екіншісі — диполға, үшіншісі — квадру-
полға және т.б. сәйкес келеді. Зарядтар
жүйесі бейтарап жағдайында бірінші
косылғышы нөлге тең. Егер
R
өте үлкен
болса, онда үшіншісінен бастап катар-
дын барлык мүшелерін ескермеуге бола-
ды. Сонда (14.32) формуласынан диполь
потенциалын аламыз [(14.27) караңыз].
14.4. ДИПОЛДІ ЭЛЕКТР ГЕНЕРАТОРЫ (ТОҚ ДИПОЛІ)
Вакуумде немесе идеал оқшаулағышта электр диполі қанша болса, сонша
сақтала береді. Бірак та нақты жағдайда (электрөткізгіш орта) диполдің электр
өрісі әсерінен еркін зарядтарынын козғалысы пайда болады және диполь не
экрандалады, не бейтарапталады.
Диполға кернеу көзін косуға болады, баскаша айтқанда кернеу көзінің кле-
маларын диполь деп алады. Осы жағдайда өткізгіш ортада токтын болуымен
қатар диполь сақталады (14.14, а-сурет). /?, резисторы өткізгіш ортаның ке-
дергісінің эквивалент^ е — ток көзінің ЭҚК-і;
г —
оның ішкі кедергісі болып
табылады (14.14, б-сурет).
/ = — — ,
егер
г » Rr
онда / = 8/г.
Осы жағдайда сыртқы тізбекте ток күші түракты болып кала береді деп қо-
рытындылауға болады, ол толык ортаның касиеттеріне тәуелсіз
(r » Rt
жағ-
дайында). Кіретін және шығатын токтардан түратын екі полюсті жүйе
диполді
электр генераторы
немесе
тоқ диполі
деп аталады.
Диполді электр генераторы мен электр диполі арасында үлкен үқсастык
бар, ол электростатикалык өрісттің өткізгіш ортасындағы электр өрісінің
жалпы ұксастығынанегізделеді. Осы ұксастыкты мысалы, жазык конден-
сатормен бейнелейміз. Жазык конденсатордың пластиналар арасында р
меншікті электр кедергісі бар немесе баскаша ү (ү = I
/р)
меншікті электр
өткізгіштігі бар орта орналаскан. Конденсатордың пластиналарының ара-
сындағы кедергі
S
қимасы және / үзындығы бар өткізгіш үшін сияқты мына-
ған тең:
/
1
/
Rz=p~ s = ~ ^ ~ s ■
Электр өткізгіштік мынаған тең:
1
5
Достарыңызбен бөлісу: 
