Байтұрсынов оқулары халықаралық Ғылыми-практикалық конференция материалдары


ҚАЗАҚСТАННЫҢ АӨК ИННОВАЦИЯЛЫҚ ДАМУЫ: АУЫЛШАРУАШЫЛЫҚ, ВЕТЕРИНАРЛЫҚ ЖӘНЕ



Pdf көрінісі
бет14/51
Дата06.02.2017
өлшемі39,27 Mb.
#3501
1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   ...   51

ҚАЗАҚСТАННЫҢ АӨК ИННОВАЦИЯЛЫҚ ДАМУЫ: АУЫЛШАРУАШЫЛЫҚ, ВЕТЕРИНАРЛЫҚ ЖӘНЕ 
ТЕХНИКАЛЫҚ ҒЫЛЫМДАРДЫҢ ДАМУ ТЕНДЕНЦИЯЛАРЫ 
ИННОВАЦИОННОЕ РАЗВИТИЕ АПК КАЗАХСТАНА: ТЕНДЕНЦИИ РАЗВИТИЯ СЕЛЬСКОХОЗЯЙСТВЕННЫХ, 
ВЕТЕРИНАРНЫХ И ТЕХНИЧЕСКИХ НАУК 
 
89 
 
by the acetolactate synthase (ALS) in sensitive plants. It is registered in Kazakhstan, but used for the post-
emergence control of broad-leaved weeds in autumn- and spring-sown cereals.  
Comparing the results of the 2007 and 2010 European Union coordinated control programmes [2] for 
tomatoes samples, it was noted that the percentage of samples without detectable residues decreased from 
68% in 2007 to 51% in 2010. The percentage of samples exceeding the MRLs has increased from 2007 to 
2010  for  the  tomatoes  samples  (from  0.9%  in  2007  to  1.2%  in  2010).  But  still  is  much  lower  than  the  de-
tected residues in Kazakh tomatoes.  
Fresh cucumbers and tomatoes studied in this research are produced and consumed locally with no or 
minimal preparation which may constitute an important potential source of pesticide residues. Washing un-
der  tap  water  is  most  commonly  way  of  preparation  these  vegetables  before  consumption.  The  analytical 
study of Kazakh tomatoes and cucumbers samples confirmed the presence of not prohibited pesticides us-
ing in greenhouses, as well as the occurrence of the above permitted limits and multiple residues samples. 
Of the eight permitted insecticides for use in greenhouses of tomatoes and cucumbers, lambda–cyhalothrin, 
cypermethrin  and  thiamethoxam  were  determined;  the  remaining  thirtheen  are  not  authorized  labeled  for 
use. On the other hand among the nine permitted fungicides determined three, while the remaining nine are 
not registred in Kazakhstan.  
Pesticides like endosulfan and dicofol, triazofos causing the most human ill health and environmental 
disturbance  should  be  restricted.  Another  difficulty  with  uncontrolled  use  of  pesticides  is  induction  of  pest 
resistance. Intense use of pesticides to kill resistant pests induces more resistance until further increases in 
pesticide  use  actually reduce  agricultural yield. This  effect may  result loss  of  crops  from this  regions.  Inte-
grated pest management encourages use of fewer pesticide applications and more environmentally friendly 
methods of pest control. The strategy of implementation to protect natural enemies of the pests can results 
reduced pesticide use and increased productivity. 
 
Conclusion 
 
The results of this study confirm our hypothesis about presence in vegetables and apples sold in mar-
ket outlets and supermarkets of Kazakhstan the residues of pesticides, with lots samples exceeding MRLs, 
containing  residues  and  their  metabolites  of  illegal  pesticides  [10,11].  Thus  appropriate  pesticide  use  and 
residue  monitoring  system  has  to  be  established  in  Kazakhstan.  Strict  penalties  against  local  greenhouse 
producers violating pesticide use rules need to be arranged. There is need to oblige producers for pesticide 
residue testing of their farm outputs at accredited toxicology labs with modern equipment and elaborate de-
tection  methods.  Centralized  network  of  pesticide  toxicology  labs  must  be  organized  at  entry  points  of  the 
state borders. Retailers must possess certificate of pesticide residue analysis and origin for marketed vege-
tables. Nation wide pesticide reduction programs and biological pest control measures should be promoted 
and  introduced  into  greenhouse  vegetable  production  for  the  sake  of  consumers’  health  protection  in  Ka-
zakhstan.  
 
References: 

Ministry of Agriculture of the Republic of Kazakhstan, 2012. List of pesticides permitted for use on 
the territory of the Republic of Kazakhstan in 2013–2022 (in Russian). 

EFSA, 2013. Scientific Report Of EFSA. The 2010 European Union Report on Pesticide Residues in 
Food1  European  Food  Safety  Authority2,  3  European  Food  Safety  Authority  (EFSA),  Parma,  Italy. 
EFSA Journal, 11(3), 3130.  

CU, 2010. Uniform sanitary and epidemiological and hygienic requirements for goods subject to sa-
nitary and epidemiological supervision (control) approved by the decision of the Commission of the 
Customs Union, 1–299. 

Nazhmetdinova, A.S., 2001. Pesticide and its use in Kazakhstan. Health and Diseases, 1, 36–39 (in 
Russian).  

Bempah, C.K., Donkor, A., Yeboah, P.O., Dubey, B., Osei-Fosu, P., 2011. A preliminary assessment 
of consumer’s exposure to organochlorine pesticides in fruits and vegetables and the potential health 
risk in Accra Metropolis, Ghana. Food Chem. 128, 1058–1065. 

Bojacá, C.R., Arias, L.A., Ahumada, D.A., Casilimas, H.A., Schrevens, E., 2013. Evaluation of pesti-
cide residues in open field and greenhouse tomatoes from Colombia. Food Cont. 30, 400–403. 

Chen, S., Shi, L., Shan, Z., Hu, Q., 2007. Determination of organochlorine pesticide residues in rise 
and human and fish fat by simplified two-dimensional gas chromatography. Food Chem. 104, 1315–
1321. 

EC, 2005. Regulation (EC) No 396/2005 of the European Parliament and of the Council of 23 Febru-
ary 2005 on maximum residue levels of pesticides in or on food and feed of plant and animal origin 
and amending Council Directive 91/414/EEC as follows changes. 

ҚАЗАҚСТАННЫҢ АӨК ИННОВАЦИЯЛЫҚ ДАМУЫ: АУЫЛШАРУАШЫЛЫҚ, ВЕТЕРИНАРЛЫҚ ЖӘНЕ 
ТЕХНИКАЛЫҚ ҒЫЛЫМДАРДЫҢ ДАМУ ТЕНДЕНЦИЯЛАРЫ 
ИННОВАЦИОННОЕ РАЗВИТИЕ АПК КАЗАХСТАНА: ТЕНДЕНЦИИ РАЗВИТИЯ СЕЛЬСКОХОЗЯЙСТВЕННЫХ, 
ВЕТЕРИНАРНЫХ И ТЕХНИЧЕСКИХ НАУК 
 
90 
 

Lozowicka, B., 2013. The development, validation and application of a GC-dual detector (NPD-ECD) 
multi-pesticide  residue  method  for  monitoring  bee  poisoning  incidents.  Eco.  and  Env.  Safety,  97, 
210–222. 
10  Lozowicka,  B.,  2015.  Health  risk  for  children  and  adults  consuming  apples  with  pesticide  residue. 
Sci. of the Total Env. 502, 184-198.  
11  Lozowicka, B., Kaczynski, P., Paritova, A.C., Kuzembekova, G.B., Abzhalieva, A.B., Sarsembayeva, 
N.B., Alihan, K., 2013. Pesticide residues in grain from Kazakhstan and potential health risks asso-
ciated with exposure to detected pesticides. Food and Chem. Tox. 64, 238–248.  
 
 
 
УДК 621.3 
 
ГИБРИДТЫҚ  ЭЛЕКТРЭНЕРГЕТИКАЛЫҚ   
ЖҮЙЕЛЕРIНІҢ  ЭНЕРГОТИІМДІЛІГІ  
 
Бондаренко  E.А.  –  магистрант,  электр  энергетикасы  және  физика  кафедрасы,  А. 
Байтұрсынов атындағы Қостанай мемлекеттік университеті. 
Сапа  В.  Ю.  -  к.т.ғ.,  аға  оқытушысы,  электр  энергетикасы  және  физика,  А.  Байтұрсынов 
атындағы Қостанай мемлекеттік университеті. 
Сабитбек  О.Б.  –  магистрант,  электр  энергетикасы  және  физика  кафедрасы,  А. 
Байтұрсынов атындағы Қостанай мемлекеттік университеті. 
 
Мақалада  автономды  гибридты    электрмен  жабдықтау  жүйелерін    қолдануды    жел  және 
дизельді  электрлік  станциялар  негізінде    шешу  және  келешектегі    мәселелері  бейнеленген. 
Гибридты  жүйенің  құрылымдық  сұлбасы  келтірілген.  Энергетикалық  және  техника-экономикалық 
элементтерінің  сипаттамалар    негізінде  гибридты  жүйенің  құрылымы  анықталған.    Гибридты 
жүйені басқару есеп жолы құрастырылған.   
Жүйенің жүмыс есебіне  екі негізгі принцип койылған: желэнергоэнергетикалық қондырғымен  
өндіретін  арқылы  максималды пайдалы  энергияны  қолдану және    дизельді электр  станциялардын 
жұмыс  мерзімдерінің  санын  минималды  жасау.  Гибридты  энергетикалық  жүйенің  басқару 
интеллектуалдық  жүйесі  келтірілген.    Тұйықталған  жүйеде  энергиянын    ағыны    тұрақты 
таратуны    қамтамасызданады    Гибридты  энергетикалық  жүйені  басқару  есебінің    екі  негізгі 
режимі  анықталған:  желэнергетикалық  жүйенің  шықпалық  қуаты    жүктеменің  активті  
тұтынулатын куаттан көп болады және желэнергетикалық жүйенің шықпалық қуаты  жүктеменің 
активті    тұтынулатын  куаттан  аз  болады.  Дизельді  қозғалтқыштарды  іске  қосу  гибридты 
жүйенің  басқару  логикасы  пайдалану  ресурс  минимизация  болу  есебімен  ұйымдастырылған  және 
дизельді электр станцияны іске қосканда ол аккумулятор батареяларының толық зарядына дейiн 
жұмысында қалады да және тұрақты оптималдық зярядтықты қамтамасызданады.  
Негізгі сөздер: электр энергия көзі, электр энергетикасы, қуат, генератор, технология 
Кіріспе 
Орталықтандырылмаған 
 
тұтынушылардың 
жабдықтаудың 
автономды 
жүйелердің 
сенімділіктерін  және  энергетикалық  тиімділіктерін  жоғарылату  Қазақстанның  энергетикасын 
дамытудың ең маңызды стратегиялық тапсырмасы болып тұр. Республикадағы көптеген аудандардың 
әлеуметтік-экономикасын дамытпай бұл тапсырманы шешу мүмкін емес.  
Қазақстандағы  электростанциялардың  сандық  орнатылған  қуаты  19  мың  МВт  кұрайды,  ал 
электр энергиясының жылдық жұмысы  95 млрд. кВт·сағ. жетеді. 
Электростанция түрлерімен жұмыс жасау келесі үлгімен анықталады: 
ЖЭС (жылу электростанциясы) — 87,7 %; 
КЭС (конденсаторлық электростанция) — 48,9 %; 
ЖЭО (жылу электро орталығы) — 36,6 %; 
ГТЭС (газ турбиналық электростанция) — 2,3 %; 
СЭС (су электростанциясы) — 12,3 %. 
Қазақстан  электроэнергиясының  70  %  жуығы  көмірден  алынады,  14,6  %  —су  ресурстарынан, 
10,6 % — газдан және 4,9 % — мұнайдан. 
Маңызды  техникалық  кемшіліктердің  ДЭС  жарастықты  қатар  құрастырулар  өнеркәсіптік 
схемаларға сай анық құндылықтар қатарына негізгі келетіндер: 
-  Түбегейлі  жанармай  құрайтын  өзіндік  құнда  (80-85%  дейін  )  электр  энергиясын  бөліп  
шығарады; 

ҚАЗАҚСТАННЫҢ АӨК ИННОВАЦИЯЛЫҚ ДАМУЫ: АУЫЛШАРУАШЫЛЫҚ, ВЕТЕРИНАРЛЫҚ ЖӘНЕ 
ТЕХНИКАЛЫҚ ҒЫЛЫМДАРДЫҢ ДАМУ ТЕНДЕНЦИЯЛАРЫ 
ИННОВАЦИОННОЕ РАЗВИТИЕ АПК КАЗАХСТАНА: ТЕНДЕНЦИИ РАЗВИТИЯ СЕЛЬСКОХОЗЯЙСТВЕННЫХ, 
ВЕТЕРИНАРНЫХ И ТЕХНИЧЕСКИХ НАУК 
 
91 
 
- Шағын жүктемелер режиміндегі жанармайдың жоғары меншікті шығысы; 
-  Қозғалтқыштың  номиналды  жүктеуінде  25  және  80  %  жүктеме  дизелдердің  ауыр  қолдану 
кезіндегі тәртіптері (ресурстың төмендеуіне алып келеді); 
-  1-2  күш беретін  агрегаттар  базасы    үшін  салынған,  ДЭС-дан  қуат  алатын,  тұтынушылардың 
электр жабдықтау сенімділіктерінің төмендеу деңгейі (ДЭС-ның төмендеу қуатының сипаттамасы). 
Орталықтандырылмаған  тұтынушыларға  электр  жабдықтау  жүйелерде  (ВДЭС)  жел-дизел 
электр  станциясыларын  қолдануы  бұл  мәселелердің  үлкен  бөлігін  табысты  шешуге  мүмкіндік  беріп 
тұр. 
Электр  жабдықтау  автономды  жүйелеріндегі  ептеген  қуат  тұтынушылар  электр  энергиясы 
қамтамасыз  ету  үшін  арналған.  Әр  түрлі  жергілікті    тармақтардағы  тұтынулар  климаттық  шарттар 
және жүктемесі едәуір өзгешелене алады. электрмен жабдықтау жүйелері құрылым бойынша әр түрлі 
болады,  біресе  төмен  желдің  потенциалмен  аумақтар  үшін  қуат  қолдану  қажеттілігі  жоқ,  жүйеде 
жүктемелер  бір  қалыпты  кестелермен  аккумуляторлық  батареялар  сипатын  электр  станциясынан, 
жергілікті тармақтарда номиналды қуаттан ВЭУ болмашы еншіні құрайды. Жақсы желдің сипаты және 
қымбат  жанармай  бар  кенттерде,  ВЭУ  +  АБ  жүйесін  жөнді  қолдану  керек.  Әр  түрлі  кескіндердегі 
жүйелердің  өз жұмыс тәртіптері бар. Әрбір жүйенің өз алгоритм басқарымы болуы тиіс. 
Материалдар және әдістер 
Әрбір кент үшін электрмен жабдықтаулар автономды гибридты жүйеді жобалау ыңғайсыз және 
жеткілікті шығын, сондықтан әмбебап жинақталған гибридты схеманы тұрғызып жатыр. Басқаруларды 
алгоритм анықтайды және таңдаулы жүйелер технико-экономикалық талдау өткізеді. 
Гибридты  жүйелерге  құрамда  (ВЭУ)  жел  энергетикасын  орнатуларды  қолдану  органикалық 
отындардың  бөліктеріндегі  орнын  басу  есептің  артына  электр  энергиясыда  өзіндік  құнда  жанармай 
құрайтын бөлікті азайтуға мүмкіндік беріп жатыр, Қосымша жинақ көзі жүйесіндегі енгізулердің артына 
тұтынушылардың  электрмен  жабдықтау  сенімділіктері  деңгейін  жоғарылату  керек,  қолдану  кезіндегі 
тәртіптердің қамтамасыз етілуінің орнына  дизел қозғаушылардың қорын үлкейту керек. 
Гибридті  жүйелердің  буферлік  жинақтаушы  энергиясы  отын  құрамдас  бөлігін  алмастыру 
есебінен  өндіретін  ДЭС  энергиясын  ВЭУ  жинақтағыш  энергиясын  жинап  алуға  мүмкіндік  береді; 
қозғалтқыш режимін оңтайландыру есебінен олардың жұмыс режимдерін ұлғайтуға; тұтынушылардың 
электрмен  жабдықтау  сенімділік  деңгейін  енгізу  жүйесінің  мәні  бойынша  үздіксіз  қоректендіру  көзі 
есебінен арттыру; электр энергиясының түрлендіргіш көрсеткіш сапасын жақсарту.  
Гибридті  жүйесінің  жалпы  құрылымдық  сұлбасы  1-суретте  көрсетілген.  Суретте  күштік  электр 
қосулары жалпақ сызықтармен көрсетілген, басқару каналы үзік сызықтармен белгіленген. 
 
 
1-сурет. Гибридті жүйенің жалпы құрылымдық сұлбасы 
 
Жалпы  жағдайда  гибрид  жүйесінің  құрамына  екі  түрлендіру  көзі  кіреді:синхронды  генератор 
(СГ)  дизельді  қозғалтқыш  жетегімен  және  желгенераторымен  (ВГ)  желтурбина  жетегімен  (ВТ). 
Жалпыөнеркәсіптік  стандартты  жүйені  басқару  (СУ)    кезінде  дизельді  электрстанциясының  айналу 
жиілігі жақсы тұрақтанады, СГ айнымалы кернеу береді, жиілігі 50 Гц, шина құрамы тұтынушысы.   ВГ 

ҚАЗАҚСТАННЫҢ АӨК ИННОВАЦИЯЛЫҚ ДАМУЫ: АУЫЛШАРУАШЫЛЫҚ, ВЕТЕРИНАРЛЫҚ ЖӘНЕ 
ТЕХНИКАЛЫҚ ҒЫЛЫМДАРДЫҢ ДАМУ ТЕНДЕНЦИЯЛАРЫ 
ИННОВАЦИОННОЕ РАЗВИТИЕ АПК КАЗАХСТАНА: ТЕНДЕНЦИИ РАЗВИТИЯ СЕЛЬСКОХОЗЯЙСТВЕННЫХ, 
ВЕТЕРИНАРНЫХ И ТЕХНИЧЕСКИХ НАУК 
 
92 
 
сапасына  қарай  электр  машиналарының  бірнеше  типі  бар:  синхронды  қозу  орамасымен  немесе 
магниттіэлектрлік,  сонымен  қатар  СГ  асинхронды  қозуы  немесе  конденсаторлы  батареядан.  Әдетте 
аз қуатты өнеркәсіптік сұлбасын құруда ВЭУ, ВТ айналу жиілігі тұрақтанбайды және ВГ жиіліктің кең 
өрісінде  өзгеруімен  айнымалы  ток  эллектрэнергиясын  өндіреді. Шықпалық  кернеу  параметрлерін ВГ 
стандартқа  келтіру  үшін  [1,  2,  3,  4,  5,  6],  ВЭУ  құрамына  міндетті  түрде  түзеткіш  және  автономды 
инвертор кіреді (АИ) [8, 9]. 
Артылған  энергияны  шығару  үшін,  ВГ  күшті  желмен  аз  жүктемеде  жұмыс  жасайды,  ВЭУ 
құрамына  балластты  жүктеме  кіреді  (БН),  әдетте  өзімен  жылуқыздырғыш  элементі  бар,  және 
балласты жүктеме реттегіші (РБН), тұтынатын қуатты өзгертуді қамтамасыз етеді.  
Электр станциясында (БНЭ) қажетті элементке энергияда буферлік жинақтағыштың гибридты 
жүйелерінің  құрамына  мамандандырған  заряд-дәрежелік  (ЗРУ)  құрылым  енгізіледі,  Жинақтағыштан 
зарядтан  СГ  және  ВГ  басқаратын  түзеткіштер  арқылы  тұрақты  тоқ  (ШПТ)  және    АИ  арқылы 
шиналарды қамтамасыз етеді. 
Жабдықтау автономды жүйесінің  маңызды техникалық мәселесі негізгі жинайтын жабдықтың 
және  тұтынушылардың  қуаттарын  өлшеу  болып  табылады,    шеттетілген  энергетикалық  жүйеде 
энергия  қолдану  және  өндіріс  тәртібімен  келісуді  талап  етеді.  Гибридты  жүйелер  мәселесі,  ВЭУ 
шықпалық қуатты анықтайтын әуе ағынының энергиясы және электр жүктемелері тұтынушыларының 
стохасткалық  сипатымен  асқынып  жатыр.  Электрстанциясын  пайдалану  режимдері,  олардың 
ағымдағы  мәндері  тұтынылатын  қуаттың  жүктемесін  айтарлықтай  осы  уақыт  аралығында  берілетін 
ВЭУ  қуаттан  ерекшеленеді.  БНЭ  электр  станциясының  құрамы  олардың    электр  жүктемелерінің 
найзаларын  жабу  максимум  уақытында    мүмкіндік беріп  жатыр,  күшті  желдердің ВЭУ  мерзімдерінде 
энергиялар  қорын  қамтамасыз  етеді,  сонымен  қатар  ДЭС  дизел  қозғаушының  жұмыстарының  көп 
үнемді тәртібін жүзеге асырудың техникалық мүмкіндігі  көрініп жатыр. 
Гибридты  жүйе  жақсы  энергетикалық  және  техникалық-экономикалық  мінездемеге  ие  болуы 
үшін  сауатты  таңдау  құрамы  мен  негізгі  энергетикалық  құрылғының  номенклатурасын  желдің 
орналасу  режимін  есепке  алу  мінездемесін  және  тұтынушының  жүктеме  мінездемесін  жасау  қажет, 
сонымен қатар оның жұмыс тәртібін тиімді басқару режимін қамтамасыз ету қажет. 
Гибридты  жүйелердің  жұмыс  тәртіптердің  алуантүрлілігі  және  күрделілігі  оларды  басқарулар 
үшін  мамандандырған  құрылымдардың  әзірлеулер  талап  етіп  жатыр,  маңызды  жұмыс  жасау 
фунциясын  қамтамасыз  ететін,  бұл  логика  қатарын  да  іске  асыру  әжептәуір  күрделі.  Күрделі 
техникалық  объекттерді  басқаруда  қазіргі  жүйелерді  жобалауда  және  әзірлеуде  имитациялық 
пішіндеу жиi қолданып жатыр. 
Имитациялық 
пішіндеу 
қағидасының 
аналитикалық 
пішіндеуден 
айырмашылығы, 
математикалық  үлгі  уақытының  жұмыс  жасау  процесінен  байқалып  жатыр,  уақытынан  ағуынан 
олардың  өзара  әрекеттесуінен  және  логика  тізбегіне  сақтаумен  жүйеде  ағатын  және  реттік  уақыт 
ағынына  ұқсас.  Осылайша,  жүйенің  сипаттамаларын  бағалауға  мүмкіндік  береді,  белгілі  бір  уақыт 
аралығынан кейін жүйенің жай-күйі бастапқы деректер туралы ақпаратты алу мүмкіндігі бар. Нақтылы 
шектеулерде  тап  қалған  мінездемелермен  жүйені  жасау  керек  болған  кезде,  тиімділік  баға  кейбір 
белгілер  бойынша  ұтымды  болатын.  имитациялық  пішіндеу  үлкен  жүйелерге  құрылымдық, 
алгоритмдік және параметрлік синтездің негізіне ие болуы мүмкін. 
Гибридты жүйелер тәртіппен басқару ұтымды болуға тиісті, қарама-қайшы факторлар әсер ету 
шарттарында  ең  жақсы  техникалық-экономикалық  жағдай  әсер  береді.  Гибридті  жүйе  үшін  басқару 
аймағының  көп  санды  күрделі  және  кері  байланыстардың  көпсанды  элементі  және  процесстің 
нысаналы бағытталғандығы тән. 
Гибридты  жүйемен  басқарулар  алгоритмнің  әзірлеуін  есепке  алу  келесі  шектеулермен 
жүргізілді : 
1.  Дизельді-генераторлы  электрстанциясының  жұмысының  номиналды  қуаты  Р
н_
д
ЭС 
  тұтыну 
жүктемесінің Р
н_max
 максимал жамылғысын қамтамасыз етуге тиісті: 
 
max
_
_
н
дэс
н
Р
P

                                                              (1) 
 
2.  Буферлік  жинақтағышта  энергия  қоры  W
бнэ 
электрлік  жүктеменің  максималдық 
жамылғысын ауыстырып қосудың негізгі энергия көзі ДЭС және ВЭУ t
пер 
 қамтамасыз етуге тиісті:
 
 
пер
н
бнэ
t
Р
W


max
_
                                                              (2) 
Ауыстырып  қосу  уақытының  ең  төменгі  шамасы  қосқыш  уақытына  және  дизельді 
қозғалтқыштың  номиналды  режимінің  қорытындысынан  анықталады.  Бұл  шама  бірнеше  секундтан 
минуттарға дейінгі тәуелділігін құрап жатыр. t
пер 
тиімді шамасы оның жүктемесінің тәуліктік графигінің 

ҚАЗАҚСТАННЫҢ АӨК ИННОВАЦИЯЛЫҚ ДАМУЫ: АУЫЛШАРУАШЫЛЫҚ, ВЕТЕРИНАРЛЫҚ ЖӘНЕ 
ТЕХНИКАЛЫҚ ҒЫЛЫМДАРДЫҢ ДАМУ ТЕНДЕНЦИЯЛАРЫ 
ИННОВАЦИОННОЕ РАЗВИТИЕ АПК КАЗАХСТАНА: ТЕНДЕНЦИИ РАЗВИТИЯ СЕЛЬСКОХОЗЯЙСТВЕННЫХ, 
ВЕТЕРИНАРНЫХ И ТЕХНИЧЕСКИХ НАУК 
 
93 
 
өзгеруі  сипаттамасы,  жел  жылдамдығын  тарату,  ВЭУ  және  ДГ  белгіленген  қуаты,  бірнеше  сағатты 
құрауы мүмкін және техникалық-экономикалық есептеулер негізінде анықталады. 
Электржабдықтау  тұтынушыларының  кепілдігін  қамтамасыз  ету  үшін  1,  2  шарттардың 
орындалуы тиіс. 
Егер  БНЭ  аккумляторлық  батарея  негізінде  салынған  болса,  онда  келесі  шектеулер 
қарастырылуы тиіс: 
3.  Аккумлятор  батареясының  разрядының  максималдық  тереңдігі  70%  номиналдық 
сыйымдылықтан жоғарылап кетпеуі тиіс: 
 
ном
АБ
АБ
аб
С
U
W
_
3
,
0



                                                         (3) 
 
мұндағы W
аб
 - аккумляторлық батареялардың қалдық энергиясы, Вт·ч; 
              U
АБ
 - аккумуляторлық батареялардың номиналдық кернеуі, В; 
              С
АБ_ном
 - аккумуляторлық батареялардың номиналдық сыйымдылығы, А·ч. 
 
4.  Зарядты  ток  (зарядты  қуат)  АБ  10%  номиналдық  сыйымдылықтан  жоғарылап 
кетпеуі тиіс: 
 
ном
АБ
АБ
з
С
I
_
_
1
,
0 


ном
АБ
АБ
АБ
з
С
U
Р
_
_
1
,
0



, Вт                                       (4) 
 
 мұндағы 
АБ
з
I
_

АБ
з
P
_
 - зарядты ток және зарядты қуат АБ, сәйкес. 
 
5.  Разрядты  ток  (разрядты  қуат)  АБ  25%  номиналдық  сыйымдылықтан  жоғарылап 
кетпеуі тиіс: 
 
ном
АБ
АБ
р
С
I
_
_
25
,
0


, А; 
ном
АБ
АБ
АБ
р
С
U
Р
_
_
25
,
0



, Вт                                 (5) 
 
мұндағы
АБ
р
I
_

АБ
р
P
_
 - разрядты ток және разрядты қуат АБ, сәйкес. 
Аккумлятор  ресурсының  қызмет  мерзімін  ұзарту  үшін  3-5  шарттарды  орындау  қажет.  1-5 
шектеулерін  орындау  маңызды  болып  табылады.  Алайда,  гибридті  жүйенің  барынша  энергия 
тиімділігін  бақылау  режимінің  алгоритіміне  жету  үшін  мынадай  қосымша  мүмкіндіктерді  іске  асыру 
қажет: 
6. Энергиялардың максимал пайдалы қолдануы, ВЭС істеп шығарады 
7.  Номиналды  қуатта  80  -  90  %    деңгейде  ұзақ  режимде  дизел  қозғалтқышына  жүктеуді 
қамтамасыз ету керек. 
8.  Аз  жүктемелерде    дизел  жұмысының    және  оның  режимдерінің  (ажыратулардың)  жиі 
қосылуларына  рұқсат бермеу  керек. 
6-шы шарттың орындалуы  ДЭС, істеп шығаратын энергиялар максимал орнын басуын , ВЭС 
энергиямен,  және  қымбат  бағалы  дизел  отындар  максимал  үнемді  болуын  қамтамасыз  етеді.  6 
шарттың    орындалуы    рационалдық  таңдауда  орнатылған    ВЭС  және  БНЭ  қуаттардың    есепке 
алуымен желдің режимін  және жүктеме сипатын иемденеді 
7-8  шарттардың  орындалуы  дизел  қозғалтқышының    қолдану  кезіндегі  қордың  өсуін  , 
сәйкесінше, және тұтынушылардың жабдықтау сенімділігін қамтамасыз етеді. 
Гибридты  жүйемен  режимді   басқарулармен  игерілген  алгоритм  2  суретте  көрсеткен.  Келесі 
белгілер бұл жерде қабылданған: 
 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   ...   51




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет