Бейсенбекова Гүлмира Бекінқызы
жүктеу/скачать 183,3 Kb.
|
| Жетістіктері :Өзін өзі бағалау, ұжым өмірінің мөлшеріне бағыну, үлкен болуға ұмтылу.
Жеткіншектердің танымдық өрісінің дамуы. Қабылдау – күрделі психикалық процесс. Бұл кезде, бірдемеге қарау, не соны тыңдау емес, баста бар бейнелермен объектілерді салыстырып түсіну. Сондықтан қабылдау ойлануды талап етеді. ( химия, математика т.б.). сонымен қатар оқу материалының мазмұнының мәнісіне терең түсініп, берілген тапсырманы орындапотыруы тиіс. Ал, гуманитарлық пәндердің сабақтары, әрине, үнемі осылай келмейді. Дегенмен, бұл сабақтарда қамтылатын мағұлматтарды толық қабылдап есте сақтай алу қажет. Қабылдау дегеніміз мағұлматтарды тұтастығымен бейнелеу. Егер қамтылатын материал тым қызғылықты келсе, онда оқушылар осыған ғана көңіл бөліп, қиын материалдарды оқығысы келмейтіні кездеседі. Осының нәтижесінде жеткіншек материалды тұтас қабылдай алмай, үзінді етіп мәніссіз есте қалдыруды ықтимал. Зейін. Бастауыш сынып оқушылармен салыстырсақ ырықты зейін дамиды. Себебі: бұлардың ой-өрісі қалыптасып қалғандықтан, қызық емес нәрсеге де зейін қойып, назарын сол объектіге арнайы түрде бөле алады. Бірақ жеткіншек сабаққа кейде бір нәрсені үйренейін деп келмейді, көбінесе достарымен кездесуі үшін келетіні болады. Ондай оқушылар сабаққа зейінді келмей, сабақ үстінде әңгімелесіп отырады. Жеткіншек зейіні сабаққа қалыптасса, онда ол назарын бір объектіден екінші объектіден аударып отыруға толық мүмкіншілігі бар. Жады,ес - бұл кезде олар мазмұнына мағынасына қарап есте сақтайды. Көпке дейін есінде сақтап, қажет уақыттында қолдана алады. Бірақ жеткіншектердің көбі есте қалдырудың тәсілдерін /материалдарды мәнісіне қарай бөлшектеп, не соларды комбинация тәсілін қолданып, жадында қалдыруды/ біліп жарамайды. Осының өзі жеткіншектің жады мен есінің күшті келетінің «бүркеп» қалады. Қиял - өте бай келеді. Психологтар бірқатары жеткіншек шындыққа сүйенуіне қарағанда қиялдануды көп ұнатады, өзі- өзімен болып мұң не фантазияның сан алуан түрлеріне беріледі дейді. Осылай деу жеткіншектің жан дүниесіне терең түсінбегендіктен айтылып отыр. Бірақ жеткіншек ересектерге қарағанда кейде қажетті жоқ істермен айналысып, осы соларға мұң болатыны кездеседі. Бұл негізінде азамат болғысы келіп, өзін болашақта қайраткерлік істерге даярлағысы келуінен. Жеткіншек мұңға берілген кеде осының барлық жағдайда пайда бермей, уақытты бос өткізуге себепші болатынын ескертіп отыру қажет. Ойлау- негізігі роль атқарады. Ойлану арқылы жеткіншек тиісті мәселенің шындығын не қате екенін шешеді. Шындықты ажыратудың көптеген тәсілдері кездеседі. Солардың бірін формальдық операция деп атайды. Мысалы, біз мына екі сөйлемнен : «таулы жерде картошка жақсы өседі», «кавказ – таулы жер» деген сөйлемдерден мынандай қортынды шығарамыз: «Ендеше, Кавказда картошка жақсы өседі деп. Бірақ біреу бізге – «Сен Кавказда болған жоқсын, сондықтан қортындың қате»,- деуі мүмкін. Сол сияқтя екі сөйлемнен жаңа қортынды шығару дедуктикалық логиканың негізгі тәсілі. Мұны «формальдық» дейтін себебі осындай қортындығы келу үшін әуелі, сөйлемдердің шын, не жалған екеніне көңіл бөлмей, елемеу /абстракция/ ойында болып, сол сөйлемдерге нанып, қортындығы келу шарт. Егер осыған бала ие бола алса, осының өзі-үлкен жетістіктің белгісі. Ж.Пияже ойланудың осы ең күрделі тәсілі – формальдық операция жасауға үйрену жеткіншектердің 12-18 жаста басталынады, оған дейінгілерде кездеспейді деген болатын. Осылай деу жеткіншектің ақыл-ойға орай мүмкіншілігін жоғарғы дәрежеде деп бағалау болып есептелінеді. Жеткіншек жасында жеке заттарды ұғымға жатқызып, оларды толптастыру, нәрселердің себебін және одан шығатын нәтиже мен олардың өзара байланысын білу бұларда кеңінен өріс ала бастайды. Барлық операциялар дамыған, бірақ абстракциялау операциясы ерекше дамиды. В.В.Давыдов. Олардың формаларын қолдана бастайды. Абстракциялық ой- дегеніміз нақты заттарға мән бермей (ұмытып) солардың негізгі белгілерін біріктіріп жалпылап бейнелеу. Жеткіншекте осы тәсіл кеңінен өріс алғанымен, оның бұрын болып келген нақты ойы бірден жоқ болып кетпейді.сонымен қатар жеткіншек жекеден жалпыға /индукция/, жалпыдан жекеге /дедукция/ ой үстінде көшіп отырады. Немесе бұлар нәрселердің сырын көбінесе жорамал амалына /анологияға/ сүйеніп біледі. Тиісті мәселенің сырын жорамалға сүйеніп білу ойланудың жоғарғы түрі болып саналады. Жеткіншек тиісті мәселені шешу кезінде «бәлкім», «солай болуы мүмкін»немесе :»егер бұлай болса, онда анау солай болады».т.с. тәсілдері математика, физикқа сабақтарында қолдануға үйренеді. Мұндай формальдық операцияларды ойша қолдана алу,жеткіншектің ой-өрісін кеңейтіп отырады. жүктеу/скачать 183,3 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|