Бейсенбекова Гүлмира Бекінқызы
Әлеуметтік жағдайының дамуы
жүктеу/скачать 183,3 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Жеткіншектік шақта өзіңдік сананың дамуы
| Әлеуметтік жағдайының дамуы .Үлкендермен, жолдастарымен қарым-қатынасы жаңа құрылымдарға ие болады. Жеке басы дамуының аса маңызды факторы –оның өзінің ауқымды әлеуметтік белсенділігі. Ол белгілі бір үлгілер мен игіліктерді игеруге, үлкендермен қарым-қатынас орнатуға бағытталған. Жеткіншек көптеген мұғалімдермен қарым-қатынас оратады, олардың талаптарын және жеке басын бағалайды. Жеткіншектердің өз құрбыларымен қатынасы түрлі дәрежеде кезеседі. Достық және жолдастық қатынас болады. Жеткіншектік жаста қарым-қатынас үшін өте маңызды ерекшелік- құрдастарының талаптарын бағдарлай , оларды есепке алу. Барлық жағдайларда да қарым-қатынас тартымдылығы екі түрлі мүдделер жағынан және жеке қарым-қатынастың сипатымен қанағаттану дәрежесі жөнінде тіл табысушылық сынмен өтеді.
Жеткіншектік шақта өзіңдік сананың дамуы.Баланың жеткіншектік кезеңге аяқ басуы оның өзіңдік санасының дамуымен айрықша мәнді. Жеткіншекте ересек адамның позициясы қалыптаса бастайды оған ересектік сезімнің дамуы және жеткіншектің ересектігін басқа адамдардың тану негіз болады. Бұл позиция жеткіншектің өмірдегі обьективтік жағдайына әлі сай келмесе де, оның пайда болуы жеткіншектің өз айналасындағы ересектер дүниесімен, олардың игіліктері дүниесімен жаңа қатынастарға субъективті тұрғыда аяқ басқанын білдіреді. Жеткіншек бұ игіліктерге белсенді ие болады, бұлар оның сана-сезімінің жаңа мазмұнын құрайды, мінез-құлық пен іс-әрекеттің мақсаттары мен себептері, өзіне және басқаларға қойылатын талаптар, бағалау мен өзін -өзі бағалаудың критерийі болады. Мазмұны жөнінен өзіндік сана ішкі дүниеге көшірілген әлеуметтік сана сезім. (Л.С.Выготский). Кіші шәкіріттерде өзі туралы түсінік пен өзін өзі бағалау негізінен үлкендердің, ең алдымен мұғалімдер мен ата-аналардың бағалаған пікірлеріне қарап құрылады. Өзінің ерекшелктерін білгісі келудің, өзіне ден қойып, өзі туралы ойлай бастаудың шығуы- жеткіншек жастағы балаларға тән ерекшелік. Өзінің ерекшеліктері мен кемшіліктерін білгісі келу басқа адамдар және өзін -өзі қоятын талаптарға жауап беруі, айналасындағылармен қарым-қатынасты реттеу қажеттігінен туады. Өзінің жеке басына талдау жасауды жеткіншек қарым-қатынастармен іс-әрекетті ұйымдасытруы үшін, қазір және болшақта өзі үшін маңызды міндеттерге жету үшін қажетті амал деп біледі. Өзін білу осының шарты болып көрінеді. Жеткінішектің өзі туралы ойлана бастауының ең маңызды стимулы – оның құрдастарының ортасында сыйлы, беделді, өзін жақын ұстайтын дос табуға ұмтылуы. Өзін-өзі тәрбиелеу. Кіші шәкірттік жастағы жеткіншектер көбінесе өздерін сырттан көре алмайды, өз қылықтарын басқара алмайды. Есейген жеткіншектерге өздерінің аффективтік реакциялары мен бүкіл мінез-құлқын билеуге ұмтылу тән. Олардың көбінде өздерін ұстай білуі біршама дамыған, ал қажет болғанда шынайы қатынасын, пікірін, көңіл күйін жасыра алады. Мінез- құлықта қосарлық пайда болады. Есейе келе өзін ұйымдасытыруы тенденциясы артады. Әр түрлі кәсіптердің мәні туралы пайымдаулар туады. Ілгері де айтылғандай «ол қажет», «қажет емес», »маңызды», «маңызы жоқ»деп сараланады. Мұндай саралауға жекелей құндылықтардың қалыптасып келе жатқан жүйесі арқау болады. Уақыттың тез өтетін сезінуі оны бос өткізбеуге ұмтылуы, жоспарлауға әрекеттену шығады. Алайда, қабылданатын шешімдер көбіне тікелей ниеттерге қайшы келеді, бұл ниеттерді жеңеді. Жеткіншекте «ақыл« мен » жүрек» жиі ынтымақта бола бермейді. Көп балалар өздерінің ұйымдаспағанын жігерім жоқ деп ақтайды. Оны тәрбиелеу жеткіншектердің көпшілігі үшінші үшін бірінші дәрежелі міндетке айналады. Басқа қасиеттер де тәрбиеленеді. Жеткіншектерде өзінің ілгері басуына көзқарас,оны бақылау, міндеттердің орындалмауы үшін күйініш, өзін -өзі кінәләулар, өзін-өзі сынау пайда болады. жүктеу/скачать 183,3 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|