Білік пен дағдыны қалыптастыру. Қолдану.
(15 мин.)
|
Жұптық жұмыс:
Оқушыларға жұптарда жұмыс істеуді ұсыныңыз: біріншісі қосылысты құрылымдық формуласы бойынша атайды, екіншісі атау бойынша құрылымдық формуланы бейнелейді.
|
|
Үй тапсырмасын ақпараттандыру кезеңі
(5 мин.)
|
Органикалық қосылыстардың атаулары
Функционалдық топтардан тұратын қосылыстарды атау
|
|
Сабақты қорытындылау
/ бағалау (5 мин.)
|
Оқу мақсаты мен бағалау критерийлеріне оралу. Оқушыларға кері байланыс беру.
Сабақ соңында оқушылар рефлексия жүргізеді.
«5-5-1»
5-5-1 әдісін сабақты қорытындылау үшін жиі қолдануға болады, себебі оқушылар бұл рефлексия арқылы өз ойын толық айтады және негізгі сөздерді таңдай отырып, сабақта қарастырған ақпараттың негізгі тұстарын көрсете алады.
|
|
Рефлексия (5мин.)
|
|
|
Функционалдық топ – органикалық қосылыстың осы класына жататын анықтайтын атомдар немесе атомдар топтары. Функционалдық топ заттардың осы класын сипаттайтын химиялық қасиеттерін жүзеге асырады. Бір молекуладан екіншісіне ауысатын көмірсутек бөліктерін радикалдар деп атап, R – деп белгілейді.
Органикалық қосылыстардың кластары
Қосылыстар класы
|
Жалпы формуласы
|
Жұрнақ
|
Функцияналдық топ
|
Мысалдар
|
Формуласы
|
Атауы
|
Формуласы
|
Атауы
|
Көмірсутектер
|
R-H
|
|
-H
|
|
С2Н6
С6Н6
|
этан
бензол
|
Көмірсутектердің галогентуындылары
|
R-Hal
|
|
-F, -Cl, -Br, -I
|
галоген
|
С2Н5Сl
С6Н5Br
|
хлорэтан
бромбензол
|
Спирттер мен фенолдар
|
R-ОН
|
-ол
|
-ОН
|
гидроксил
|
С2Н5ОН
С6Н5ОН
|
этанол
фенол
|
Альдегидтер
|
|
-аль
|
|
альдегид
|
|
этаналь
|
Кетондар
|
|
-он
|
|
карбонил
|
|
пропанон
|
Карбон қышқылдары
|
R-COOH
|
қышқылы
|
-COOH
|
карбоксил
|
CH3COOH
|
этан қышқылы
|
Жай эфирлер
|
R1 – O – R2
|
эфирі
|
- O -
|
алкоксил
|
C2H5-O-C2H5
|
диэтил эфирі
|
Күрделі эфирлер
|
|
|
|
алкокси-карбонил
|
|
сірке қышқылының метил эфирі
|
Нитроқосылыстар
|
R-NO2
|
нитро-
|
-NO2
|
нитротоп
|
C2H5NO2
|
нитроэтан
|
Аминдер
|
R-NH2
|
-амин
|
-NH2
|
амин тобы
|
C2H5NH2
|
этиламин
|
Күні
|
|
Дайындаған оқытушы
|
Әбдіхамит А.Қ
|
Пән /Модуль
|
Химия
|
Топ
|
107,110,115
|
Сабақтың тақырыбы
|
Альдегидтер мен кетондар
|
Оқыту нәтижесі
(оқушылардың оқу сабағында меңгеретін кәсіби дағдылардың тізімі)
|
- альдегидтер мен кетондардың тотығу және тотықсыздану өнімдерін білу
- эксперимент арқылы дәлелдеу
|
Сабақтың мақсаты (SMART-мақсаттар)
|
- альдегидтер мен кетондардың тотығу реакцияларын жаза білу
-альдегидтер мен кетондардың тотықсыздану реакцияларын қажетті реагенттерді көрсете отырып жаза білу
|
Бағалау критерийлері
|
-Карбонил тобының құрылысын түсіндіре білсе;
-Альдегидтер мен кетондардың формуласын жазып атай білсе;
- альдегидтер мен кетондардың тотығу өнімдерінің формуласын жазып ,атай алса ;
|
Сабақтың түрі
|
Жаңа сабақ
|
Оқыту әдістері мен тәсілдері
|
сұрақтарды дәл және аңық тұжырымдау;
• себеп-салдар байланысын ашып, дәлелдер келтіру;
• салыстыру, қатар қою, ұқсату, жарқын мысалдар қолдану;
|
Пәнаралық
Байланыс
|
Биология
|
Қажетті ресурстар
(оқу-анықтамалық және әдістемелік әдебиеттер)
|
Интеративті тақта, оқулық,бағалау парағы
|
Сабақтың барысы
|
Сабақтың кезеңдері/
жоспарланған уақыт
|
Жоспарланған іс-шаралар
|
Қажетті ресурстар
(оқу-анықтамалық және әдістемелік әдебиеттер)
|
Ұйымдастыру кезеңі (5 мин.)
|
Ойға шабуыл: (топтық жұмыс) оқушыларға берілген формулаларды топтарға жіктеуге тапсырма беріледі. Оқушылар өз шешімдерін ақ тақтаны қолдана отырып түсіндіруі қажет.
Жеке жұмыс : https://quizlet.com/37629608/flashcards
|
|
Білімді жаңарту
(15мин.)
|
Альдегидтер мен кетондар көптеген химиялық реакцияға белсенді қатысады. Бұл карбонил тобындағы қос байланыстың біреуі σ-байланыс, ал екінші π-байланыс болғандықтан, электрон тығыздығы көміртек атомынан оттегі атомына қарай ығысып, поляризациялануынан болады. Сондықтан химиялық реакция кезінде карбонил тобы жоғарғы белсенділік көрсетеді. Олар қосып алу, алмасу, тотығу, полимерлену, конденсация реакцияларына қатысады.
|
|
Жаңа білім мен іс-әрекет тәсілдерін қалыптастыру
(40 мин.)
|
Карбонил тобындағы көміртек атомы sр2-гибридтенген. Онымен байланысқан атомдар бір жазықтықта жатады. Арасындағы бұрышы 120°. Карбонил тобындағы қос байланыстың алкендердегі байланыстан өзгешелігі — ол электртерістігі әр түрлі атомдар арасында түзілген.
Э лектрон тығыздыры электртерістігі жоғары оттек атомына қарай ығысқан. Осыдан оттек атомында электрон тығыздығы көбейіп, көміртек атомында азаяды да, полюстену пайда болады (35-сурет).
М ұндағы δ ("дельта" деген грек әрпі) толық емес зарядтың бөлігін көрсетеді
Атаулары және изомерленуі
-Альдегитерді халықаралық атаулар жүйесі бойынша көмірсутектің атына -аль деген жалғау қосып атайды. Көміртек атомдары карбонил тобы жағынан бастап нөмірленеді.
2 1 О
СН3 — С
Н
Этаналь (сірке альдегиді)
Кетондарды карбонил тобымен байланысқан радикалдардың атымен немесе халықаралық атау бойынша көмірсутектің атына -он деген жалғау қосып айтады. Көміртектерді нөмірлеу карбонил тобы жақын жағынан басталады
метилэтилкетон немесе 6утанон-2.
Альдегидтер мен кетондарды алу
-Біріншілік спирттерді тотыққанда альдегид түзіледі
RCH2OH + [O] ——> RCHO + H2O
Әрі қарай тотықтырса қышқыл түзіледі
RCHO + [O] ——> RCOOH
-екіншілік спирт тотыққанда кетон түзіледі
|
|
Білік пен дағдыны қалыптастыру. Қолдану.
(15 мин.)
|
Көмірсутек радикалдарымен байланысқан карбонил ( – СОН) тобы бар органикалық заттарды альдегидтер немесе кетондар деп атайды. Альдегидтерде карбонил тобы сутек атомымен және көмірсутек радикалымен байланысады. Жалпы формуласы R – CОН – альдегидтер, R – CО– R – кетондар. Альдегидтер мен кетондар қаныққан, қанықпаған, ашық және тұйық тізбекті болып бөлінеді.
|
|
Үй тапсырмасын ақпараттандыру кезеңі
(5 мин.)
|
Альдегидтер мен кетондарға мысалдар келтіру
|
|
Сабақты қорытындылау
/ бағалау (5 мин.)
|
Сабақ соңында оқушылар рефлексия жүргізеді:
- нені білдім, нені үйрендім
- неніт олық түсінбедім
- немен жұмысты жалғастыру қажет
|
|
Рефлексия (5мин.)
|
|
|
Оқу бағдарламасына сілтеме
|
Оқыту мақсаттары
|
|
альдегидтер мен кетондардың тотығу және тотықсыздану өнімдерін білу
|
Дағдылар
|
Жетістік критерийлері
|
Білу және түсіну
Қолдану
|
Оқушы оқу мақсатына жетеді, егер
|
-альдегидтер мен кетондардың тотығу өнімдерін атай алса;
-альдегидтер мен кетондардың тотықсыздану өнімдерін атай алса
-тотығу-тотықсыздану реакциясын жазып, қажетті жағдайларды көрсете білсе;
|
Өзгерістер тізбегі берілген
(а) 1 реакция үшін қажетті реагентті көрсетіңіз және реакция типін атаңыз
Реагент(реагенттер)...................................................................................................................
Реакция типі ................................................................................................................................
Раекция теңдеуі ..............................................................................................................................
(b) (i) 2 реакция үшін қажетті реактив пен шарттарды көрсетіңіз .
Реагент (реагенттер)........................................................................................................
Қажетті шарттар .........................................................................................................
(ii) Тотықтырғыш үшін [O] белгісін қолданып реакция теңдеуін жазыңыз
(c) 3 реакция үшін қажетті реагентті анықтаңыз , реакция мехнаизмін жазыңыз
Реагент (реагенттер) ...............................................................................................................
Механизм атауы ....................................................................................................................
Түзілген өнім атауы:
(d) 3 реакция барысында екі стереоизомерлердің қоспасы түзіледі
(i) Осы екі изомерлердің арасында қандай байланыс бар?
.......................................................................................................................................................
(ii) Бұл изомерлерді бір-бірінен қалай ажыратуға болады
..................................................................................................................................................................
(е) (і) Өзгерістер тізбегіндегі «Р» затының функциональды топ (классаралық) изомерінің құрылымдық формуласын жазып , ИЮПАК номенклатурасы бойынша атаңыз.
Құрылымдық формуласы.....................................................................................................................
Атауы.....................................................................................................................................................
(іі) (ііі) «Р» заты мен оның изомерін ортақ тестілеу үшін қолданылатын реагентті атаңыз және оның формуласын жазыңыз
Атауы.......................................................................................................................................
Формуласы
(ііі) Зерттелетін сынауықта «P» заты және оның изомері құйылған. «Р» затын оның изомерінен ажырату үшін қолданылуы мүмкін реагентті анықтап, жүретін өзгерісті сипаттаңыз.
Реагеттер ..............................................................................................................................
Өзгеріс ........................................................................................................................................
Достарыңызбен бөлісу: |
