2 Инвестициялық жобаларды талдау әдістері
Бұл инвестициялық жобаларды әзірлеуге негізделген техника-экономикалық шешімдерді қабылдауды бағалаудың қазіргі заманғы әдісі. Мұнда жобаны іске асыруға арналған шығындардың барлық кешені; перспективаға арналған бағалар мен баға саясаты; өнімді өткізу көлемі; жобаны іске асырудан түсетін табыс пен пайда; кредитті қайтаруға баратын пайданың бір бөлігі айқындалады; кәсіпорын кредит алатын банктің пайыздық ставкасы; кредит мерзімі ескеріледі.
Әрине, жоба жұмысқа қабылданбайды.:
- жобаны іске асырудан түскен кірістер есебінен салынған қаражатты өтеу;
- пайда алу инвестиция рентабельділігін фирма үшін қалағыдан төмен емес қамтамасыз етуі тиіс;
- қажетті фирмадағы инвестициялардың өтелімділігі.
Мұндай жобаларды қаржылық-экономикалық бағалаудың күрделілігі Инвестициялар бір реттік немесе бірнеше кезеңдерде, сондай-ақ жобаны іске асырудан нәтижелер алу мерзімінің ұзақтығына байланысты, бұл энергетикаға неғұрлым тән. Мұндай операциялардың ұзақтығы инвестицияларды бағалаудың белгісіздігіне және қателер тәуекеліне әкеледі. Сондықтан іс жүзінде инвестициялық жобаларды бағалау әдістері қолданылады, ол жобалардың қателігі деңгейін азайтуға алып келеді.
Бұл әдістерді пайдаланудың маңыздылығы уақыт бойынша ақшаның біркелкі емес құндылығын көрсетеді. Мұның мәні инфляцияда ғана емес, коммерциялық операцияларға салымдардың теңгеінен алынған табыс есебінен үлкен сомаға айналуы мүмкін. Бүгін алынған теңге ертең алатын теңгеден артық.
Осының әділдігін банкке ақша салу арқылы дәлелдеуге болады. Бұл сома болады:
FV=PV(1+r)n
FV, PV – қаражаттың Болашақ және ағымдағы сомасы
r- банктің пайыздық мөлшерлемесі
n –жылдарға арналған
Дисконттау-бұл бүгін инвестицияланатын қаражаттың болашақ құнын есептеу процесі; немесе-ақша құндылығының кері есебі-болашақта кейбір соманы алу үшін бүгін қанша инвестициялау керек.
Ағымдағы құнды есептеу мынадай формула бойынша жүргізіледі:
Кез келген фирмада және инвестициялық жобаны әзірлеу кезінде ақша қаражатының қозғалысы бар. Ақша ағыны бар – қолма – қол ақша сату, қарызды қайтару, бағалы қағаздардан түскен кірістер, фирманың негізгі активтерін сатудан түскен түсімдер, займдар... және ақша ағыны-шикізат пен материалдар үшін төлем, жалақы, сақтандыру төлемдері мен салықтар, негізгі активтерді сатып алу, дивидендтерді төлеу, міндеттемелерді өтеу және т.б. олардың айырмашылығы фирманың табысын құрайды, ал барлық салықтар мен төлемдерді шегергеннен кейін-таза пайда. Ақша ағыны-Cash flow-бұл фирманың кассасындағы қолма-қол ақша сомаларының қозғалысы емес, фирма қызметінің таза ақшалай нәтижесі. Ақша ағыны мен ағынын талдау өте маңызды, өйткені ақша түсімдері фирманың байлығының өсуі болып табылатын ақша қалдығын құрайды. АҚ сияқты ақшалай түсімдер нормативтік актілермен қатаң шектеледі, бірақ фирманың жалпы құндылығына қосылып, оны ұлғайтады. Ақшалай түсімдер:
ДП=Р-(З-АҚ) - Пр-Нупл
Р-сатудан түскен түсім;
З-жиынтық шығындар;
Ақ-амортизациялық аударымдар;
Кредит, қарыздар бойынша төлем;
Нупл-төленген салықтар
Достарыңызбен бөлісу: |