Білім беру бағдарламасының атауы мен шифры 6В05102- «Биотехнология» Пән циклы атауы және коды

1. Организмге енуі.

2. Тыныс алу жолдары арқылы енуі.

3. Улы заттардың асқазан-ішек жолдары арқылы түсуі.

4. Заттардың тері арқылы енуі.

Дәріс тезисі:

Организмге енуі. Өнеркәсіптердегі процестер барысында уытты заттар адам организміне тыныс алу жолдары, тері және асқазан-ішек жолдары арқылы түседі.

Аталғандардың ішінен тыныс алу жолдары арқылы түсудің маңызы зор. Өйткенні барлық уытты қоспалар газ, бу түтін және аэрозол күйінде болуы мүмкін. Сонымен қатар, бұндай күйдегі заттар мен байланысты технологиялық процестердің жабдықтарынан, кондырғыларынан, механизмдерінен олардың бөлінбеуін толықтай қамтамасыз ету мүмкін емес.

Өндірістік уланулардың статистикасы уланулардың көбінесе газ және бу күйіндегі улармен болатынын көрсетті.

Тыныс алу жолдары арқылы енуі. Улы қоспалардың тыныс алу жолдары арқылы енуі улардың организмге неғұрлым тез түсуін қамтамасыз етеді. Бұл өкпе альвеолары беткейінің өте ауқымдылығымен (шамамен 100-120 м²) және өкпе капиллярлары арқылы қанның үздіксіз айналуымен түсіндіріледі.

Альвеолалардың ауа жүретін бөлімдері төсеніш кешенімен жабылған. Ол 2 қабаттан тұрады: мукоидты және макрофагтар жүзіп жүретін липидті қабыршақтан тұрады. Сонымен, ауа-қан жалпы тосқауылы схема түрінде төмендегідей көрсетіледі: липидті қабыршақ, мукоидты қабыршақ, альеолды клеткалардың протоплазма қабаты, эпителидің базальді мембранасы. Альвеолалар арасында аралық ұлпалар учаскесі болады.

Газдар және булар. Ұшқын заттардың сорылуы жоғарғы тыныс жолдарында ғана, демек трахеяда басталады.

Тітіркендіргіш заттар мысалында бұл фторлы және хлорлы сутегі, күкіртті газ, ацетилдегидтер үшін ұшқыш электролиттер емес заттар өкпеде қарапайым диффузия заңы бойынша концентрация градиенті бағытында сорылады. Осындай жолмен ауадан көмір сулардың, дилоген көмір сулардың, спирттердің, эфирлердің және басқа да көптеген ұшқыш электролиттер еместер организмге түседі. Бұндай заттардың ұсталынуы