Желілік емес электр тізбегін есептеуді тәжірибе арқылы тексеру.
Жұмыстың мақсаты – желілік емес резисторлардың вольт – амперлік сипаттамасын тексеру және желілік емес резисторлары бар, электр тізбегінің есептеулерін графикалық тәсіл арқылы тексеру.
Жұмысқа дайындық.
1. Желілік емес тізбекті есептеуді негізінен графикалық тәсілмен жүргізеді. Ол үшін 6 суреттегі сұлба бойынша тәжірибелі түрде алынған, барлық резисторлардың в.а.с. болу керек.
Дәл осы зертханалық жұмыста, вольфрамды жіпті шоқтану шамы және көмір бағанасы зерттеледі. Егер осы элементтердің вольт – амперлік сипаттамасын алып, тізбектеліп жалғанған нәтижелердің графикалық тұрғызылғанының тәжірибелі сәйкес келуін тексеру. (1 сур)
1-сурет 2- сурет
Енді параллель жалғануды тексеруге болады. (2 сур)
3-сурет 4-сурет 5-сурет
2. Егер желілік емес резисторда белгілі үлкен емес ауқымда ток күші мен кернеу өзгереді, онда абсолют аб қисық кесіндіні в нүктесіне горизонтальды өсін қиып өтетін түзу кесіндімен ауыстырамыз. Осы түзудің теңдеуі мынандай болады. (3сур)
U =
Мұнда, Ео – желілік емес резистордың (4 сур) э.қ.к-нің алмастыру сұлбасы.
Абсолют телімі вольт-амперлік сипаттамасының ойыстығын, аб телімін түзу мен ауыстыруға болады.
U =
Алмастыру сұлбасы осы элементтерден тұрады, бірақ э.қ.к EO кернеуге U қарсы бағытталады.
Динамикалық кедергіден басқа, статикалық кедергі болады.
.
Өз білімдерін тексеру үшін қорытынды сұрақтар.
Зертханалық жұмыстың мақсаты неде?
Қандай резисторлар желілік, ал қандайлары желілік емес деп аталады?
Желілік емес резисторларға мысал келтір.
Резистордың вольт – амперлік сипаттамасын алу үшін сұлба сыз.
Желілік емес резисторлардың тізбектеліп жалғанған тізбегін графикалық түрде қалай есептейді?
Желілік емес резисторлардың параллель жалғанған тізбегін графикалық түрде қалай есептейді?
Динамикалық кедергі деген не?
Статикалық кедергі деген не?
Желілік емес резистордың вольт-амперлік сипаттамасы ойыстығынның алмастыру сұлбасын сыз. Осы сұлба бойынша теңдеу құр.
Алмастыру сұлбасы қандай элементтерден тұрады?
Аспаптар мен жабдықтар
кесте
|
|
|
Атауы
|
Типі
|
Саны
|
Техникалық сипаттамасы
|
|
Амперметр
Вольтметр
Шоқтану шамы
Көмірлі бағана
|
|
3
3
1
1
|
|
Жұмыстың орындалуы.
1. Өзара тізбектеліп жалғанған 2 желілік емес резисторларда кернеу түсуімен токтың өлшенген сұлбасын сызу керек. Осы резисторлардың параллель жалғанағн сұлбасын сыз. Оларды мұғалімге көрсету.
2. Тізбек құрып (6 сур) оны мұғалімге тексерту.
6-сурет
3. Кернеу реттегішін 0-ден номиналды мәніне дейін өзгертіп, вольт-амперлік сипаттамасын алу. Аспаптар көрсеткіштерін 2 кестеге енгіз. Өлшенулерді көмірлі бағана үшін қайталау.
4. Тізбектеліп жалғанған резисторлардың тізбегін құрастырып, тексеру үшін мұғалімге көрсету.
5. Тізбектің қыспақтарындағы екі әр түрлі кернеулердегі ток күшін және әрбір резистордағы кернеу түсуін өлшеу. Табылған мәндерді 3 кестеге енгізу.
6. Параллель жалғанған резисторлардың тізбегін құрып, мұғалімге көрсету.
2-кесте
7. Кернеуді екі түрлі пішінде тармақтардағы ток күшін өлшеу және тізбектің тармақталмаған бөлігіндегін де өлшеу. Мәндерін 4 кестеге енгізу.
Нәтижелердің тәжірибелі тексерілуі.
1. 3 пункт бойынша координат жүйесінде желілік емес резисторлардың в.а.с-тұрғызу.
2. Дәл осы координат жүйесінде, тізбектеліп және параллель жалғанған резисторлор үшін в.а.с -тың графикалық қосылысын сызу.
3. Тізбектің қыспақтарындағы ток күші мен резисттордағы кернеу түсуін, кернеудің екі түрлі мәндерінде графикалық түсіндіру. Мәндерін 3 кестеге енгізу.
3-кесте
4. Тізбектің қыспақтарындағы кернеудің екі түрлі мәнінде тізбектің тармақталмаған бөлігіндегі және тармақтардағы ток күшін графикалық есептеу. Мәндерін 4 кестеге енгізу.
4-кесте
5. Екі нүкте арасында алмасу сұлбасының, тізбектің кесіндінің в.а.с қисығын, алмастыру арасын әрбір резистордағы Ео графикалық түрде анықтау.
6. В.а.с -ның белгілі кесіндісіндегі әрбір резистордың динамикалық кедергісін есептеу, теңдеулер жазу. Алмастыру сұлбасын көрсету.
7. Зертханалық жұмыс бойынша қорытынды жасау: а) желілік емес тізбектің графикалық теңдеу есептеу тәсілін тәжірибелі нақтылау; ә) графикалық тәсілмен Ео, Rст, Rg есептелу мүмкіндігін б) тәжірибелі жинақты есептелуін дәлдіктерінің сәйкес келмеуінің себебін анықтау.
8. Қорытындыны есепке жазу.
Зертханалық жұмыс №16
Достарыңызбен бөлісу: |