Бұл кітпақа қазақтың ұлы жауынгер ақыны Ма

ЖАБЫҒУ
Күн жадына қарасам,
Жедінің оны құралай,
Аспанды борай 
қар жауып,
аштырмайды көзімді,
қақтырмайды кірпікті,
соғады боран сабалай.
Халық үшін қанды
төгем деп,
Қараны ханға 
теңеп берем деп,
ол мақсатқа жете алмай,
дегенімді ете алмай,
қор болдым-ау,
                         шырақ-ай.
СОҒЫС
Әскер жиып аттандық,  
Бекетай еді тұрағым. 
Айғайлап жауға тигенде 
Ағатай, Беріш – ұраным. 
Бекетай құмға ел қонып, 
Байбақты Жүніс аттанды –  
Қосылуға дем болып. 
«Құдайлады» хан ұлы, 
Іздеген жауы біз болып. 
Жау қарасы көрінді, 
Жиылған әскер бүлінді. 
Исатай - басшы, мен - қосшы 
Исатайдың сол күнде 
Ақтабан аты астында, 
Дулығасы басында. 
Зығырданы қайнайды, 
Астына мінген Ақтабан 
Ақ бөкендей ойнайды. 
Қасына ерген көп әскер 
Маңыраған қойдай шулайды. 
Артымыздан келіп қол жетті,
Аз жетпеді, мол жетті. 
Жеткен жерін айтайын,
Бекетай құмның басында, 
Ағаш үйдің қасында... 
Түніменен түйіндік, 
УНЫНИЕ 
Непогода…Непогода…
Что  за  время,  время  года!?!
Рассердилось будто небо: 
навалилось  плотным снегом,
и бураном снег метёт, 
не  даёт  моргнуть  ресницам,
а  очам  -  на  миг  раскрыться.
Чтоб сравнять с простонародьем
отчуждённый ханский род,
не  жалея своей крови,
я поднялся за народ…
Как бы снова ни стремиться,
всем мечтам моим не сбыться.
Знать, судьба моя - горчица,
остаётся лишь томиться.
БИТВА
Мы,  собравши  свою  рать,
вышли,  чтобы  воевать.
Я  свой  стан  разбил,  устав,
в  бекетаевских  песках.
Прежде,  чем  врубиться  в  бой,
прореву  клич  родовой:
«Агатай-Берш!»  мой  уран1,
он  и  смерч,  и  ураган!
На  подмогу  нам  Жунус
байбактинский  дал  улус2.
Хан  взмолился  от  испуга,
как  последний  жалкий  трус.
Появилась  вражья  рать,
кто  в  ней  -  можно  разобрать.
Исатай,  наш  вождь,  ведущий,
я  же  -  вслед  за  ним  идущий.
Исатай  сидит  в  седле,
шлем  его  на  голове,
он  не  может  спрятать  гнев,
свирепеет,  словно  лев.
А  под  ним  конь  Актабан,
бьет  копытами,  как  лань.
Словно  овцы  и  ягнята,
голосят  бойцы  отряда.
К  бекетаевским  пескам,
к  дому-срубу  прискакав,
БЕКЕТ ҚАРАШИН • МАХАМБЕТТІҢ  ЖЫР-ЖЕБЕСІ
 
Б. ҚАРАШИННІҢ АУДАРМАЛАРЫ
         СТИХОСТРЕЛЫ  МАХАМБЕТА • БЕКЕТ КАРАШИН
 
ПЕРЕВОДЫ Б. КАРАШИНА
120
121

Таң атқанша тарандық. 
Таң ағарып атқан соң,
Төңірек жаққа қарандық. 
Қарап тұрсақ, әр жерден 
Жау бір өрттей қайнайды, 
Қайнағанмен қоймайды - 
Мылтығын қардай боратып, 
Жетіп келді қамалға - 
Қамалды бұзып аларға.
Толғаөтолғай оқ атқан,
Он екі тұтам жай тартқан,
Қабырғасын қақыратқан,
Тебінгісін тесе атқан,
Тізгігінен кесе атқан, 
Біздің қайсар батырдың
Жүрегін сөйтіп оятқан. 
Әскердің алды бөгелді, 
Қырдан ойға төгілді, 
Орыс добын үш атты... 
Доптың үні шыққанда, 
Сонда батыр жөнелді. 
Жөнелмей батыр не қылсын? - 
Ерсары менен Қалдыбай 
Екі арыстан тең өлді... 
Жетім-жесір көп қалды, 
Хан әскері кенелді... 
Қызғыштай болған есіл ер 
Қайран да жұрттан не көрді?!
подоспела  к  нам  подмога,
сил  немало  в ней,  премного.
Мы  готовились  всю  ночь,
до  утра  копили  мощь.
Как  заря  зарделась  вдруг, 
осмотрелись  мы  вокруг:
будто  звездная  плеяда,
окружал  нас  неприятель.
Поливать  он  стал  свинцом,
залпы,  будто  бы  буран,
повернувшись  к  нам  лицом,
Нас,  противник,  взяв  на  мушку,
дал  три  выстрела  из  пушки,
а  когда  раздался  взрыв,  -
ускакал  батыр  в  отрыв.
Надо  было  отступать :
поредела резко рать,
пали львы-богатыри,
Калдыбай и Ерсары.
Словно чибис, сирой птицей
с горем нам пришлось сродниться.
Проклял нас  небесный  свод
и людской  бездушный  род.
…Плачьте  вдовы,
плачьте  вдоволь,
плачь,  несчастный  мой  народ,
слёзы  смешивая  с  кровью,
утешай  своих  сирот…
Примечание:
1.Уран  -  родовой  призывный  клич,  пред-
варяющий  и сопровождающий  атаку,  на-
ступление,  нападение. 
2.Байбактинский  улус  -  от  имени  Бай-
бакты,  основателя    одного    из    родов  
Младшего  Жуза.   
БЕКЕТ ҚАРАШИН • МАХАМБЕТТІҢ  ЖЫР-ЖЕБЕСІ
 
Б. ҚАРАШИННІҢ АУДАРМАЛАРЫ
         СТИХОСТРЕЛЫ  МАХАМБЕТА • БЕКЕТ КАРАШИН
 
ПЕРЕВОДЫ Б. КАРАШИНА
122
123

АҚТАБАН
Мінгені Исатайдың 
Ақтабан-ай, 
Сүт беріп, 
сұлы беріп баптағаны-ай!
Зеңбірек үш атқанда 
дарымады, 
Құдайдың міне қара 
сақтағаны-ай! 
Мінгені Исатайдың 
көгілдірді-ай, 
Әскерін Барша құмға 
төгілдірді-ай. 
Мыңды алған, 
бірді беріп Ақтабанды 
Жыландай белге 
соққан бүгілдірді-ай. 
Баласы Исатайдың 
Жақия-ды, 
Жақия жауды көрсе 
ақияды. 
Түлейде түнде жортқан 
жолбарыстай 
Алдырдым қабыланымды 
қапияда-ай! 
ЖАҚИЯ
Исатай шыққан бас болып,
Хан ұлымен қас болып.
Арыстанымның баласы
Адағанда ел таппай,
Адасқанда жөн таппай,
Арманда қалды жас болып. 
АКТАБАН  
Актабан  под  Исатаем  -
благородный  конь,
вспоен  молоком  он,
ячменем  вскормлён.
Пушечные  ядра,
с  ним  взрывались  рядом,
но  остался  конь
Богом  сохранён.
Покровительствовать,  видно,
Бог  затем  устал:
конь,  видавший  виды,
все  ж  смертельно  пал.
Пересев  на  сивого,
Исатай  все  силы,  
хоть  и  запоздало,
бросил  в  битву  лавой.
Жакия,  сын  Исатая,
гнев  и  удаль  источая,
словно  хищный  леопард,
во  врага  свой  вперил  взгляд.
…Потерял  я  не  ребенка,
а  воинственного  львенка…
ЖАКИЯ
Исатай был наш вожак,
Для хановией же – враг.
Но потомок того льва,
Потерявши в жизни лад
И познавши путь-закат,
Испарился, словно дым.
Но он в памяти остался 
Львёнком, вечно молодым. 
БЕКЕТ ҚАРАШИН • МАХАМБЕТТІҢ  ЖЫР-ЖЕБЕСІ
 
Б. ҚАРАШИННІҢ АУДАРМАЛАРЫ
         СТИХОСТРЕЛЫ  МАХАМБЕТА • БЕКЕТ КАРАШИН
 
ПЕРЕВОДЫ Б. КАРАШИНА
124
125

ӘРӘЙНА
Әрайна, билер, әрайна,
Арғымағым жарай ма?
Астыма мінген арғымақ – 
Күшіген жүнді, шал жебе,
Жауна қарай борай ма?
Ел шетіне жау келсе,
Азамат ердің баласы
Намысына шыдай ма,
Жаттан көмек сұрай ма?! 
Арғымақ жалғыз,
Ер малсыз,
Алланың не берері 
болжаусыз,
Жолдастарым.. Мұңайма!!!
МҰҢАЙМА
Ханның ісі қатайды,  
Азамат ерден бақ тайды. 
Қанды көбе киініп, 
Бір Аллаға сиынып, 
Ұрандап жауға тигенде, 
Кім жеңері талай-ды. 
Жолдастарым, мұңайма!
ВОИН  И  АРГЫМАК  
Эй  вы,  судьи,  знатоки,
оцените  так  и  сяк…
Быстроног  мой  аргамак?
Учащён  ли  его  шаг?
Опрокинет  вражий  стан
он,  как  бурный  ураган?
Разве  сдержит  честь  герой,
когда враг у врат Отчизны,
и,  скрываясь  за  горой,
пожалеет  своей  жизни?
…Аргамак  -  редчайший  конь.
Воин  благ  всегда  лишён…
Знать,  что  даст  Аллах,  нельзя.
Без отчаянья, друзья!!!
БЕЗ  ОТЧАЯНИЯ,  ДРУЗЬЯ!
Свирепеет  дело  хана,
слабо  реет  наше  знамя,
ускользнули  все  успехи…
Но,  накинувши  доспехи,
бросив  клич  свой  родовой
и,  ввязавшись  в  ближний  бой,
мы,  с  молитвами  к  Аллаху,
чтоб  в  бою не  дать  нам  маху,
всем  докажем:  нет,  не  зря,
нами  выбрана  стезя.
Без  отчаяния,  друзья!
БЕКЕТ ҚАРАШИН • МАХАМБЕТТІҢ  ЖЫР-ЖЕБЕСІ
 
Б. ҚАРАШИННІҢ АУДАРМАЛАРЫ
         СТИХОСТРЕЛЫ  МАХАМБЕТА • БЕКЕТ КАРАШИН
 
ПЕРЕВОДЫ Б. КАРАШИНА
126
127

ЖАЙЫҚТЫҢ БОЙЫ 
Жайықтың бойы көк шалғын,
Күзерміз де жайлармыз. 
Күлісті-сынды күреңді 
Күдірейтіп күнде байлармыз. 
Құдай істі оңдаса, 
Ісім жөнге келгенде, 
Қамалаған көп дұшпан 
Әлі де болса,
қойдай қылып айдармыз! 
ХАННЫҢ АТЫ ӨШСІН!
Құлжа қуған текешік,
құлдырайды құты ұшып
айшықты мүйіз тигенде
бас ұрмай ма баз кешіп?!
Біздер-дағы, жігіттер,
Бірлестірсек білекті,
Шынтуайттасақ тілекті,
Орната білсек керек-ті,
Болат найза, ақ семсер
Жарасып біздің керекке,
Бойлата сұқ жүрекке,
Ханның кетсін аты өшіп!
АК-ЖАИКА  БЕРЕГА
В  мире  лучшие  луга  -
Ак-Жаика  берега.
Будем  мы  ещё,  как  знать,
жить там летом,  зимовать.
Будем  холить  и  седлать
темно-рыжих  мы  коней.
Бог  же  даст  нам  лучших  дней,  
все  дела  свои  поправив,
вражьи  силы,  наконец,
безбоязненно  и  браво
мы  погоним,  как  овец.
СТЕРЕТЬ ИМЯ ХАНА
Тек  младой  в  бою  с  кулжой 1
безнадежно  обречен:
рог  ударит  роковой  -
тут  же  он  падет  ничком.
Точно  так  же  мы,  друзья,
коль  прижмем  плечо  к  плечу, 
установим,  что  нам  льзя
и  надежна  ли  стезя,
под  победный  звон  кольчуг,
копья  взяв,  взяв  по  мечу,
в  ненавистные  сердца
сталь  булатную  вонзив,
ноги  кровью  бы  мочили,
то  тогда  бы  мы  смогли
вмиг  стереть  с  лица  земли
имя  хана  -  подлеца!
Примечание:
1. Кулжа  -  вожак  диких  баранов
БЕКЕТ ҚАРАШИН • МАХАМБЕТТІҢ  ЖЫР-ЖЕБЕСІ
 
Б. ҚАРАШИННІҢ АУДАРМАЛАРЫ
         СТИХОСТРЕЛЫ  МАХАМБЕТА • БЕКЕТ КАРАШИН
 
ПЕРЕВОДЫ Б. КАРАШИНА
128
129

АТАДАН ҚАЛҒАН САУЫТ
Пыр-пырлай ұшқан қасқалдақ
Көгінде жатып көркеймес,
Ортайса көлдің қоғасы.
Аруана мая күңіренер,
Бауырынан өлсе баласы.
Суға жүзген нән балық
Шағала құсқа жем болар,
Үзілсе көлдің сағасы.
Атадан қалған сауыттың
Шығыршығын тот басар,
Жыртыла тозса жағасы.
БАТА
Еңіреу ұлы емшек боз
Ер мінген күні берік болсын. 
Еменнің түбі – сары бал 
Ер ішкен күні көп болсын. 
Түзге аттанып шыққанда, 
Дұшпаның қарсы келгенде, 
Ер дініне берік болсын!
МҰНАР КҮН
Мұнар да мұнар, 
                    мұнар күн,
Бұлттан шыққан 
                    шұбар күн.
Буыршын мұзға тайған күн,
Бура атанға шөккен күн.
Бұлықсып жүрген мырзадан
Бұрынғы бақыт тайған күн.
Қатарланған қара нар
Арқанын қиып алған күн.
Алма мойын аруды
Ат көтіне салған күн.
Бұлаңдай ерді кескен күн,
Буулы теңді шешкен күн.
Сандық толы сары алтын
Сапырып судай шашқан күн.
Түс қыла гөр, құдайым,
ДЕДОВСКАЯ КОЛЬЧУГА
Бросит  озеро  лысуха,
коль  ковыль  вдруг  возгорится.
Коль  погибнет  верблюжонок,  -
зарыдает  верблюдица.
Рыба  станет  жертвой  чаек,
измельчает,  коль  водица.
Коль  у  дедовской  кольчуги 
кольца  ржавчиной  покрыты  -
не  остаться  неубитым,
как  бы  храбро  не  рубиться.
БЛАГОСЛОВЕНИЕ
Пусть  невзрачен,  невелик,
но  вынослив  будет  конь
под  великим  седоком.
Пусть  не  высохнет  родник,
чтобы мог  он  дни  продлить,
когда  воду  пьет жигит.
Пусть,  отправившись  в  дорогу,
хоть  на  ней  врагов  премного,
будет  верен  муж  зароку!
СМУТНЫЙ  ДЕНЬ  
День  ненастный,  смутный  день.
Разостлали  тучи  тень.
Верблюжонка  день  паденья
на  зеркальный  лед-ледень.
Наобум  бура1  атана2
покрывавший  телом  день.
День, порвавший  в  караване
нити  крепкого  аркана,
даже  кожаный  ремень.
День,  когда  на  круп  коня,
клали  девок,  полоня.
Муж  мощнейший,  как  олень,
был  зарублен  в  этот  день.
Тех,  кто  жил  всегда  в  достатке,
обобравший  без  остатка,
в  униженье  ввергший  день.
Черпаком  с  обеих  рук
БЕКЕТ ҚАРАШИН • МАХАМБЕТТІҢ  ЖЫР-ЖЕБЕСІ
 
Б. ҚАРАШИННІҢ АУДАРМАЛАРЫ
         СТИХОСТРЕЛЫ  МАХАМБЕТА • БЕКЕТ КАРАШИН
 
ПЕРЕВОДЫ Б. КАРАШИНА
130
131

Біздей тақ мейманасы 
                           тасқанға
Біздің ер Исатай 
                         өлген күн,
Он сан байтақ бүлген күн!
Орта белін сырлаған
Оқ жаңбырдай жауған күн.
Оң қанатын теріс жайып,
Лашын қуға төнген күн.
Желпілдеген ала ту
Жиырылып ойға түскен күн.
Жез қарғылы құба арлан
Жез қарғыдан айрылып,
Қорашыл төбет болған күн.
Аса шапқан құлаша ат
Зымырандай болған күн.
Арқауылдың бойынан
Теріскей дауыл соққан күн.
Сағағы болат қылыштың
Балдағынан сынған күн.
Хас бәйтерек жығылып,
Жығылғаны естіліп,
Алыстағы дұшпанның
Жақындағы достының,
Қуанып көңілі тынған күн! 
злата  полного  сундук
был  рассыпан  в  этот  день.
Преврати  в  кошмарный  сон,
Тенгри,  этот  жуткий  день,
день,  забравший  Исатая
под  погибельную  сень.
День,  вонзивший  тучи  стрел
внутрь  тел,  а  не  в  мишень.
Вниз  крылами,  кверху  брюхом
повернувшись  в  этот  день,
в  небе  сокол  вверх  наскоком
нападал  на  лебедей.
В  этот  день  был  свернут  стяг,
обронен  затем  в  овраг.
Волкодав  же  в  этот  день,
потеряв  ошейник  медный,
лег  дворнягой  под  плетень.
Конь  саврасый  улетел
птицей  в  небо  в  этот  день.
Ветру  с  севера  на  смену
прилетевший  бурей  день.
День,  когда  клинок  из  стали
сломан  был  у  острой  сабли,
словно  древо-дребедень.
Тополь  крепкий,  как  кремень,
с  треском  вмиг  сломавший  день.
Не  для  недругов  далеких,  -
для  гнилых  друзей  подбоких
день  торжеств,  злорадства  день.
Примечание: 
1.Бура  –  верблюд,  
   самец  -  производитель. 
2. Атан-холощеный  верблюд
БЕКЕТ ҚАРАШИН • МАХАМБЕТТІҢ  ЖЫР-ЖЕБЕСІ
 
Б. ҚАРАШИННІҢ АУДАРМАЛАРЫ
         СТИХОСТРЕЛЫ  МАХАМБЕТА • БЕКЕТ КАРАШИН
 
ПЕРЕВОДЫ Б. КАРАШИНА
132
133

ӘЙ, МАХАМБЕТ!
Әй, Махамбет, жолдасым,
Аш арыстан жолбарысым.
Ісімнің білдім оңбасын.
Оңбаған емей немене,
Өтірік сөзге алданып,
Бақытым ауып басымнан,
Әскерім кетіп қасымнан,
Жапанда жалғыз қалғасын.
Өкінгеннен пайда жоқ,
Құдайым басқа салғасын.
Мезгілді уақыт болғанда,
Опасыз мынау жалғанда,
Ажал қарсы келгенде,
Қараңғы көрге кіргенде,
Қасыңда тұрар жан бар ма?
Осының бәрін ойласаң,
Өткенге бекер өкініп,
Құр жылаудан сән бар ма?
Жолдасын жауға алдырып,
Жанымды қимай қаңғырып,
Қашатын менде жөн бар ма?
Қатын - бала, мал бағып,
Үйде отырсам да өлем деп,
Қорлықта жүрген халқыма,
Бостандық алып берем деп,
Қырық бір жасқа келгенде
Ауыр әскер қол ертіп,
Жасқұсқа барып кіргенде,
Арыстандай ақырған,
Айбатыма шыдамай,
Хан баласы 
                 жылады - ай,
«Жанымды қой» 
            деп сұрады - ай.
Ақкөңіл, 
            аңқау жүректен,
Беремін деп мен тұрдым.
Көк бедеуді бауырлап,
Шабамын деп сен тұрдың,
Исатай басшы білсін деп,
Ауыр әскер қол тұрды.
Қырық бір жасқа келгенде,
Өз дегенің болмаса,
Өзгенің тілін алмаған,
Кісі ақылы қонбаған,
Қанша айтса да болмадым,
Сөзіңе құлақ салмадым.
ЭЙ,  ДРУЖИЩЕ,  МАХАМБЕТ!    
(от  имени  Исатая)
Эй,  дружище,  Махамбет,
лев  мой  яростный,  мой  свет!
Знал:  дела  мои  напрасны,
а  в  стремленьях  толку  нет.
Не  могло  и  быть  иначе,
коль  обманут  был,  то  значит,
упустил  судьбу-удачу,
Богом  Неба  был  отринут,
войском  был  своим  покинут,
чем  напрасно  горевать,
оставалось  лишь  погибнуть.
В  самый  горестный  момент,
когда  рушился  весь  свет,
а  навстречу  вышла  смерть,
как  же  вышло,  что  ближайших
там,  тогда,  вдруг  стало  нет?
От  унылого  сознанья
плакать  горько  смысла  нет,
разве  можно  лишь  слезами
смыть  всю  горечь  этих  бед?
Потеряв  друзей  в  боях,
гоже  ль  мне  искать  в  бегах
для  спасения  просвет,
разве  можно  вероломно
нарушать  святой  обет?!
Как  обычный  средний  смертный,
я  семью  кормил,  пас  скот,
но  однажды  беззаветно,
чтоб  забитому  народу,
обрести  помочь  свободу,
я  поднялся  за  народ.
Когда  было  мне  за  сорок
за  собой  повел  я  рать.
Был  готов  разрушить  горы
и  геройски  воевать.
Грозным  львом  вошел  в  Жаскус,
хан  взмолился  и  позорно,
омерзительно,  как  трус,
стал  просить  пощады,  плача,
словно  жалкий  сын  собачий.
По  простецкой  своей  сути
я  был  склонен  все  простить,
ты  же,  сивого  стегая,
убеждал врагов косить, 
рать  без  ропота  и  смуты
все  приказы  Исатая
строго  вызвалась  блюсти.
БЕКЕТ ҚАРАШИН • МАХАМБЕТТІҢ  ЖЫР-ЖЕБЕСІ
 
Б. ҚАРАШИННІҢ АУДАРМАЛАРЫ
         СТИХОСТРЕЛЫ  МАХАМБЕТА • БЕКЕТ КАРАШИН
 
ПЕРЕВОДЫ Б. КАРАШИНА
134
135

Бұрала біткен емендей,
Қисық туған сорлы ағаң,
Хан сөзіне сенгенім,
Он күн мұрсат бергенім.
Әскерімді таратып,
Он бір күнге қаратып,
Бекетай құмға келгенім.
Сүйткен бір қайран
                  халқым - ай,
Қасыма бір келмедің,
Сол халқымды 
көрмей өлгенім.
Не салса да Алланның,
Тағдырына көнгенім.
Қош, 
         аман бол, 
                  жолдасым,
Бұ дүниенің жүзінде,
Осы болар сені көргенім.
Қапыда кеткен 
                       дүние - ай,
Ақырында еш болды - ау
Ел үшін еткен еңбегім.
Атаңа нәлет хан ұлы - ай!
Тілегін сұрап алған соң,
Ойлағаның болған соң,
Патшаға хабар салдырып,
Патшадан солдат алдырып,
Құрсағымнан шалдырып.
Айтып - айтпай не пайда,
Егеулі найза өңгерген,
Азды көпке теңгерген,
Қабыланбай мен 
                        Қалдыбай,
Рысалы,  
                Көбек жолдасым,
Жауда өлді жолбарысым...
Сол ерлерден айрылып,
Исатай мен Махамбет -
Екі арыстан 
              ер қалды - ау!
Адыра қалғыр қу Нарын,
Талауға түсіп, 
                         бүлініп,
Адамы қойдай қырылып,
Құлазыған 
           жер қалды - ау!
Қарағай, 
             қайың, 
                      тал, терек –  
Хоть  и  было  мне  за  сорок,
оказался  я  упрям,
все  попытки  правых  споров,
«правотой»  своей  поправ.
Хоть  совет  твой  был  мне  дорог,
не  послушался  я  зря.
Кто  упрям же без  разбора,
у  того  и  дело  -  дрянь.
Будто  дубом  кривоствольным,
брат  скривился  твой  к  чертям,
лживым  вверившись  речам,
кротко  принял  кривду-рок,
десять  дней  дал  хану  срок.
Распустив  свои  войска  я,
на одиннадцатые  сутки
к  бекетаевским  пескам,
самолично  прискакал.
Но,  так  угодно  было  Богу,
мне  народ  не  дал  подмогу,
потому  пошло  все  прахом,
по  велению Аллаха,
сам  себя  обрек  на  плаху.
Что  ж,  дружище  мой,  прощай,
будь  здоров  и  не  серчай,
встретимся  уже  не  в  жизни,  -
на  моей  лишь  только  тризне.
Как  бы  ни  было  досадно,
жизнь  оборвана  внезапно,
цели,  замыслы,  наказы,
труд,  деяния  напрасны.
Будь  же  проклят,  ханский  отпрыск!
Безгранична  твоя  подлость:
лживо  выпросив  пощаду,
сам  же  ты,  исчадие  ада,
у  царя  просил  солдат,
все  же  выпросил  их,  гад.
Вспоминай,  не  вспоминай,
копьеносцы  удалые
и  жигиты  боевые
Кебеке  и  Кабланбай,
Рысалы  и  Калдыбай
полегли  на  поле  боя,
из  рядов  же  тех  героев
не  погибли  только  двое:
Исатая,  Махамбета
не  задели  лапы  смерти.
…Одолели  злость  и  жалость,
что  еще  от  нас  осталось?
Стал  Нарын  наш  центром  зла,
в  нем  разруха  и  грабеж
и безжизненна  земля,  -
БЕКЕТ ҚАРАШИН • МАХАМБЕТТІҢ  ЖЫР-ЖЕБЕСІ
 
Б. ҚАРАШИННІҢ АУДАРМАЛАРЫ
         СТИХОСТРЕЛЫ  МАХАМБЕТА • БЕКЕТ КАРАШИН
 
ПЕРЕВОДЫ Б. КАРАШИНА
136
137

Қалың ну 
          орман қалды - ау!
Қиқулап құстар қонатын,
Суы тұнық 
               көл қалды - ау!
Тәрбиелеп өсірген
Ата мен ана 
        бұл қалды - ау!
Қатын жесір 
            тұл қалды - ау!
Еңбекпен жиған 
            мал қалды - ау!
Бұлардан енді қимайтын
Енді менің 
                нем қалды – ау?!
Тек шықпаған 
            жан қалды - ау!
Ойлап бір, 
              ойлап қарасам,
Еңбек етіп ел үшін,
Соңымда бір 
            қалған  халқыма,
Артымда бір 
                  атақ, 
                 даңқ қалды - ау.
Сәлем, айтып кетейін,
Артымда қалған елдерге
Арманымда айтып кетейін,
Найза ұстаған ерлерге.
Арыстан туған Исатай
Дегеніне жете алмай,
Арманда өтіп кетті деп,
Олардың кегін алуға,
Кезек бізге жетті деп,
Қиналар ма екен біздерге?
Қиналсаңыз біздерге,
Мың рахмет сіздерге!
Қапыда өткен 
                       дүние - ай,
Халқымның көрген 
                         қорлығы,
Хандардың еткен 
                       зорлығы.
Ақжүрегін тербетіп,
Ер көңілін желдетіп,
Ақ сүйектің баласын
Қара ұлына теңгеріп,
Қоңыраулы найза өңгердім.
Жетімдерге 
                    жем бердім,
как  овец,  людей  падеж.
А  еще от  нас  остались:
лес  густой,  его туманность;
перелетным  же  пернатым  -
тишь,  да  озера  кристальность;
от  стараний  скотоводов
тучные  стада  остались,
для  отцов  и  матерей  -
беспотомственная  старость;
а  несчастным  женам-вдовам
лишь  бесплодие  досталось.
После  этих  всех  потерь,  
что  же  ценного  осталось?
А  осталась  только  «малость»  -
в  теле  лишь  душа  осталась!
Если  же  подумать  глубже,
от  души  проникнуть  к  душам,  -
коли  я  служил  народу,
за  его  погиб  свободу,  -
то  и  память  я  оставлю
и  себе  составлю  славу!
Передам  теперь  привет
всем  сочувствующим  сердцам
и  оставлю  свой  завет
копьеносцам-храбрецам…
Осознают  ли  они,
своей  Родины  сыны,
что  их  предок  Исатай,
хотя  цели  не  достиг,
тем  не  менее,  велик,
что  их  очередь  настала
гнев  сменить  свой  на восстание
и  найдут  ли  в  себе  чести,
утолить  чтоб  жажду  мести,
и  пойдут  ли  по  степям
вслед  за  нами  по  стопам?
…Коль  пойдете  по  стопам,
то  поклонимся  мы  вам.
…Смерть  настигла  так  нежданно!
Возвратиться  вновь  к  мечтам  бы…
В  руки  взяв  звонарь-копье,
дело  делал я  свое:
выбрав  чистые  сердца,
в  каждом  сеял  храбреца,
всех  потомков  «белой  кости»
с  чернью  я  равнял  со  злостью,
голодающим  дал  долю,
обездоленным  же  -  волю…
Встал  затоптанный  народ,
сам  топтать  стал  ханский  род!
Но,  в  итоге,  вот  досада,
БЕКЕТ ҚАРАШИН • МАХАМБЕТТІҢ  ЖЫР-ЖЕБЕСІ
 
Б. ҚАРАШИННІҢ АУДАРМАЛАРЫ
         СТИХОСТРЕЛЫ  МАХАМБЕТА • БЕКЕТ КАРАШИН
 
ПЕРЕВОДЫ Б. КАРАШИНА
138
139

Жесірлерге 
                     жер бердім.
Ақырында дүние - ай,
Сол ерліктен не көрдім!?
Жолдасқа билік бермедім,
Кешегі хан үстіне барғанда,
Ақ сүйектің баласы
Бақадай шулап тұрғанда,
Ерлікпенен алданып,
Өзіме-өзім қас қылдым.
Сырлы зерен аяқпен
Бал ұрттаған ер едім,
Бір уақыттар болғанда,
Көктей өтіп Жайықты,
Бір қасық ішкен қара су,
Жұмасына ас қылдым.
Осы жақта мен өліп,
Артымда тірі сен қалсаң,
Жаңа өспірім Жақияны,
Жолдасым, 
            саған тапсырдым. 

жүктеу/скачать 18,36 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: