Болат мырзалиев


Keywords: Onomastics, toponymy, zoononym, cosmonym, anthroponyms КІРІСПЕ



Pdf көрінісі
бет264/395
Дата06.01.2022
өлшемі14,41 Mb.
#13769
1   ...   260   261   262   263   264   265   266   267   ...   395
Байланысты:
Наука и жизнь Казахстана 4 6 2020

Keywords: Onomastics, toponymy, zoononym, cosmonym, anthroponyms
КІРІСПЕ
Жалқы  есімдер  жалпы  есімдерге  қарағанда 
едәуір  көп.  Дегенмен,  олардың  барлық  түріне 
арналып жасалған сөздіктер жоқтың қасы, линг-
вист ғалымдар бұл жұмысты толық қолға алма-
ды, мектепке де бағдарламаға кірмеген. Жалқы 
есімдерге арналған материалдар тек оқу құралы 
ретінде филология факультетінде ғана оқытылу-
мен  шектеледі.  Ал  ономастика  бойынша  білім 
бүкіл әлем атаулардан тұратындықтан қажет-ақ. 
Жалқы есімдер әлемі ерекше және өте қызықты.
Ғылымның дамуы метатілдің дамуына тікелей 
ықпал етеді. Метатілге білімнің әр түрлі бағыты, 
соның  ішінде  ономастикалық  метатіл  жатады. 
Метатілдің  қалыптасуы  мен  дамуын  өзара  тө-
мендегідей себептермен байланыстырып қарас-
тыру қажет.
Тез  дамып  келе  жатқан  жалпы  тіл  білімі  ая-
сында ономастикалық материалдарды зерттеуді 
тереңдету; жалқы есім туралы ғылымның жаңа 
бағыттарын қалыптастыру; зерттелмеген жалқы 
есімнің  бөлімдері  арқылы  ономастикалық  бір-
ліктердің  санын  көбейту;  ономастикалық  тер-
миндерге  мән  беру,  қалыптастыру;  жаңа  кон-
цептуалды  аппараттың  қалыптасуы  мен  белгілі 
терминдерді жаңа мазмұнмен толықтыру т.б.
Жалқы  есімнің  кестелерін,  олардың  зерттеу 
объектісін  төмендегіше  бөлуге  болады:  Антро-
поним—кісі есімдері, Космоним—аспан денелер 
атаулары,  Хромоним—тарихи  күндердің  атауы, 
Топоним—жер-су  атаулары,  Зооним—жануар-
лардың  атаулары,  Фитоним—өсімдік  атаулары, 
Теоним—құдай атулары т.б.
Антропонимдер—кісі  аттарынан  тұратын 
жалқы  есімдердің  ірі  разряды.  Антропонимдер 
кісі  аты,  әкесінің  аты,  фамилиясы,  лақап  аты, 
бүркеншік  аты,  криптоним,  қосымша  аты,  анд-
роним,  гиноконим,  патроним  сияқты  кластарға 


178
ҚАЗА
ҚСТАННЫ
Ң
 ҒЫЛЫМЫ
 МЕН
 Ө
М
ІР
І •
 НАУКА
 И
 ЖИЗНЬ
 КАЗАХСТАНА
 • 
SCIENCE
 AND
 LIFE
 OF
 KA
ZAKHST
AN
бөлінеді. Антропоним формуласында, атау беру 
уәжінде  атау  құрылымында  байқалатын  әр  ха-
лықтың өзіндік атау беру дәстүрі бар. Кез келген 
халықтың антропонимдік қоры (антропонимдер 
жиынтығы) құрамы жағынан әр түрлі. Әр халық-
тың атау тізімі немесе реестрі (антропонимико-
ны) шектеулі, сондықтан бір атқа бірнеше адам 
ие  болуы  мүмкін.  Антропонимдерді  ономасти-
каның арнайы бөлімі – антропонимика зерттей-
ді.  Қазіргі  антропонимдік  жүйенің  қалыптасуы 
мен  дамуы  біріңғай  қарастыруға  мүмкін  емес 
өте күрделі және ұзақ үрдіс.


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   260   261   262   263   264   265   266   267   ...   395




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет