Цитоплазма мен сыртқы ортада К+, Na+ иондарын белгілі бір арақатынаста ұстау

ДНҚмолекуласыныңрепликацияпроцесініңбасталуынажолашады.

транскрипцияпроцесіндематрицарөлінатқарады.

т-РНҚаминқышқылдарыүшінадаптор;(трансляция)

РНҚ-ныңүштүрі–м-РНК,т-РНКжәнер-РНКақуыз синтезінеқатысады;

Тұқым қуалау аппаратының қызметін атқару негіздерін білу қазіргі дәрігерге онтогенездің,қартаюдың механизмдерін және әр түрлі аурулардың патогенезінің түсінуіне қажеттіЖалпымедицинаның болашақ прогрессi әртүрлі аурулардың пайда болуы мен даму механизмдерінзерттеумен, көптеген ауруларды молекулалық-генетикалық деңгейде емдеу және алдын алуәдістерінжетілдіруменбайланысты.

Молекулалық биология – бұл өмір сүрудіңқасиеттері мен көріністерін молекулалықдеңгейде зерттейтін,жан-жақтығылымсаласы.

Геннің млоекулалық биологиясы – бұл ғылым, жасушаның генетикалық ақпаратыныңструктуралық-функционалдықжағынанзерттеудежәнедетуқымқуалауақпаратыныңіскеасумеханизмінде қолданылады.

Молекулалық биология ең жас ғылымдардың бірі болып саналады, бірақ та биологиялықғылымды дамытудатірі ағзаларда молекулалық-генетикалық механизмдердің құрылымы менқызметтеріүлкенжетістіктергежетуде.

«Молекулалықбиология»терминіналғашретбиологиялықмакромолекулалардыңхимиялықжәне физикалық құрылысын зерттейтін биологияның жаңа бағытын белгілеу мақсатында 1945жылыW.Asburyқолданған.

Молекулалықбиологияныңқалыптасуымендамуы«қарапайым»тіріжүйелерді,атапайтқанда ,вирустарменбактериялардызерттеуге тікелейбайланысты.

Алынған мәліметтер барлық тірі ағзаларда жүретін биологиялық процесстердің ең негізгіпринциптерін түсінугемүмкіндікберді.Тіршілікпроцесстерінуниверсалдыдеп тану,молекулалықбиологияныңқарқындыдамуыныңасамаңыздыфакторыболды.Басқашаайтқандақарапайымағзалардың(вирустар,бактериялар)іс-әрекеттерінреттейтін фундаментальдықбиологиялық принциптер, кейбір ерекшеліктерін ескермегенде күрделі құрылысты ағзалардыңтіршілікәрекеттерініңденегізідептанылды.

F.Griffith (1928): O. T. Avery, C.М. Масleod и М. Мс Carthy (1944); A.D Hershey и M. Chase(1952); J.D. Watson и F.Crick (1953)-тің фундаментальдық тәжірибелеріне байланысты тұқымқуалау материалының табиғаты мен құрылысы молекулалық деңгейде зерттеліп ғылым ретіндемолекулалық биологияның негізі болып қаланды. Бұл зерттеулер нәтижесі сонымен қатар, барлықтірі ағзалардың морфологиялық айырмашылықтарына қарамастан олардың химиялық құрылымыменметаболизмдікпроцесстерініңнегізіұқсас дептүсіндірді.

ХХғасырдың50-шіжылдарыгеннің нәзікқұрылымынзерттеужұмыстары жүргізілді.

Геннің нәзік құрылымына алғаш классикалық талдау жасап зерттеген С.Бензер болды. Олішек таяқшасын (E.coli) зақымдайтын Т4 бактериофагына тәжірибе жүргізіп , rII мутанттарынзертеді. Бір хромосомада (цис-жағдайында) және түрлі хромосомаларда (транс жағдайларда) пайдаболған мутациялардың фенотиптік көріністерін салыстыра отырып , олардың бір ген ішіндегіқандай (бір немесе бірнеше) комплементация топтарына жататынын зерттеді. Нәтижесінде Бензергеннің өз ішінде жеке –жеке , функционалдық кішігірім бірліктер немесе цистрондар болатынынкөрсетті.

Сур.3.Цис–трансмутациятипінанықтауғаарналғантест.

Егер зерттеліп отырған осы екі мутацияны фенотиптік көріністері цис – және транс –жағдайында (1 және 3) түрліше болса , бұл мутациялар бір геннің ішіндегі бір цистронның шегіндеорналасқаны. Егер екі тәжірибеде де цис және транс жағдайында (2 және 4) фенотиптері біркелкіболса ол мутациялардың бір геннің ішіндегі түрлі цистрондарда орналасқанын көрсетеді. Олайболса , функционалдық ең кіші бірлік 1 тұтас ген емес , тек оның бөлігі цистрон болып табылады.Біргенніңішінде бірнемесебірнеше цистронболуымүмкін.

Осыжұмыстардыңнәтижесіндегенніңтеориясытуралыбірнешеережепайдаболды.

«бірцистрон-бірполипептидтіктізбек»дегентүсініккеөзгертілді.

Генбірнемесебірнешецистроннантұрады.