§5. ҚЫЛМЫСТЫҚ ПРОЦЕСТЕГІ ЖАРИЯ ЖӘНЕ ЖАСЫРЫН ЖЕДЕЛ-ІЗДЕСТІРУ ӘРЕКЕТТЕРІН ЖҮРГІЗУ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ
Қазіргі таңда Қазақстан Республикасында қоғамның экономикалық және әлеуметтік дамуындағы, халықтың өмір сүру деңгейін көтерудегі міндеттері белсенді түрде шешілуде, құқықтық тәртіпті қорғау, соның ішінде түрлі құқықбұзушылықтармен және қылмыстармен күресу саласындағы саясат орнығу үстінде. Осы міндетерді шешу үшін заңшығарушы, атқарушы және сот органдары тарапынан ұйымдастырушылық, әлеуметтік-экономикалық, тәрбиелік, құқықтық сипаттағы әрекеттер кешені жүзеге асырылады.
В. Плетневтің айтуынша, «құқық қорғау органы – Жедел-іздестіру қызметінің субъектілерінің құзырына жатқызылған тәртіп, қоғамдық қауіпсіздікті қорғауды және қылмыстылықпен күресті қамтамасыз етудің жалпы мәселелерін шеше отырып, маңызды міндеттердің қатарынан түрлі құқықбұзушылықтардың, соның ішінде криминалдық сипаттағы құқықбұзушылықтардың алдын алу бірінші орынға жылжиды».21
Жедел-іздестіру органдары қызметкерлерінің қылмыстардың алдын алуға байланысты міндеттерін шешу мақсатында мынадай негізгі бағыттарда жүзеге асырылады:
тиісті құрылымдық бөлімшелерді анықтау және құру, оларды өкілеттіктермен қамтамасыз ету. Мысалы, қазіргі кезде ауылдық жерлерде мал ұрлау көбейіп кеткен. Бұл криминалдық әрекеттермен күрес үшін аумақтарда арнайы жедел-іздестіруші топтар жергілікті халықтың көмегімен жағымды нәтижелер алған;
территорияларды, аумақтарды, объектілерді, қызметтің жеке салаларын, жолдарын жедел қамтамасыз етілуін рационалды түрде ұйымдастыру;
жедел-іздестіру қызметінің жария және жасырын қайнар көздерін, күштерін, құралдарын, әдістерін, нысандары мен жолдарын қолдану арқылы жедел ақпараттарды іздестіруді тиімді ұйымдастыру; оны сапалы тексеру және негізді шешімдер қабылдау;
қылмыс жасауға әсер ететін мән-жайларды анықтау және жою;
құқыққа қайшы қылықтарға жақын келетін тұлғаларды анықтау және олармен жеке тәрбиелік жұмыстар жүргізу;
қылмыс жасауға дайындалып жатқан тұлғаларды анықтау, қылмыстардың алдын алуға шаралар қабылдау және т.б.22
Жария және жасырын жедел-іздестіру әрекеттерін жүргізуді қарастыруда біз жоғарыда аталған жария және жасырын жедел-іздестіру әрекеттерінің барлығын қарастырмаймыз. Оның ішіндегі кең танымал жедел-іздестіру әрекеттерін қарастырамыз. Алдымен жария да, жасырын да жедел-іздестіру әрекеттері бола алатын жедел-іздестіру әрекеттерін қарастырайық. Олардың ішінде азаматтарға, лауазымды адамдарға сауал-сұрақ қою, олардан хабарламалар алу; мекемелердің, кәсіпорындардың және ұйымдардың (олардың бағыныстылығына және меншік нысандарына қарамастан) есептері бойынша анықтамалар мен тексерулер жүргізу; зерттеу үшін үлгілер мен сынамаларды іріктеп алу; бақылау үшін сатып алу.
Достарыңызбен бөлісу: |