Екінші болма
жүктеу/скачать 2,78 Mb. Pdf көрінісі
|
Екінші болма 2
| Практикалық интеллект. Білім алған дұрыс. IQ-ді көтерген дұрыс.
Қалай болғанда да, IQ-і жетпiске тең адам мен IQ-і жүз отызға тең адамның жеңіске жету коэффициенті бірдей емес. Бірақ жалпы интеллектімен бірге практикалық интеллект деген болады. Біздіңше айтқанда – өмірді білу. Қоғамды білу. Керек жерде, керек адамға, керек сөздерді айта білу. Өмірді білу деген – ынжық болмау, өз ойыңды айта білу, өзіңе керектіні ала білу, саған керек нəтиже болатындай дұрыс сөздерді қолдана білу. Практикалық интеллект шығармашылық адамдарында, интеллектуалды орталарда кемшін болады. Мұның да түсіндірмесі бар. Əдетте өздерінің біліміне тым сенімді адамдар, дүниенің кейбір заңдылықтарын қабылдаудан бас тартып жатады. Бірақ дүниенің заңдылықтарын ешкім өзгерте алмайды. Өзіңді осы дүниеге бейімдеп, мінезіңді, реакцияларыңды басқара аласың. Мұның қажеттілігін келесі мысалдардан анық көруге болады Канадалық попсоциолог Малкольм Гладуэлл «Гении и аутсайдеры. Почему одним все, а другим ничего?» (Outliers: The Story of Success) деген кітабында өте ақылды екі адамды мысалға келтіреді. Бірі – Кристофер Ланган, IQ-і жүз тоқсан беске тең, гений. Қатардағы адамның IQ-і 100-ге жақын, Эйнштейндікі 150 шамасында болған. Оныкі – 195. Алты айында сөйлеген, үш жасында əзіл- сықақ бағдарламалар тыңдап, өз бетімен əріп таныған, бес жасында Құдай туралы сұрақтар қоя бастаған, ал америкалықтарға міндетті САТ емтиханын тапсырғанда, емтихан үстінде қалғып кеткеніне қарамастан, ең жоғары балл алған. Бірақ осы данышпан, екі университетке тапсырып, екеуін де бітіре алмаған, дұрыс жұмыс таппаған, көп жағдайда қара жұмыс істеп күн көрген. Неге? Гладуэлл мұны «Ланган парадоксі» деп атайды. Өйткені, дисфункционалды отбасынан шыққан, ішкіш анасы мен өгей əкесінен таяқ жеп өскен, жұдырық ала жүгірмесең таяқ жегізетін көшеде ер жеткен ол, жай ғана ойын жеткізе алмайтын болған. Ол бірінші универсиетінен анасының қаржылық форманы дұрыс толтырмағаны үшін шəкіртақыдан қағылып, сол себепті шығып қалады. Екінші университетінен көлігі сынып, ақша таба алмай, екі қаланың ортасында жүруден шаршаған соң шығып қалады. «Екі жағдайда да оны тұрмыс тежеді. Бірақ тұрмыстың арғы жағында адамдарға деген сенімсіздік, ішкі қарсылық «бəрібір ешкім көмектеспейді» деген ой тұрды» дейді Гладуэлл. Мүмкін, оныкi де дұрыс шығар. Роберт Оппенгеймер деген тағы бір генийді мысалға келтіреді. Ол да оңай шағылатын жаңғақ емес, тек, студент кезінде жетекшісіне қаны қайнағаны соншалық, улап өлтірмек болады. Мұнысы мəлім болып, үлкен шу шығып, университеттен шеттетіледі. Ал енді осындай «мінезі тұрақсыз тип», біраз жылдан кейін атом бомбасын зерттейтін жобаның басқарушы қызметін иеленеді. Қалайша? Жай ғана, ол өзіне керек жауапты ала алатын, өзгелерге керек жауапты бере алатын адам болған. Психикасының дұрыстығына күмəні бола тұра, адамдар оның сенімді жауаптарын естігенде позицияларын жұмсартады екен. Бірінші жағдайда біз «дүние қатыгез» деп санап, ішкі қарсылығының кесірінен бəрінен құр қалған адамды көреміз. Екіншісінде эмоционалды тұрақсыздығына қарамастан, өзіне қажет кезде ортаға бейімделе алатын адамды көреміз. Əрине, екіншісінің есте қаларлықтай карьера жасап, едəуір жеңістерге жеткені айтпаса да түсінікті. Бұдан шығатын мораль: дүниені өзгертем деп əуре болма, дүниедегі өзіңді өзгерт. Бұдан келіп шығатын қорытынды, адамның қабілеті мен білімі ғана емес, оның қалай ойлайтыны маңызды. Əрі қарай адамның жеңіске жету үшін шартты ой паттерндері туралы айтқым келеді. жүктеу/скачать 2,78 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|