8.1. Меншікті дәнекер тін
211
кабатымен бөлініп тұрған әрбір коллаген талшыктарының шоғыры
бірінші
реттік шоғыр
деп аталады. Бірнеше бірінші реттік шоғырлар борпылдак
дәнекер тіннін жұқа кабатымен коршалып, коллаген талшыктарының
екінші
реттік шоғырларын
түзейді. Екінші реттік шоғырларды
бір-бірінен бөлектеп
түратын борпылдак дәнекер тіннін кабаттары
эндотеноний
деп аталады. Одан
көрі жалпактау борпылдак дәнекер тіннін кабатымен —
перитенониимен
бөлінген коллаген талшыктарынын
үиіінші реттік шоғыры
бірнеше екінші
ретгік шоғырлардан кұралады. Кейде сіңірдін өзі үшінші реттік шоғыр болып
аныкталады.
Ірі сінірлерде
төртінші реттік шоғырлардың
да болуы мүмкін.
Перитеноний мен эндотенонийдін кұрамында сінірді коректендіруші кан
тамырлары өтіп, жүйкетер және ОЖЖ-не сінір тіндерінін тартылыс жағдайы
туралы сигнал жіберетін проприорецептивті жүйкелік аяктамалар болады.
Тығыз дәнекер тіннін пішінделген түріне сүт безі байламы да жатады, тек
ол жуан эластикалык талшыктардан кұралады.
Кейбір сінірлер сүйекке бекінген жерлерінде екі талшыкты дәнекер тіндік
кабыкшалардан түратын кынаппен (
vagina
) қапталған,
кабыкшалардын ара-
сында гиалурон кышкылына бай сұйыктык (смазка) болады.
Фиброзды мембраналар.
Тығыз дәнекер тіннен кұралған бұл кұрылымдарға
фасцияларды, апоневроздарды, диафрагманың (көкеттің) сіңірлік орталык-
тарын, кейбір мүшелердің капсулаларын, мидың катты кабыкшасын,
склера-
ны, шеміршек және сүйек үсті кабыкшаларын, сондай- ак, аналыкжәне аталык
жыныс бездерінің ак кабыктарын т.б. жаткызады. Тіннін бұл түрінін фиброзды
мембраналары көп созылмайды, өйткені коллаген талшыктарынын шоғырлары
және олардың араларындағы фибробласттар мен фиброциттер белгілі бір
тәртіппен бірінің үстіне бірі кабаттаскан бірнеше кабаттарды кұрап орналаса-
ды. Әрбір кабатта, толкындана иілген коллаген талшыктарынын шоғырлары,
бір-біріне параллельді бір бағытта орналасады,
бұл көрші кабаттың бағыты-
мен сәйкестенбейді (әр түрлі бағыттарға параллельді бағытталған дәнекер тін).
Талшыктардың жеке шоғырлары оларды бір-бірімен байланыстыра отырып,
бір кабаттан екінші кабатка ауысады. Фиброзды мембраналарда коллаген
талшыктарынын шоғырларынан баска, эластикалык талшыктар да бар. Сүйек
үсті кабығы, склера, аталык жыныс безінің ак кабығы, буын капсулалары
сиякты фиброзды кұрылымдар апоневроздармен
салыстырғанда эластикалык
талшыктарынын
молырак болуымен
жэне
коллаген
талшыктарынын
шоғырларынын орналасу тәртібінің аса сактала коймауымен сипатталады.
8.1.2. Ерекше қасиеті бар дәнекер тіндер
Мұндай тіндерге
ретикулярлық, май
және
шырышты
ұлпаларды жаткызады.
Олардын кұрамына кіретін жасушалардың ішінде басымырак аныкталатын
біртекті топтары болып, осы тіндердің атауларын калыптастырады.
Достарыңызбен бөлісу: