Қазақстан Республикасы Білім және ғылым Министрлігі Ахмет Байтұрсыноватындағы

ИННОВАЦИОННОЕ РАЗВИТИЕ АПК КАЗАХСТАНА: ТЕНДЕНЦИИ РАЗВИТИЯ 
СЕЛЬСКОХОЗЯЙСТВЕННЫХ, ВЕТЕРИНАРНЫХ И ТЕХНИЧЕСКИХ НАУК 
 
81
лучший  генетический  потенциал  следующих  быков-родоначальников  герефордской  породы: 
TIMELINE 237W, ABSOLUTE 49S, RIGID 23P, SLEEP EASY 68U, BIG THING 3N и др. 
Нами  была  проведена  сравнительная  оценка  роста  и  развития    молодняка  герефордской 
породы, полученных от вышеназванных быков-производителей. В каждую группу были подобраны по 
10  голов  бычков,  принадлежащих  различным  линиям,  в  первую  группу  вошли  животные  линий 
TIMELINE  237W,  во  вторую  -  ABSOLUTE  49S  и  в  третью  -  RIGID  23P.  При  проведении  научно-
хозяйственных опытов отбор и формирование подопытных групп молодняка проводили методом пар-
аналогов.  Рост  и  развитие  подопытных  животных  изучали  по  показателям  живой  массы  путем 
взвешивания в отдельные возрастные периоды по общепринятым методикам. 
Подопытные животные находились в одинаковых условиях кормления и содержания.  
Бычки  сравниваемых  генотипов  при  одинаковых  условиях содержания  и  кормления проявляли 
неодинаковую интенсивность роста (табл. 1). Графическое изображение представлено на рисунке 1. 
 
Таблица 1 - Динамика живой массы молодняка 
 
№ 
п/п 
Линия 
n 
Живая масса, кг 
При 
рождении 
6 мес 
8 мес 
1 
TIMELINE 237W 
10 
35,4±3,04 
199,5±3,82 
254,6±4,41 
2 
ABSOLUTE 49S 
10 
36,3±3,21 
230,1±3,1 
283,4±4,63 
3 
RIGID 23P 
10 
35,7±3,22 
207,9±3,35 
260,7±3,73 
Стандарт породы  
34 
185 
230 
 
при рождении
6 месяцев
8 месяцев
35,436,335,7
199,5
230,1
207,9
254,6
283,4
260,7
0
50
100
150
200
250
300
TIMELINE 237W
ABSOLUTE 49S 
RIGID 23P
 
Рисунок 1- Динамика изменения живой массы молодняка по возрастам 
Как видим, наибольшей живой массой отличались бычки второй группы, принадлежащие  линии 
ABSOLUTE  49S.  Уже  при  рождении  молодняк  II  и  III  групп  по  живой  массе  превосходил  животных 
линий  TIMELINE  237W  соответственно  на  0,9    (7,9%)  и  0,3  кг  (6,4%).  В  дальнейшем  эта  разница 
увеличивалась и составляла в возрасте 6 мес – 30,6 (13,3%) и 8,4 кг (4,04%), 8 мес – 28,8 (10,1%) и 
6,1кг (2,3%).Изменения показателей среднесуточного и абсолютного приростов отражены в таблице 2 
Бычки  линии    ABSOLUTE  49S    обладали  более  высокой  интенсивностью  роста  и  по 
среднесуточному  приросту  превосходили  сверстников  I  и  III  групп  от  рождения  до  6  месячного 
возраста  соответственно  на  153,9  (16,6  %)  и  116,1  г  (12  %),  в  период  с  6  мес  по    8  мес  – 
среднесуточный прирост  во второй группе снижается и составляет 888,3 г, в целом за период опыта 
преимущество сохраняется за бычками  II группы  – на 107,9 г (11,7%) и 92,1 г (9,8 %). 
 
Таблица  2  -  Оценка  среднесуточного  и  абсолютного  приростов  молодняка  по 
возрастным периодам 
 
№ 
п/п 
Линия 
n 
Среднесуточный прирост, г 
Абсолютный прирост, кг 
0-6 
6-8 
0-8 
1 
TIMELINE 237W  10  922,8±0,058  918,3±0,037 
921,7±0,045 
219,2±1,7 
2  ABSOLUTE 49S  10  1076,7±0,07  888,3±0,05 
1029,6±0,075 
247,1±3,3 
3 
RIGID 23P 
10  960,6±0,047  880±0,02 
937,5±0,03 
225±2,5 

ҚАЗАҚСТАННЫҢ АӨК ИННОВАЦИЯЛЫҚ ДАМУЫ: АУЫЛШАРУАШЫЛЫҚ, ВЕТЕРИНАРЛЫҚ ЖӘНЕ 
ТЕХНИКАЛЫҚ ҒЫЛЫМДАРДЫҢ ДАМУ ТЕНДЕНЦИЯЛАРЫ 
 
82
 
Графическое изображение представлено на рисунке 2. 
922,8
918,3
921,7
1076,7
888,3
1029,6
960,6
880
937,5
0
200
400
600
800
1000
1200
0-6 мес
6-8 мес
0-8 мес
TIMELINE 237W
ABSOLUTE 49S 
RIGID 23P
 
Рисунок 2 - Показатели среднесуточных приростов молодняка 
 
Абсолютные  показатели  роста  животных  имеют  большое  практическое  значение,  так  как  дают 
возможность  сопоставить  фактические  данные  с  плановыми  производственными  заданиями  на 
определенный период и тем самым контролировать их выполнение.  
Графическое изображение представлено на рисунке 3. 
 
TIMELINE 237W; 
221,2
ABSOLUTE 49S; 
247,1
RIGID 23P; 225
 
Рисунок 3 - Динамика абсолютного прироста живой массы молодняка 
 

ИННОВАЦИОННОЕ РАЗВИТИЕ АПК КАЗАХСТАНА: ТЕНДЕНЦИИ РАЗВИТИЯ 
СЕЛЬСКОХОЗЯЙСТВЕННЫХ, ВЕТЕРИНАРНЫХ И ТЕХНИЧЕСКИХ НАУК 
 
83
Наиболее  высоким  абсолютным  приростом  живой  массы  характеризуются  молодняк, 
полученный  от  быков-производителей  ABSOLUTE  49S,  который  составил  247,1  кг,  это  на  8,9  % 
больше чем у молодняка линии RIGID 23P и  на 10,5 % чем в линии TIMELINE 237W. 
При  создании  высокопродуктивных  стад,  наряду  с  селекцией,  большое  внимание  следует 
уделять экстерьеру животных, поскольку одним из направлений повышения рентабельности отрасли 
является  увеличение  срока  производственного  использования  высокопродуктивных  животных. 
Благодаря  экстерьерной  оценке,  можно  своевременно  находить  и  исключать  из  селекционного 
процесса особей с пороками, фиксировать животных с незначительными недостатками, что, в итоге, 
позволит  предупредить  их  накопление  и  распространение.  В  свою  очередь,  оценка  экстерьера  дает 
возможность  в  общих  чертах  судить  о  типе  животного  и  направлении  его  продуктивности.  В  связи  с 
этим нами была произведена и экстерьерная оценка животных.  
По результатам оценки общего вида, развития мускулатуры и статей экстерьера все животные 
первой  и  второй  групп,  относящиеся  к  линиям  TIMELINE  237W  и  ABSOLUTE  49S  оценены  в  20 
баллов,  86,7  % бычков  третьей  группы  имели  оценку  в  20  баллов  и  13,3  %  -  15  баллов.  При  оценке 
конечностей  все  животные  оценены  в  5  баллов.  По  полученным  данным  можно  судить  что,  все 
животные  имеют  пропорциональное  телосложение,  хорошо  развитую  мускулатуру  и  крепкий  костяк, 
правильно поставленные, здоровые с крепкими копытами конечности. 
При оценке молодняка по комплексу признаков по 100-балльной шкале 86,7 % поголовья были 
оценены  на  85-100  баллов  и  13,3  %  на  71-80  баллов,  и  им  был  присвоен  комплексный  класс  элита-
рекорд и элита соответственно. 
Таким  образом,  по  показателям  роста  и  развития  живой  массы  во  все  возрастные  периоды 
преимущество  сохраняется  за  молодняком,  относящимся  к  линии  ABSOLUTE  49S.    Живая  масса 
превышает стандарт породы: при рождении – на 2,3 кг, в 6 мес. – на 45,1 кг, в 8 мес.  –  на 53,4 кг. 
Наивысший показатель среднесуточного прироста  получен  у  молодняка,  полученных от быка 
–  производителя  ABSOLUTE  49S    и  составляет  в  среднем  1076,7  г    соответственно  что  на  153,9  и 
116,1 г, или на 16,6 % и 12 % больше чем у бычков в группе быков-производителей TIMELINE 237W и 
RIGID 23P. 
Наибольшим абсолютным приростом живой массы характеризуются бычки, полученные от быка 
– производителя ABSOLUTE 49S, который составляет в среднем 247,1 кг. 
С  целью  улучшения  качества  поголовья  и  сохранения  достаточного  разнообразия  племенного 
материала,  при  отборе  быков-производителей  герефордской  породы  для  использования  в  работе  с 
породой  возможно  использовать  всех  вышеуказанных  быков-производителей,  но  отдавать 
предпочтение потомкам наиболее ценных производителей линий ABSOLUTE 49S. Также, полученные 
результаты свидетельствуют о том, что на мясо выгоднее разводить молодняк линий ABSOLUTE 49S. 
Это  позволяет при  более  рациональном  использовании  кормов  и материальных  средств  на  единицу 
продукции  повысить  рентабельность  производства  говядины  большей  разницей  в  сравнении  с 
другими линиями. 
 
Литература: 
1. 
Абрамов В.Ф. 
Испытание 
и 
оценка 
по 
качеству 
потомства 
производителей 
сельскохозяйственных  животных  в  хозяйствах РСФСР //  Оценка  производителей  по  качеству 
потомства. М.: Колос, 1973. - С.102-109. 
2. 
Борисов Н.В.  Оценка  мясной  продуктивности  крупного  рогатого  скота  /  Н.В.Борисова, 
Б.А. Скуковского, Б.О. Инербаева, В.Ф. Петров, А.И. Рыков и др. / Рекомедации: Сиб.отд-ние РАСХН. 
Новосибирск, 2001. - 156 с. 
3. 
Омбаев  А.М.  д.с.-х.н.,  академик  РАСХН  ТОО  «Казахский  НИИ  животноводства  и 
кормопризводства.  Селекция  и  разведение  отечественных  и  зарубежных  пород  крупного  рогатого 
скота в Казахстане.//Вестник сельскохозяйственной науки Казахстана.  2012 г.-№ 12.-с.35-38. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

ҚАЗАҚСТАННЫҢ АӨК ИННОВАЦИЯЛЫҚ ДАМУЫ: АУЫЛШАРУАШЫЛЫҚ, ВЕТЕРИНАРЛЫҚ ЖӘНЕ 
ТЕХНИКАЛЫҚ ҒЫЛЫМДАРДЫҢ ДАМУ ТЕНДЕНЦИЯЛАРЫ 
 
84
УДК 636.2:675. 031.11 
 
ҚОСТАНАЙ ОБЛЫСЫНДА ЕТТІ ІРІ ҚАРА МАЛ ШАРУАШЫЛЫҒЫНЫҢ КҮЙІ МЕН 
НЕГІЗГІ ДАМУ ТЕНДЕНЦИЯЛАРЫ 
 
Найманов  Д.К.  –  а.ш.ғ.д.,  профессор,  А.Байтұрсынов  атындағы  Қостанай  мемлекеттік 
университеті 
Айтжанова  И.Н.  -  а.ш.ғ.магистрі,  PhD  докторант,  А.Байтұрсынов  атындағы  Қостанай 
мемлекеттік университеті 
 
Қоғамның жоғары сапалы тағам өнімдеріне, әсіресе тиімді мөлшерде ақуызы бар етке деген 
сұранысы өскен сайын, қазіргі кездегі АӨК негізгі бағыттарының бірі болып мал шаруашылығының 
дамуы. 
Қазақстан республикасының барлық облыстары мен аудандарында, ауыл мен қалаларында 
еттің  жалпы мөлшері 2015 жылдың 1 қаңтар санағына сәйкес 96199,2 тонна құрайды. Оның ішінде 
жоғары  сапалы  сиыр  етін  өндіруді  жоғарылату  халық  шаруашылығының  маңызды  мәселесі  болып 
табылады және ол ғылыми денгейде шешілуі қажет. 
Негізгі ұғымдар: ет өнімділігі, ірі қара мал шаруашылығы, ірі қара мал  бас саны. 
 
Қазақстанның  ауыл  шаруашылығы  саласы  -  өз  орны  бойынша  экономиканың  ұдайыөндіріс 
үрдісінің  құрылымында  және  жалпы  алғанда  базалық  болып  табылады.  2020  жылға  дейінгі 
Стратегияның  дамуына  сәйкес  жеті  басым  секторының  санағында  агроөнеркәсіптік  кешен  өзінің 
салалық  артықшылықтарын  және  масштабты  потенциалын  толықтай  жүзеге  асыру  керек  [1].  
Қазақстанға  өзінің  бәсекелес  артықшылықтарын  міндетті  түрде  тиімдірек  пайдалану  қажет,  әсіресе 
экологиялық  таза  өнім  өндірісінде.  Жалпы,  Қазақстан  Республикасы  мал  шаруашылығын  дамытуда 
екпінді өсуін сақтап тұр.  
 
Мал шаруашылығы  саласынан  жетекші  орында ірі қара  мал шаруашылығы болып  табылады. 
Ірі  қара  малды  өсіру бойынша  негізгі  облыстардың  біріне  -    Қостанай  жатады.  Қостанай  облысы  мен 
оған қарасты барлық аудандарында ірі қара мал шаруашылығы, әсіресе, ет бағытындағы ірі қара мал 
шаруашылығы қазіргі уақытта жоғары денгейде дамып келе жатыр(кесте 1). 
 
Кесте  1  –Аймақтар  шенберінде  шаруашылықтардың  барлық  категориясы  бойынша  ірі 
қара малдың саны (1.01.2013-1.01.2015жж), бас 
 
Облыс пен аудандар 
 
Жылдар 
2013 
2014 
2015 
Қостанай  облысы 
394 371 
402 493 
406 856 
Алтынсарин 
13 893 
15 120 
13 529 
Амангелді 
20 439 
21 803 
24 577 
Әулиекөл 
37 297 
38 943 
38 618 
Денисов 
35 843 
31 980 
28 541 
Жангелдин 
26 756 
27 863 
29 226 
Жітіқара 
20 380 
18 511 
19 682 
Қамысты 
17 361 
17 361 
17 005 
Қарабалық 
20 321 
20 393 
22 139 
Қарасу 
29 463 
30 857 
28 733 
Қостанай 
41 007 
42 782 
39 287 
Меңдіқара 
25 177 
25 492 
26 879 
Hауырзым 
15 398 
15 500 
16 724 
Сарыкөл 
12 724 
13 395 
14 660 
Таран 
20 661 
21 642 
22 686 
Ұзынкөл 
14 079 
15 738 
16 514 
Федоров 
22 774 
23 733 
24 573 

ИННОВАЦИОННОЕ РАЗВИТИЕ АПК КАЗАХСТАНА: ТЕНДЕНЦИИ РАЗВИТИЯ 
СЕЛЬСКОХОЗЯЙСТВЕННЫХ, ВЕТЕРИНАРНЫХ И ТЕХНИЧЕСКИХ НАУК 
 
85
Қостанай қ. 
1 897 
1 891 
2 213 
Арқалық қ. 
16 208 
16 658 
18 812 
Лисаков қ. 
855 
898 
1 062 
Рудный қ. 
1 838 
1 933 
1 396 
 
Кесте 1 мәліметтері бойынша, ірі қара мал саны Қостанай облысы бойынша соңғы үш жылда 
(2013-2015жж)  жоғарлағаны  байқалады.  2015  жылы  406856  басты  құраса,  2014  жылмен  салыстыр-
ғанда  4363  басқа  немесе  1,1%,  ал  2013  жылмен  салыстырғанда  12485  басқа  немесе  3,2%    артқаны 
аян.   
Соңғы  жылдары  ІҚМ  басының  санағында  көптеген  өзгерістер  байқалады.  2013-2015  жылдар 
аралығында ауыл шаруашылығы кәсіпорындары 101581 бастан 105746 басқа дейін өсті, ал халықтық 
шаруашылықтар үлесі, керісінше, 252830 бастан 242745 басқа дейін кеміді (кесте 2).  
 
Кесте  2 –2011-2015 жж Қостанай облысында шаруашылық категориялары бойынша ірі 
қара малдың саны, бас  
 
Шаруашылық категориялары 
Жылдар 
2013 
2014 
2015 
Ауыл шаруашылық-кәсіпорындар 
101 581 
107 073 
105 746 
Шаруа қожалықтары 
39 960 
50 332 
58 365 
Халықтық шаруашылықтар 
252 830 
245 088 
242 745 
 
2015 жылы ауыл шаруашылығы кәсіпорындарындағы ірі қара мал бас саны 2013 жылдан 4,1%; 
шаруа  қожалықтарында  46%  өсті.      Ұзақ  уақыт  бойы  шаруашылықтар  категориясы  бойынша  мал 
бастарының  бұл  қатынасы  шамалы  ғана  ауытқып  тұрды.    Әрине,  бұл  ірі  қара  малды  өсіру  мен 
бордақылау үрдісіне заманауи технологияларды енгізуге кедергі тигізеді [2, 3].  
Қазіргі  күні  еліміздің  ауыл  шаруашылық  өндірісі  –  ұсақтауарлы,  ол  оның  бәсекегеқабілет-
сіздігінің  негізгі  себебі болып  табылады. Жеке  меншік  иелеріндегі  мал  бас  санының  көп  жиналуы  се-
лекция жетістіктерін, малдарды  күтіп-бағу  мен  азықтандырудың  жаңа  технологияларын  пайдалануды 
қиындатады, ғылыми әдістерді енгізу негізінде малдарды өсіруге мүмкіндік бермейді.  
  
Көптеген  ұсақ  жеке  меншік  иелері  өздерінің  шаруашылықтарын  сәйкес  келетін  техникалық 
құрал-жабдықтармен  қамтамасыз  ете  алмайды,  ол  өз  кезегіде  өндірілетін  өнім  сапасына  кері  әсерін 
тигізеді.  Мемлекеттің    барлық  шаруашылықтарды  бір  уақытта  толық  бақылау  өткізуге  мүмкіндігі  жоқ. 
Ол  ұсақтауарлыққа  әкеп  соқтырады,  соның  кесірінен  мал  шаруашылығындағы  асылдандыру  бағыты 
көп  зардап  шегеді.    Сонымен  қатар,  ауыл  шаруашылығы  малдарын  ұдайыөндіру  мәселесі  де 
қыйындайды.  
Еліміздің  шекарасында  болып  жатқан  сиыр  еті  өндірісі  басқа  ет  өнімдерінің  аасортиментінен 
әлдеқайда  артып  отыр,  сиыр  етін  өндіру  үлесі  41,8%  құрайды  [2].  Көптеген  сарапшылар 
жобалағандай, 2020 жылға қарсы сиыр етінің жеткіліксіздігі болуы мүмкін, ал оған деген сұраныс 1,8% 
артуы ғажап емес.  
 
Кесте  3  –Барлық  категория  бойынша  2011-2015  жж  Қостанай  облысындағы  ет  өндірісі, 
тонн 
 
Ет өндірісі 
 
Жылдар 
2013 
2014 
2015 
Барлығы  
121 172,6 
56 374,2 
54 724,3 
Оның ішінде сиыр еті 
20 623,9 
24 207,5 
27 615,7 
  
Кестені  талдай  келе,  Қостанай  облысы  бойынша  ет  өнімі  2013  жылы  ең  жоғарғы  денгейде 
болды  –  121172,6  тонна,  ал  2014-2015  жылдары  бұл  көрсеткіш  53,8-54,8%,  сәйкесінше,  төмен 
болды.Сиыр  еті  өнімі  бойынша  2013  жылмен  салыстырғанда,  2014-2015  жылдары  бұл  көрсеткіш 
біршама өсті: 2013 жылы – 20623,9 тонна болса, 2014 жылы - 3583,6 тоннаға немесе 17,4% және 2015 
жылы – 6991,8 тонна немесе 33,9% өскені анық.   
Экономикалық  қызметтестік  пен  дамытуды  ұйымдастыру  (ОЭСР)  сарапшыларының  болжамы 
бойынша,  2015  жылға  дейін  әлемдік  аграрлық  сектордың  дамуы  бірқатар  ерекшеліктерімен 

ҚАЗАҚСТАННЫҢ АӨК ИННОВАЦИЯЛЫҚ ДАМУЫ: АУЫЛШАРУАШЫЛЫҚ, ВЕТЕРИНАРЛЫҚ ЖӘНЕ 
ТЕХНИКАЛЫҚ ҒЫЛЫМДАРДЫҢ ДАМУ ТЕНДЕНЦИЯЛАРЫ 
 
86
өзгешелінеді.  Болжамға  сәйкес,  2005-2015  жылдар  аралығында  етке деген  сұраныс  25%  дейін  өседі, 
ал 2015-2025 жылдар аралығында - 23% өседі [4,6]. 
Агроөнеркәсіптік кешеннің алдына қойылған мақсат – 2016 жылға дейін 60 мың тоннаға дейін 
сиыр  етінің  экспорттық  потенциалын    жоғарылату,  яғни  мемлекет  бойынша  ІҚМ  жалпы  мал  бас  са-
нынан  60%  дейін  ет  ағытындағы  ірі  қара  малдың  үлесін  арттыру  бойынша  іс-шараларды  қолдану 
қажет [10].  
Елбасы  Н.Назарбаев  өз  жолауында  XXI  ғасырдың  10  әлемдік  мәселелердің  бірі  деп  әлемдік 
өндірістік  қауіпсіздігінің  мәселесін  атап  өтті  [7].  Ескеретін  жайт,  мал  шаруашылығының  күйі 
мемлекетіміздің  өндірістік  қауіпсіздік  денгейі  мен  қоғамдағы  әлеуметтік-  экономикалық  жай-күйін 
реттеп  тұрады.  Соған  байланысты,  мұндай  мәселелерді  кешенді  түрде  шешу  қажет  және  қажетті 
жағдайда  жүзеге  асырылып  жатқан  бағдарламаларды  қайта  қарастыру  керек.  Алға  қойған  мақсат-
тардың бірі - мал шаруашылығы  саласында жұмыс жасайтын жеке шаруашылықтардың қаражат алу 
тізімін барынша жеңілдету болып саналады.  
Осыған байланысты, елімізде етті ірі қара мал шаруашылығын дамыту бойынша ірі маштабты 
бағдарламаны  жүзеге  асырылу  басталды  [5].    Республикалық  бюджет  қорынан  мал  шаруашылығын 
субсидиялау  екі  бағыт  бойынша  жүреді:  асылтұқымды  мал  шаруашылығын  дамыту  (шет  елден 
асылтұқымды  дараларды  әкелуге  екі  миллиард  теңге  жұмсалуды  жоспарланған)  және  құрамаазық-
тардың  бағасын  төмендету  негізінде  мал  шаруашылығы  өнімдерінің  сапасы  мен  өнімділігін  жоға-
рылату. Жалпы айтқанда, фермерші мемлекеттің қолдануынан осы екі бағыт бойынша 1 аналық басқа 
15  мың  теңгеге  дейін  қаражат  алады.  Бірақ,  асылтұқымды  өндіруші-бұқаларды  сатып  алуға,  азық 
өндірісіне  және  т.б.  кеткен  шығынды  өтеу  үшін  субсидия  сақталынады.  Жалпы  айтқанда,  табысты 
бизнесті жүргізу үшін барлық қажетті шарттар жасалынған.  
Мал  басының  көбеюі  ішкі  сауда  өсімін  ынталандырып  тұрады,  сонымен  қатар  елімізді  үлкен 
көлемді  экспортқа  итермелейді.  Қазақстан  үшін  мал  басының  жеткілікті  денгейде  болуы  экспортты 
жеңіл түрде жүзеге асыруға мүмкіндік береді.  
 
Әдебиеттер: 
1. Послание Президента Республики Казахстан Н. Назарбаева народу Казахстана «Социально-
экономическая  модернизация  -  главный  вектор  развития  Казахстана»//  «Казахстанская  правда»,  28 
декабря 2011 г. 
2.  Статистический  сборник.  Сельское,  лесное  и  рыбное  хозяйство  в  Республике  Казахстан. 
20072011гг.  -  Астана,  Агентство  по  статистике  РК,2012/[Электронный  ресурс].–  Режим  доступа: 
stat.kz/digital/selskoe_hoz/Pages/default.aspx 
3. Краткий статистический сборник. Казахстан в цифрах в 2012 г. - Астана: Агентство по статис-
тике РК, 2013// [Электронный ресурс]. - Режим доступа:stat.kz/digital/selskoe_hoz/Pages/default. Aspx 
4. Есполов Т.И. АПК Казахстана: глобализация и инновация. - Алматы: КазНАУ, 2012. - 436 б. 
5. Программа развития экспортного потенциала мяса КРС РК на 2011-2020 жж. 
6. Алшанов Р.А. Казахстан на мировом аграрном рынке: потенциал, проблемы и их решение. - 
Ал-маты: Институт мирового рынка, 2010 . - 623 б. 
7. Послание Президента Республики Казахстан - Лидера нации Нурсултана Назарбаева народу 
Казахстана  «Стратегия  «Казахстан-2050»  -  новый  политический  курс  состоявшегося  государства» 
//«Казахстанская правда», 15 декабря 2012 ж. 
 
 
УДК 636.2.083 

жүктеу/скачать 11,62 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: