Жылдарға арналған Қазақстан Республикасының Табиғи ресурстарын пайдалану және қоршаған
жүктеу/скачать 5,06 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 11.16.03. ЖЕР РЕСУРСТАРЫ ЖӘНЕ ҚАЛДЫҚТАРДЫ ОРНАЛАСТЫРУ
- Ауа бассейнінің ластануы.
- Су ресурстарын қорғау және пайдалану
- Ормандарды және басқа да биологиялық табиғи ресурстарды қорғау және басқару.
- Жаңартылатын энергия көздерін және энергия тиімділігін арттыру жөніндегі шараларды дамыту.
- Өндірілген қалдықтарды басқару және тұтыну
- 12 ТАРАУ. ҚОРШАҒАН ОРТАНЫ ҚОРҒАУ ЖӘНЕ ТАБИҒИ РЕСУРСТАРДЫ МЕМЛЕКЕТТІК БАСҚАРУ
11.16.02. СУ РЕСУРСТАРЫНЫҢ ЖАҒДАЙЫ Жер үсті суларының ластануына бақылау Алматы қ. су объектілерінде (Үлкен және Кіші Алматы, Есентай өзендері) 8 гидрохимиялық өлшемдермен жүргізілді. Гидрохимиялық көрсеткіштер бойынша жер үсті суларының сапасының негізгі өлшемі балық шаруашылығы су қоймалары үшін ластағыш заттардың шекті рұқсат етілген концентрациясы (ШЖК) құндылықтары болып табылады. Жер үсті суларының ластану деңгейі судың ластануы индексі (СЛИ) кешенді көлемі бойынша бағаланады, онда су сапасының өзгеру динамикасын салыстыру және анықтау үшін пайдаланылады. Судың ластану индексі (СЛИ) - 1,08-ден бастап 2,32 дейін (3-класс, орташа ластанған); 2013 жылы Үлкен Алматы суы таза деп саналды, СЛИ - 0,91 (2-класс). 2014 жылда Кіші Алматы өзені және Есентай су сапасы бойынша «орташа ластанған» деп сипатталады (СЛИ=1,32- 1,77, 3-класс). Үлкен Алматы өзені «таза» деп сипатталады (СЛИ=0,87, 2-класс). Су ресурстарын қорғау және пайдалану аясында өзендерді қайта құру және іргелес аймақты абаттандыру жұмыстары жүргізілуде, 2007 жылдан бастап 17 өзенде 120 шақ астам өзен арналары қайта құрылды және 2 млн м 2 астам аймақ абаттандырылды. 11.16.03. ЖЕР РЕСУРСТАРЫ ЖӘНЕ ҚАЛДЫҚТАРДЫ ОРНАЛАСТЫРУ Алматы қаласының Әкімдігінің қалдықтарды орналастыруға арналған өзінің полигоны жоқ. Қала аумағында жиналған қалдықтар Қарасай полигонына (қаладан 35 шақ.) және Алматы облысының шағын полигондарына 2011-2014 жылдарға арналған Қазақстан Республикасының Табиғи ресурстарын пайдалану және қоршаған ортаның жай-күйі туралы ұлттық баяндама 197 2 3 . 1 1 . 2 0 1 5 Е С Э Д О Г О ( в е р с и я 7 . 1 3 . 2 ) К о п и я э л е к т р о н н о г о д о к у м е н т а . П о л о ж и т е л ь н ы й р е з у л ь т а т п р о в е р к и Э Ц П . шығарылады. Қалдықтарды жинау және жою бойынша қызметтер қала аумағының 100% қамтиды, қоқыс шығаратын 32 ұйым жұмыс жасауда. Қарасай полигоны күніне шамамен 1200- 1500 тонна қоқыс қабылдайды, қалдықтың қалған бөлігі 400-500 тонна көлемінде тәулігіне қала шетіндегі облыстың қолданыстағы шағын полигондарына түседі. 11.16.4.-сурет. Ағынды суларды ластанудан су көздерін қорғау шығындары (млн.тг.) [11.16.01.] 2010 жылдан бастап қала аумағында полигондарға шығарылатын қалдықтарды азайту мақсатында және коммуналдық қалдықтардың ескі фракцияларын қайта кәдеге жарату мақсатында бөлек қалдықтарды жинау үшін көмілген сыйымдылығы бар алаңда коммуналдық қалдықтарды жинау үшін ашық контейнерлермен контейнерлік алаңдарды ауыстыру жұмысы жүргізіліп жатыр. Барлығы 2010-2012 жылдарда 201 алаң салынды, пластмасса, қағаз, шыны, металл және қалдық қалдықтарын бөлек жинау үшін 1005 жерленген контейнерлер құрылды (Әуезовте – 110, Медеуде – 10, Бостандықта – 81 алаң). Алматы қаласының Әкімдігі коммуналдық қалдықтарды басқару аясында қалдықтарды кәдеге жарату бойынша өңдейтін кәсіпорындардың иелеріне қалдықтардың меншік иелері өзінің міндеттемелерінің жіберу үшін жағдай жасау мақсатымен «Алматы қаласында өндiрiс қалдықтарын есепке алу, қайта пайдалану, залалсыздандыру және тұтыну ережесі» әзірленді және бекітілді. (IV сайланған Алматы қаласы мәслихатының ХIV сессиясының 2008 жылғы 22 желтоқсандағы N 163 шешiмi. Алматы қаласы Әдiлет департаментiнде 2009 жылғы 6 ақпанда N 810 тiркелдi). Қоршаған ортаны қауіпті қалдықтармен ластануын болдырмау тапсырмасы одан әрі өзекті мәселе болып отыр. Алматы қаласының аумағында құрамында сынабы бар энергия үнемдейтін шамдарды және өнімдерді жинау, сақтау және қайта өңдеу жұмыстарымен заңды тұлғалардан 2 ұйым айналысады – ШЖҚ «Алматы экологострой» МКК және «Сынап Плюс» ЖШС. Құрамында сынабы бар қалдықтарды кәдеге жарату үдерісінде осы ұйымдардың жинақталған сынап сату немесе беру мәселесі өзекті мәселе болып табылады. «Алматы экологострой» МКК мемлекеттік органдармен – мектептер, емханалар, ауруханалар мен басқа да заңды тұлғалармен құрамында сынабы бар шамдар мен құрылғыларды қайта өңдеуге 180-нен астам келісімшартқа қол қойды. Сақтауда қалпына 2,0 кг-нан астам шығарылған сынабы бар. «Сынап Плюс» ЖШС шамамен 220-230 мың бірлік шам кәдеге жаратылады. Жиналған 300 кг-нан астам сынап Ресейге кәдеге жаратуға берілді. Заңды тұлғаларда жұмыс істеп болған құрамында сынабы бар шамдар мен құрылғыларды қабылдау және пайдалану тетігі игерілді; проблемалық мәселелер істен шыққан құрамында сынабы бар шамдар мен құрылғыларды қабылдау және пайдалану тетігінің халық арасында жоқтығы болып отыр. 2011-2014 жылдарға арналған Қазақстан Республикасының Табиғи ресурстарын пайдалану және қоршаған ортаның жай-күйі туралы ұлттық баяндама 198 2 3 . 1 1 . 2 0 1 5 Е С Э Д О Г О ( в е р с и я 7 . 1 3 . 2 ) К о п и я э л е к т р о н н о г о д о к у м е н т а . П о л о ж и т е л ь н ы й р е з у л ь т а т п р о в е р к и Э Ц П . 11.16.5-сурет. Сақтауға беруге жиналған және жіберілген ТҚҚ саны, мың тонна [11.16.01.] 11.16.04. ЭКОЛОГИЯЛЫҚ ПРОБЛЕМАЛАРДЫ ЖОЮ Ауа бассейнінің ластануы. Соңғы жылдарда Алматы қаласында атмосфералық ауаның ластану деңгейі біршама тұрақтанды, алайда, әлі де жоғары болып қалуда. Ауа ластануының индексі (АЛИ 5 ) 2013-2014 жылдары 11,8-ден 10,0 дейін төмендеді. АЛИ 5 индексі төмендеуінің негізгі себептері ауаның ластануын азайту бойынша іс-шараларды жүргізу. АЛИ 5 индексі төмендеуінің басты себептері атмосфераның ластануының төмендеуі бойынша іс- шаралар жүргізілгендігі болып табылады. Атмосфераның ластану мониторингі Алматы қ. «Қазгидромет» РМК «Гидрометеорологиялық мониторинг орталығы» ЕМК қала маңындағы 16 бекет өндіреді. Өлшенген заттар, күкірт диоксиді, көміртек тотығы, азот диоксиді, фенол- формальдегидінің концентрациясы өлшенеді. Сонымен қатар, ластану деңгейі әлем тәжірибесінде қабылданғандай абсолютті емес, шартты көрсеткіштерде (мкг/м3, ppm) қадағаланады. Сондай-ақ, атмосфераның ластануының ағымдық мониторингі РМ2.5. және РМ10 компоненттерінің өлшемін көздемейді, сонымен қатар, осы компоненттер онкологиялық аурулардың туындауына әсер етеді. Салыстырмалы көрсеткіштерде атмосфераның ластану деңгейін өлшеу кезінде (компоненттік деректерді нақты өлшемдерде ұсынбай – мкг/м3), Алматы қаласының атмосферасының ластану деңгейін объективті көрінісін бағалау қиын. Тиісінше, атмосфераның ластануының деңгейін өлшеу және бағалаудың қолданыстағы әдістері экологиялық жағдайды жақсарту бойынша болашаққа шынайы және қол жеткізілетін мақсаттар қою мүмкін болмай отыр. Сондықтан, «Қазгидромет» РМК өлшемдері мен атмосфераның ластану деңгейін бағалау әдістеріне біршама өзгертулер енгізу талап етіледі. Жыл сайынғы ластану көздері бойынша ластағыш заттардың шығарындыларының мониторингі тек стационарлық көздер бойынша жасалады. Көлік құралдары мен жеке үйлер шығарындыларының көлемі есептелмейді және олар бойынша статистикалық деректер жиыны жасалмайды. Осылайша, ауаның ластану мониторингінің қазіргі деңгейі Алматы қаласының ауаның ластану деңгейі және көздері бойынша нақты жағдайды көрсету үшін жеткілікті емес. Су ресурстарын қорғау және пайдалану. Өзендерді қалпына келтіру және іргелес аймақты абаттандыру жүргізілуде, 2007 жылдан бері 17 өзенде 120 шақ. өзен арнасы қалпына келтірілді (315 шақ.-нан) және 2 млн м 2 астам тиесілі аумақтар абаттандырылды. Арналарды қайта құру және оған іргелес аумақтарды абаттандыру бойынша жұмысты жалғастыру жоспарланып отыр. Алматы сейсмикалық аймақта орналасқан (жер сілкінісі, сел, көшкін). Осыған орай тұрғындары мен қала қонақтары табиғи апаттар және техногенді апаттардан қауіпсіздігінің негізгі бағыттары төтенше жағдайларға қарсы тұру инфрақұрылымын дамыту және олардың ескертуі, соның ішінде өзендер бойынша қаланың инженерлік-қорғаныс қондырғыларын қайта жаңарту және жөндеу жұмыстары (селден қорғау құрылыстарын, дамбы, бөгеттер); теңіз өзендеріндегі жарылу бойынша алдын алу шаралары болып табылады. Ормандарды және басқа да биологиялық табиғи ресурстарды қорғау және басқару. Алматы қаласының аумағында Қазақстан Республикасының 58,8 га жері орман қоры болып табылады (оның ішінде 23 га ормансыз аумақтар) МӨТП «Медеу» ММ - жергілікті маңызы бар ерекше қорғалатын табиғи аумақтар және 139,5 га Баума орманы – республикалық маңызы бар ерекше қорғалатын табиғи аумақтар, табиғат ескерткіші. МӨТП «Медеу» аумағында 23 га мөлшері учаскесі 2011 жылдың дауыл кезінде зақымдалған. 2012- 2015 жылдары аталған аймақта ормандарды молықтыру мақсатында 13000 астам көшет Тянь- Шань шыршасы отырғызды. 2011-2015 жылдары Алматы қаласының даму бағдарламасының аясында жасыл қорды сақтау және дамыту үшін жыл сайын бюджетті және жасыл егістерді қалпына келтіру қаражаты есебінен қала аймағында 25 мың 2011-2014 жылдарға арналған Қазақстан Республикасының Табиғи ресурстарын пайдалану және қоршаған ортаның жай-күйі туралы ұлттық баяндама 199 2 3 . 1 1 . 2 0 1 5 Е С Э Д О Г О ( в е р с и я 7 . 1 3 . 2 ) К о п и я э л е к т р о н н о г о д о к у м е н т а . П о л о ж и т е л ь н ы й р е з у л ь т а т п р о в е р к и Э Ц П . бірл. астам жасыл егістер отырғызылды, жалпы 2008 жылдан бері 200 мың бірл. астам жасыл егістер отырғызылды. Жаңа жасыл аудандарды бөлу арқасында жер ресурстарының жетіспеушілігі, қолданыстағы жасыл қордың табиғи ескіруі өзекті мәселе болып табылады. Жаңартылатын энергия көздерін және энергия тиімділігін арттыру жөніндегі шараларды дамыту. «ND&Co» ЖШС ұлттық инновациялық қор гранты қаржысы есебіне Алматы энергетика және байланыс университетімен бірлесіп жобалау және ақпараттық технологиялар паркінде (Алатау) 10 кВт фотоэлектрлі зауытын пайдалануға беру жүзеге асырылды. Станция жыл сайын шамамен сағатына 40 МВт өндіреді. Инвестициялық қорлардың есебінің арқасында су жылыту үшін «Медеу» БМА күн батареялары орнатылды; Алматы қ. Әуезов ауданындағы жас натуралистер үшін, Орталық Азия аймақтық экологиялық орталығында (ОААЭО) энергия тиімді және энергия үнемдейтін «Орбита-1» шағын ауданы 40 үй ОААЭО офис құру үшін жаңартылатын энергия көздерін пайдалана отырып, жабдықталған қондырғы бойынша демонстрациялық жобаны іске асырды (күн панелді батареясы). Бостандық ауданында қаладан 30 шақ. қашықтықта Үлкен Алматы көлінің төмен жағындағы Үлкен Алматы өзенінде ГЭС каскадының объектілерді орналасқан. Алматы қ. көшелерді жарықтандыруды жаңарту үшін ТЭН жасалды (қолданыстағы натрий шамдарды энергияны үнемдейтін жарық диодты шамдарға ауыстыру). Алдын ала бағалау бойынша шамамен 36 млн еуро керек (қоса берілген аудандарды қоспағанда). Өндірілген қалдықтарды басқару және тұтыну. 2010 жылдан бастап полигоннан шығарылатын қалдықтардың санын азайту және қала бойынша коммуналдық қалдықтардың ескі фракцияларын қайта қолдану мақсатында сыйымдылығы терең алаңдарға коммуналды қалдықтарды жинау үшін ашық контейнерлері бар контейнерлік алаңдарды ауыстыру жұмысы жүргізілуде. 2010-2012 жылдарда небәрі 201 алаң, пластик, қағаз, шыны, металл және қалған қалдықтарды бөлек жинау үшін 1005 терең контейнер (Әуезов – 110 алаң, Медеу – 10, Бостандық – 81). Алматы қаласының әкімдігімен коммуналдық қалдықтарды басқару аясында қалдықтарды қайта өңдейтін кәсіпорындардың иелеріне қалдық иелерінің міндеттемелерін беру үшін жағдай жасау мақсатында «Алматы қаласында өндіріс қалдықтарын есепке алу, қайта пайдалану, залалсыздандыру және тұтыну ережелері» жасалды және бекітілді (IV шақырылымының Алматы қаласы мәслихатының ХІV сессиясының 2008 жылғы 22 желтоқсандағы N 163 шешімі. Алматы қаласы Әділет департаментінде 2009 жылғы 6 ақпанда N 810 тіркелді). Бірақ қабылданған ережелерін бұзғаны үшін әкімшілік жауапкершілік шаралардың болмауына байланысты, яғни Қазақстан Республикасы Әкімшілік кодексінің тиісті бабы, ереженің орындалуын бақылау үшін жауапты мемлекеттік қадағалау органдары қатысты уытты және қауіпті қалдықтарды, оның ішінде және құрамында сынабы бар қалдықтар бойынша ережеде көрсетілген талаптарды сақтамағаны үшін жазаланбайды. Қауіпті қалдықтардың ластануын алдын алу міндеті соның нәтижесінде өзекті болып барады. Алматы қаласының аумағында құрамында сынабы бар шамдарды және энергия үнемдейтін өнімдерін жинау, сақтау және қайта өңдеумен заңды тұлғалар арасынан 2 кәсіпорын айналысады - «Алматы экологострой» ШЖҚ МКК және «Сынап Плюс» ЖШС. Тағы бір өзекті мәселенің бірі құрамында сынабы бар қалдықтарды кәдеге жарату үдерісінде осы ұйымдардың жинақталған сынабын жүзеге асыру немесе жіберу болып табылады. «Алматы экологострой» МКК құрамында сынабы бар шамдар мен құрылғыларды кәдеге жарату үшін мемлекеттік органдармен 180 келісімшарт – мектептер, емханалар, ауруханалар және басқа да заңды тұлғалармен жасалды. Сақтау үшін 2,0 кг-нан астам шығарылған құрамында сынабы бар. «Сынап Плюс» ЖШС - жыл сайын қайта өңделгені шамамен 220-230 мың бірлік шам. Кәсіпорынмен 300 кг-нан астам сынап жинақталған, бірақ оны тек 2015 жылы ғана Ресейге кәдеге жарату үшін жіберді. Заңды тұлғаларда істен шыққан құрамында сынабы бар шамдар мен құрылғыларды қабылдау және пайдалану тетігі игерілді; проблемалық мәселе істен шыққан құрамында сынабы бар шамдар мен құрылғыларды қабылдау және пайдалану тетігінің халық арасында жоқтығы болып тұр. 2013 жылы Алматы қаласының әкімдігі құрамында сынабы бар істен шыққан шамдар мен құрылғылардың қалдықтарын жинау бойынша пилотты жобасын бастады, 2014 жылы Алматы қаласының әкімдігімен Бостандық ауданында ТПМТК тиесілі аумақ халқынан пайдаланылатын энергия үнемдейтін істен шыққан шамдар мен құрылғыларды жинау үшін 10 мамандандырылған контейнерлер құрылды. Коммуналдық қалдықтарды орталықтандырылған өңдеудің және қайта өңдеумен айналысатын кіші және орта кәсіпорындардың (ведомствалық, статистикалық) есебінің болмағанына байланысты, сондай-ақ есеп көлемін жинау және қайталама материалдық ресурстар қайта өңдеу өзекті мәселе болып табылады. Кәсіпорындардың көрсетілген ақпараттық базасын құру үшін 2015 жылы қайта өңделген қайталама ресурстар сомасын бағалау «Алматы қаласында қалдықтарды қайта кәдеге жарату саласында жағдайын талдау» жоба мемлекеттік сатып алу қызметтері аясында жүзеге асырылады. 2011-2014 жылдарға арналған Қазақстан Республикасының Табиғи ресурстарын пайдалану және қоршаған ортаның жай-күйі туралы ұлттық баяндама 200 2 3 . 1 1 . 2 0 1 5 Е С Э Д О Г О ( в е р с и я 7 . 1 3 . 2 ) К о п и я э л е к т р о н н о г о д о к у м е н т а . П о л о ж и т е л ь н ы й р е з у л ь т а т п р о в е р к и Э Ц П . 12 ТАРАУ. ҚОРШАҒАН ОРТАНЫ ҚОРҒАУ ЖӘНЕ ТАБИҒИ РЕСУРСТАРДЫ МЕМЛЕКЕТТІК БАСҚАРУ 12.1. ҚОРШАҒАН ОРТАНЫ ҚОРҒАУ ЖӘНЕ ТАБИҒИ РЕСУРСТАРДЫ МЕМЛЕКЕТТІК БАСҚАРУДЫҢ ҚҰРЫЛЫМЫ 2013 жылы Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган Қазақстан Республикасының Қоршаған ортаны қорғау министрлігі болды, ал 2014 жылдың тамыз айынан Қазақстан Республикасының Энергетика министрлігі болып табылады, оның аумақтық органдары Қазақстан Республикасы Энергетика министрлігінің Мұнай-газ кешеніндегі экологиялық реттеу, бақылау және мемлекеттік инспекция комитетіне бағынады. Қоршаған ортаны қорғау, табиғи ресурстарды қорғау, молайту және пайдалану саласындағы арнайы уәкiлеттi мемлекеттiк органдар мыналар болып табылады: 1) су қорын пайдалану және қорғау саласындағы уәкілетті мемлекеттік орган – Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрлігінің Су ресурстары комитеті; 2) жер ресурстарын басқару жөніндегі орталық уәкілетті орган – Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігінің Құрылыс, тұрғын-үй коммуналдық шаруашылығы және жер ресурстарын басқару істері жөніндегі комитеті; 3) орман шаруашылығы саласындағы өкілетті мемлекеттік орган – Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрлігінің Орман шаруашылығы және жануарлар дүниесі комитеті; 4) жануарлар дүниесін қорғау, жаңғырту және пайдалану саласындағы уәкілетті мемлекеттік орган - Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрлігінің Орман шаруашылығы және жануарлар дүниесі комитеті; 5) ерекше қорғалатын табиғи аумақтар саласындағы уәкілетті мемлекеттік орган - Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрлігінің Орман шаруашылығы және жануарлар дүниесі комитеті; 6) жер қойнауын зерттеу және пайдалану жөніндегі уәкілетті мемлекеттік орган - Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрлігінің Геология және жер қойнауын пайдалану комитеті; 7) табиғи және техногенді сипаттағы төтенше жағдайлар саласындағы уәкілетті мемлекеттік орган – Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрлігінің Төтенше жағдайлар жөніндегі комитеті; 8) халықтың санитарлы-эпидемиологиялық ахуалы саласындағы уәкілетті мемлекеттік орган – Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігінің Тұтынушылардың құқықтарын қорғау комитеті; 9) ветеринария саласындағы уәкілетті мемлекеттік орган – Қазақстан Республикасының Ауыл шаруашылығы министрлігі; 10) өсімдіктерді қорғау және карантин саласындағы уәкілетті мемлекеттік орган - Қазақстан Республикасының Ауыл шаруашылығы министрлігі; 11) атом энергиясын пайдалану саласындағы уәкілетті мемлекеттік орган – Қазақстан Республикасы Энергетика министрлігінің Атомдық және энергетикалық қадағалау мен бақылау комитеті. Бұған қоса, коммуналдық қалдықтарды басқару саласындағы белгілі қызметтерді коммуналдық шаруашылық саласындағы уәкілетті орган – Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігінің Құрылыс, тұрғын-үй коммуналдық шаруашылығы және жер ресурстарын басқару істері жөніндегі комитеті орындайды. Жергілікті деңгейде қоршаған ортаны қорғау және табиғатты рационалды пайдалану саласындағы мемлекеттік саясат жергілікті өкілді және атқарушы мемлекеттік органдармен, сонымен қатар жергілікті өзін-өзі басқару органдарымен жүзеге асырылады. жүктеу/скачать 5,06 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|