Есептердің түрлері
жүктеу/скачать 156,1 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Есеппен жұмыс
- 4. Пропорционал бөлуге берілген есептер
- Есеппен жүмыс
- 5. Екі айырма бойынша белгісіз шаманы табуға берілген есептер
Таблица 1
Есеппен жұмыс 1. Түрін анықта. (4-ші пропорционал шаманы табуға берілген есеп) 2. Дайындық жұмысы. Тұрақты шаманы табуға есеп құрастыру 2 қалам 10 теңге тұрады, бір қалам канша теңге тұрады? 3. Мазмұнын талдау. Есепте не туралы айтылған? (Дәптер туралы) Есепте не белгілі? (6 тор дәптер 42 теңге тұратыны) Есепте не белгісіз? (1 дәптердің қанша теңге тұратыны) Есеп не сұрайды? (9 жолды дәптердің қанша теңге түратыны). 4. Талдау: Есептің сұрағына бірден жауап беруге бола ма? (Болмайды). Неліктең? (Себебі 1 дәптердің канша теңге түратынын білмейміз). Ал оны табуга бола ма? (Болады). Қандай амал қолданамыз? (Бөлу). Енді есептің сүрағына жауап беруге бола ма? (Болады). Қандай амал қолданамыз? (Көбейту). 5. Содан кейін мүғалімнің басшылығымен кысқаша жазылады:
6. Бірінші есептерді шығарғанда оны түсіндіре отырып жазу керек, ал кейінірек мұғалімнің нұсқауы бойынша орындалатын амалдарды кейде түсініктеме беріп, кейде түсініктемесіз орындауға болады. Шешуі:
1) 42 : 6 = 7 (тг) 2) 7 3 = 21 (тг) Жауабы: 21 теңге 7. Тексеру үшін кері есеп күрастыру керек. 7.1. 42 теңгеге 6 дәптер сатып алынды, осындай 21 теңгеге қанша дәптер сатып алуға болады? 7.2. 21 теңгеге 3 дәптер сатып алынды, осындай 42 теңгеге қанша дәптер сатып алуға болады?
Шешуі: 21 : (42 : 6) = 3 (д) Жауабы: 3 дәптер. Шешуі: 42 : (21 : 3) = 6 (д) Жауабы: 6 дәптер. №4. Пропорционал бөлуге берілген есептер Бұл есептер пропорционал тәуелділік арқылы байланысқан екі айнымалы шамадан және бір немесе одан артық тұрақты шамадан тұрады, мұнда бір айнымалының екі немесе одан артық мәні және екінші айнымалының сәйкес мәндерінің қосындысы берілген, бұл қосындының қосылғыштары ізделінді болып табылады. Пропорционал тәуелділікпен байланысты шамалардың әрбір тобына қатысты пропорционал бөлуге берілген есептердің алты түрін бөліп көрсетуге болады, олардың төртеуінің шамалары тура пропорционал тәуелділікте, екеуі кері пропорционал тәуелділікте. Бастауыш сыныптарда тек шамалары тура пропорционал тәуелділіктегі пропорционал бөлуге берілген есептер ғана шығарылады. Бүл есептер таблица 2 көрсетілген.
Бастауыш сыныптарда пропорционал бөлуге берілген есептер түрақты шаманың мәндерін табу тәсілімен шығарылады. Мысалы:
Тігінші дүкеннен бірдей бағамен 7 м ақ шыт және 3 м қызыл шыт сатып алды. Барлық матаға ол 1800 теңге төледі. Маталардың әр түріне қанша ақша төледі? Есеппен жүмыс 1. Түрін анықта. (пропорционал бөлуге берілген есеп) 2. Дайындық жұмысы. (тұрақты шаманы табуға екі есеп құрастыру) 2.1. 2 м мата 160 теңге тұрады, осындай 1 м мата қанша теңге тұрады? 2.2. 1 м мата 90 теңге тұрса, 8 м мата қанша түрады? 3. Мазмұнын талдау: Есепте не туралы айтылған? (мата туралы). Есепте не белгілі? (7 м ақ шыт және 3 м қызыл шыт сатып алды, барлығына 1800 теңге төленгені белгілі). Есепте не белгісіз? (матаның бағасы). Есеп не сұрайды? (тігінші маталардың әр түріне қанша теңге ақша төлегені). 4. Талдау: Барлық матаға 1800 теңге ақша төленгені белгілі болса, онда нені табуга болады? (барлығы қанша метр мата сатып алынғанын). Қандай амал қолданамыз? (қосу). Барлығы қанша теңге ақша төленгені және барлығы қанша метр мата сатып алынғандығы белгілі болса, онда нені табуға болады? (1 м матаның бағасын). Қандай амал қолданамыз? (Бөлу). Енді есептің сүрағына жауап беруге бола ма? (Болады). Қандай амал қолданамыз? (Көбейту). 5. Қысқаша белгілеу. (қысқаша белгілеуін кесте турінде жазамыз).
6. Есептің шешуі жеке амалдар түрінде түсіндіріле отырып жазылады. Шешуі:
1) 7 + 3 = 10 (м) 2) 1800 : 10 = 180 (тг) 3) 180 7 = 1260 (тг) 4) 180 3 = 540 (тг) Жауабы: 1260 теңге және 540 теңге. 7. Есептің шешуін тексеру жауапта алынған сан мен берілген сандар арасындағы сәйкестікті тағайындау тәсілімен орындалады: есептің жауабында алынған сандарды қосу керек, сонда есепте берілген сан шығуы тиіс. Тексеру:
40 = 1800 (тг) №5. Екі айырма бойынша белгісіз шаманы табуға берілген есептер Екі айырма бойынша белгісз шамаларды табуға берілген есептер IV сыныпта енгізіледі. Олар екі айнымалыдан және бір немесе бірнеше турақты шамадан тұрады, мұнда бір айнымалының екі мәні және екінші айнымалының сәйкес мәндерінің айырмасы берілген, ал бұл айнымалының өзінің мәндері ізделінді болып табылады. Пропорционал тәуелділіктегі әр үштік шамадан тұратын топқа қатысты алғанда екі айырма бойынша белгісіздерді табуға берілген есептердің алты түрін бөліп көрсетуге болады. Алайда бастауыш сыныптарда 3 таблицада көрсетілген екі есепті қарастырумен қанағаттанады. Таблица 3
Әуелі I түрдегі есеп, содан кейін II түрдегі есеп қарастылады. Бұл тек қана тұрақты шаманың мәнін табу тәсілімен шығарылады. Мысалы:
Бір орамда 25 м, ал екіншісінде 49 м бірдей мата бар. Екінші орамның құны біріншіден 1440 теңге артық. Әр орамға қанша теңге ақша төленген? Есеппен жүмыс 1. Түрін анықта. (екі айырма бойынша белгісіз шаманы табуға берілген есеп) 2. Дайындық жұмысы. (тұрақты шаманы табуға екі есеп құрастыру) 2.1. Дүкенде бірдей екі орам мата бар еді. Бір орамдағы мата екіншідегіден 24м артық, соған қарай құны да 1440 теңге артық, 1 м мата қанша теңге түрады? 2.2. Бағалары бірдей бірнеше костюм және олардан екеуі артық пальто сатып алыңды. Костюмдерге қарағаңда пальтолар үшін 16600 теңге ақша артық төленді. Бір пальто қанша түрады? 3. Мазмұнымен таныстыру: Есепте не туралы айтылған? (мата туралы). Есепте не белгілі? (25 м және 49 м мата сатып алып, екінші орамға 1440 теңге артық төленгені белгілі). Есепте не белгісіз? (матаның бағасы). Есеп не сұрайды? (әр орамға қанша теңге ақша төлегені). 4. Талдау: 1440 теңге артық төленгені белгілі болса, онда нені табуга болады? (қанша метр мата артық сатып алынғанын). Қандай амал қолданамыз? (азайту). Қанша теңге ақша артық төленгені және метр мата артық сатып алынғандығы белгілі болса, онда нені табуға болады? (1 м матаның бағасын). Қандай амал қолданамыз? (Бөлу). Енді есептің сүрағына жауап беруге бола ма? (Болады). Қандай амал қолданамыз? (Көбейту).
Қысқаша белгілеу. (қысқаша белгілеуін кесте турінде жазамыз).
6. Есептің шешуі жеке амалдар түрінде түсіндіріле отырып жазылады, ал кейінірек түсініктемелер ауызша тұжырымдалады: Шешуі:
1) 49 - 25 = 24 (м) – 1440 теңгеге сатып алуға болатын мата 2) 1440 : 24 = 60 (тг) – матаның бағасы 3) 60 25 = 1500 (тг) - бірінші орамның құны 4) 60 49 = 2940 (тг) - екінші орамның құны Жауабы: 11500 теңге және 2940 теңге. 7. Есептің шешуін тексеру жауапта алынған сан мен есептің шартында берілген сан арасындағы сәйкестікті тағайындау тәсілі бойынша орындалады: есептің жауабында алынған сандарды азайту керек, сонда есепте берілген сан шығуы тиіс. Тексеру: 2940 - 1500 = 1440 (тг) жүктеу/скачать 156,1 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||