"фараби əлемі" атты халықаралық ғылыми конференция материалдары
ІЛЕ ӨЗЕНІНІҢ ТӨМЕНГІ АҒЫСЫНДАҒЫ CHENOPODIACEAE LESS
жүктеу/скачать 2,79 Mb. Pdf көрінісі
|
| ІЛЕ ӨЗЕНІНІҢ ТӨМЕНГІ АҒЫСЫНДАҒЫ CHENOPODIACEAE LESS.
ТҰҚЫМДАСЫНА СИПАТТАМА Жанаш А.Қ. əл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университеті akonya_95_22@mail.ru Іле өзенінің ендік алабына су жайылмасының шалғындық топырағы тəн. Өзеннің жабыңқы сағасында қоға қопасы, қамыс жəне тоғайлы өсімдіктер жамылғысы өседі. Іле өзені бассейнінің жоғарғы бөлігінің сол жақ жағалауы, Күнгей Алатауының солтүстік – шығыс бөктері мен Теріскей Алатауы, топырақты – өсімдіктер шоғырының төменгі шегі Жоңғар жəне Іле Алатауымен салыстырғанда, 200-250 м жоғарыда орналасқан. Өсімдік жамылғысының негізгі бөлігін жусан мен сораңдар құрайды. Бұта мен жартылай бұталардан жыңғыл мен бұйырғын, ағашты өсімдіктерден ақ жəне қара сексеуіл бұталары басымдырақ болып келеді. Іле, Қаратал, Лепсі өзендері мен Балқаш жағалауларының аллювиалді– шалғындықты топырақтарында бұталық, жыңғыл, жиде, тораңғы, тал, терек кезектесетін бидайықты– қамысты шалғындықтар тəн. Солардың ішінде перспективті жəне зерттеуді қажет ететін, Қазақстанда жəне көршілес мемлекеттердің аридті аймақтарында өсетін өсімдіктердің бірі алабұталар - Chenopodiaceae Less. тұқымдасы шөлді, шөлейтті жəне тұздылығы жоғары топырақта өсуге жақсы бейімделген табиғат туындысы. Chenopodiaceae Less. өте маңызды тұқымдас. Тіршілік формалары тұзды жeрлерге төзімдi бoлып келетін бұтa немесе ағаш тəрiзді өсімдіктер. Бұл тұқымдастың құрамында шамамен 100 туыс, 1600-ден aстам түрі бар. Антарктидадан басқа барлық континентте кездеседі. Біздің елімізде 218 түрi, 47 туыcы кездeседі. Тұқымдастың доминантты туыстарына: Salsola, Climacoptera, Atriplex, Suaeda, Haloxylon, Halostaschys жəне тағы басқалар жатады. Ал зерттеу жұмысының нəтижесінде Іле өзенінің төменгі сағасынан жиналған алабұталар тұқымдасының жетекші түрлері мыналар: Agriophyllum lateriflorus, Camphorosma lessingii Litv., Ceratocarpus arenarius L., Chenopodium album L., Chenopodium glaucum L., Climacoptera lanata (Pall.) Botsch., Girgensohnia oppositiflora (Pall.) Fenzl., Kochia prostrata (L.) Schrad., Krascheninnikovia ceratoides (L.) Gueldenst., Nanophyton erinaceum (Pall.) Bunge., Petrosimonia sibirica (Pall.) Bunge., Salsola arbuscula Pall., Salsola orientalis S. G. Gmel. Қазaқстанның Қызыл Кiтабында алабұта тұқымдaсының 6 түрі тiркелген: Salsola chiwensis M. Pop. - Хиуа сораңы, Salsоla euryphylla Botsch. - Жaлпақ жапырaқты сораң, Rhaphidоphyton regelii (Bunge) Iljin. - Рeгель рафидофитон, Atrophytum іliense Iljin. - Ілe сексеуілше, Atrophytum іliense Iljin. – Іле сексеуілше, Anabasis turgaіca Iljin et. Krasch. - Торғай бұйырғыны, Atrіplex pratоvii Suchor. - Прaтов көкпегі. Ғылыми жетекшісі:аға оқытушы Чилдибаева А.Ж. жүктеу/скачать 2,79 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|