«Ғылыми зерттеулер негіздері» пәнінің емтихан сұрақтары «Ғылыми зерттеулер негіздері»
Ғылыми ақпараттар түрі. (Мысалмен көрсетіңіз)
жүктеу/скачать 1,46 Mb.
|
| Ғылыми ақпараттар түрі. (Мысалмен көрсетіңіз)
Диплом жұмысының ғылыми аппаратын жазудың ерекшеліктері. (Мысалмен көрсетіңіз) 15. Диплом жұмысының ғылыми аппаратын жазудың ерекшеліктері. (Мысалмен көрсетіңіз) Ғылыми зерттеу – ұғымдар, заңдылықтар және теориялар жүйесі түрінде нәтиже көрсететін мақсатты таным. Ғылыми-теориялық зерттеудің мақсаты және тікелей міндеттері бірқатар жеке құбылыстар қатарынан ортағын табу, осындай құбылыстар туындайтын, қызмет ететін, дамитын заңдылықтарды ашу, яғни олардың мәнін терең түсіну. Шынайы ғылыми болып әдіснамалық аппараттың барлық құрамды элементтері іске асырылатын зерттеу ғана саналады. Әдіснамалық аппаратқа мыналар жатады: 1. Зерттеуді ұйымдастыру және жүргізу қағидалары. 2. Оның стратегияларын анықтау тәсілдері (мәселе қою мен оның құрамын анықтау амалдары және т.б.). 3. Әдіснамалық талдаудың тактикалық құралдары (ғылыми зерттеу әдістері, аппаратурасы). 4. Ғылыми зерттеудің ұғымдық-санаттық негізін (мәселені, нысанды, мәнді, гипотезаны, мақсаты мен міндеттерін және т.б. анықтау). 5. Зерттеу нәтижелеріне қойылатын талаптар (өзектілігі, ғылыми жаңалығы, теориялық және тәжірибелік маңыздылығы және т.б.). Ғылыми зерттеудің негізгі компоненттері: Кез келген педагогикалық зерттеу жұмысының ғылыми аппараты болады. Оны әдіснамалық аппарат деп те атайды. Жұмыстың бұл бөлімі кіріспеде қарастырылады. Ғылыми зерттеудің негізгі компоненттері: зерттеудің өзектілігі және мәселесі, тақырыбы, объектісі, пәні, мақсаты, міндеттері, болжамы, зерттеу әдістері, теориялық маңыздылығы, практикалық мәні болып табылады. Зерттеудің өзектілігі, көкейтестілігі – жауабын іздейтін ғылымдағы сұрақ немесе зерттеліп отырған құбылыстың белгісіз жағын құру. Дәл осы мәселені дәл осы уақытта зерттеу не үшін қажет деген сұраққа жауап береді. Зерттеу тақырыбы — зерттеу мәселесі мен аспектілерінің анық, қысқа берілуі. Тақырып сол қоғамның объективті талаптарына, сұраныстарына жауап бере алатындай болуы керек. Нені зерттеумен айналысамыз деген сұраққа жауап береді. Зерттеу объектісі – іздену аймағы. Оған педагогикалық жүйе, құбылыс, үдеріс (тәрбиелеу, білім беру, даму, жеке тұлғаны қалыптастыру, ұжым жатады). Бұл зерттеуде не нәрсе қарастырылады, ғылыми таным үрдісі неге бағытталған деген сұраққа жауап береді. Зерттеу пәні – объектінің ішін ізденудегі аспектісі, зерттеліп отырған құбылыстың таралу үдерісі, элементі, байланысы, қатынастарының жиынтығы. Тақырыппен сәйкес келіп, тұжырымдау бойынша соған ұқсас болып келеді. Зерттеудің мақсаты – зерттеліп отырған мәселенің себеп-салдар байланыстарын және және заңдылықтарын айқындау, теориясы мен әдістемесін ұсыну. Қандай нәтижеге жетуді көздеймін, қорытынды не болады деген сұрақтар төңірегінде құрылады. Зерттеу міндеттері – зерттеу мақсатының бөлшектенуі, зерттеу, анықтау, айқындау, қорытындылау, нақтылау, ұсыну, тәжірибелік жұмыста тексеру тұрғысында құрылады. Мақсатқа жету үшін не істеу керек деген сұраққа жауап береді. Зерттеудің болжамы – педагогика ғылымындағы өзекті мәселенің теориялық және практикалық жағын талдау негізінде шешімін алдын ала болжау. Зерттеуші болжамында жаңаны алдын ала көре алатындай болуы керек. Зерттеу болжамы егер…, онда…, өйткені… деген ұғымдармен байланысып құрылады. Жоғарыда аталған ғылыми жұмыстың компоненттері бір-бірімен тығыз байланыста болуы қажет. Зерттеу аппараты дұрыс құрылмаған жағдайда, дұрыс ғылыми нәтиже алынбайды. 16. Түйіндеме жазу (стилі, аудиториясы, форматы). (Мысалмен көрсетіңіз) Жақсы жазылған түйіндеме – жоғары төлемді жалақының кепілі. Бірақ көптеген адам түйіндемені қалай дұрыс жазу керектігінен бейхабар. Ақиқатында, оның еш қиындығы жоқ. Тек белгілі бір ережеге сүйене отырып жазылса болғаны. 1. Берілген мәлімет неғұрлым қысқа болғаны шарт. Түйіндемені құру кезінде ұстанатын кей бейресми ережелер бар. Мысалы, түйіндеме көлемі бір беттен аспауы керек. Себебі жұмыс беруші түйіндеменің көлеміне қарап тұрып, оны оқымай салуы мүмкін. Ол жұмыс іздеп келушінің сауатсыздығын білдіреді. Түйіндемеге тек пайдалы және керекті мағлұматтар көрсетіледі. Ал өзіңіз туралы қосымша ақпаратты сұхбат барысында айтып кете аласыз. 2. Түйіндеме құрылымы. Әлбетте, түйіндемеде сіздің аты-жөніңіз құжатыңызға сәйкес көрсетіледі. Бұл бірінші жазылады. Екінші тізбекке қандай қызметте жұмыс істейтініңізді бересіз. Үшінші кезекте алған біліміңіз, оқу орны, жұмыс тәжірибесі, бұған дейін жасап кеткен жұмыс орны т.б. Мұның әрқайсысы бөлек бағанаға жазылады. Және де түйіндемеде міндетті түрде "Жеке қасиеттер" бағаны болуы тиіс. Ол қызметкердің жұмыс істеу өнімділігінен хабардар етеді. Түйіндеменің соңына қарай өзіңіздің жеке байланыс телефоныңыз бен төленетін төлем ақыны жазып қоюға болады. 3. Бағандардың дұрыс толтырылуы. «Білім» бағанын толтыру кезінде оқу орнын немесе оқу аяқталмаған жағдайда оқудың нешінші курсында екені көрсетіледі. Егер мектепте музыка сабағынан дәріс алған болсаңыз, оны «Білім» бағанына емес «Жеке қаситеттер» бағанына жазасыз. Мысалы: «Білім»: ҚазҰУ 2010-2014, мамандық: аударма ісі. «Жұмыс тәжірибесін» істейтін жұмысыңызға сәйкестендіріп жазған жөн. Мысалы, егер сіз компанияға менеджер лауазымына орналасамын десеңіз, жұмыс тәжірибесіне мейрамханада даяшы болып істедім деп жазу ағаттық. «Жеке қасиеттерге» бойыңыздағы артықшылығыңыз бен жауапкершілігіңізді барынша шынайы етіп жазу керек. «Тіл игеруге» неше тіл білесіз, ана тіліңіз қандай, игерген тіліңіздің деңгейі қаншалықты дәрежеде бәрі-бәрі тұруы тиіс. «Қызығушылықтар бағаны» жұмысқа алудың бірден-бір маңызды жолы. Оған сіз хобби, спорт, кітап оқу, ән айту секілді қасиеттерді жазасыз. Бұлардан бөлек көлік құжатын, оның категориясын келтірсеңіз артық емес. Түйіндеме – ең тиімді жұмыс іздеу құралдарының бірі. Бұл әлеуетті жұмыс беруші үшін ең маңызды болып табылатын жұмыс іздеушінің қысқаша өмірбаяны, ең алдымен оның жұмыс тәжірибесі, дағдылары мен біліміне қатысты қысқаша сипаттама. Орташа алғанда, резюмені оқуға 1-2 минут кетеді. Сондықтан жұмыс берушінің назарын бірден өзіңе аударып, оны қызықтырып, сұхбатқа шақыруына дейін жету өте маңызды. Резюмені құрастыратын кезде оның өзіңіздің визит карточкаңыз болатынын және жұмыс іздеп жүрген адамдардың ішінен сізді ерекшелеп тұруы тиіс құжат екенін ұмытпаңыз. Түйіндеме құрылымы Түйіндеме, әдетте, 1-2 беттен тұрады және келесі блоктарды қамтиды: Байланыс деректері Жұмыс іздеушінің аты-жөні Мекен-жайы Телефон нөмірі (үй телефоны, ұялы телефон нөмірі, қала кодымен көрсетілген жұмыс телефоны. Жұмыс телефоны жұмыс орнында жеткілікті еркін сөйлесуге мүмкіндік болған жағдайда ғана көрсетіледі) Электронды пошта (егер сізде жеке электронды пошта болмаса, оны резюмеңізді жібермес бұрын ашқаныңыз жөн) Мақсаты (міндетті емес, бірақ көрсеткеніңіз дұрыс) Яғни, қандай лауазымда жұмыс қарастырып жүргеніңіздің қысқаша сипаттамасы және не себептен ол лауазымда істегіңіз келетіні жайлы 2-3 жол түсінік болу керек. Егер түйіндеме қандай да бір нақты бос орынға жіберілсе, онда мақсат ретінде бос орынның атауы немесе коды жазылады. Егер мақсаттыңыз бірнеше болса, түйіндеменің екі немесе үш нұсқасын жасаңыз. Дұрысы, резюменің әртүрлі аспектілеріне ортақ бірнеше нәрсе істеу керек. Біліктілік. Жұмыс беруші үшін ең маңызды болып табылатын кәсіби дағдылар мен жақсы жақтарыңыз және жетістіктеріңіз туралы қысқаша ақпарат. Хронологиялық тәртіп бойынша алдыңғы жұмыс тәжірибеңізді көрсетіңіз. Бірінші, соңғы жұмыс орны көрсетіледі. Бұл келесі сызба бойынша соңғы 10 жыл ішінде тәжірибені сипаттайтын түйіндеменің ең маңызды блогы: – Компанияның атауы; – Компания қызметінің бағыты; – Жұмыс іздеушінің ол компанияда істеген уақыты; – Лауазымы; – Лауазымдық міндеттері; – Кәсіби дағдылары мен жетістіктері. Жетістіктеріңізді сипаттағанда дамыттым, үнемдедім, көбейттім немесе қысқарттым деген етістіктерді қолданыңыз. Білімі. ЖОО-ның бітіргеніңізге көп уақыт өткен сайын, бұл тармақ түйіндемеде неғұрлым аз орын алуы керек. Ал түлектер мен студенттер білімі туралы жұмыс орны деген тармаққа жазады. Себебі, оқуды жаңа бітірген жұмыс іздеушіде жұмыс тәжірибесі болса, ол аса маңызды емес. Марапаттарыңыз туралы да жазуға болады және мақсатыңызға сәйкес келетін пәндерді оқығаныңызды да көрсетіңіз. Сонымен қатар, қосымша білім: курстар мен семинарлар, тренингтер мен тәжірибелерден өткен болсаңыз, оны да көрсетіңіз. Қосымша ақпарат: шет тілі мен компьютерге машықтығыңыз, жүргізуші куәлігі, кәсіби ұйымдардың мүшелігі және т.б. дағдыларыңыз туралы жазыңыз. Ал хобби жұмысыңызбен тығыз байланысты болған жағдайда ғана көрсетілуі керек. Ұсыныс, мінездеме. Мүмкіндігінше ұсыныстар беру мүмкіндігін көрсетіңіз. Түйіндемеде не туралы жазуға болмайды: Осы уақытқа дейін қанша жерлерде жұмыс істегеніңіздің бәрін түйіндемеде көрсетуге болмайды. Шын мәнінде, әлеуетті жұмыс берушіні тек соңғы істеген 3-5 жұмыс орны ғана қызықтырады; Физикалық дерек және денсаулығыңызға қатысты сипаттама; Әлсіз тұстарыңыз; Жұмыстан кету себебіңіз; Ұсыныс хаттары немесе сізді сипаттап, ұсынатын адамдардың аты-жөні. (Бірақ, сіз туралы жағымды пікір бере алатын адамдардың есімін бөлек дайындап қойыңыз. Себебі, сұхбат кезінде керек болуы мүмкін). Түйіндеме қандай болу керек Түйіндеме құрастырған кезде келесі қағидаттарды ескеру керек: Құрылымдық. Түйіндемедегі барлық ақпарат белгілі бір ретпен баяндалуы керек және таңдалған пішінге сәйкес келуі тиіс. Таңдаушылық. Түйіндемені жазатын кезде ең алдымен, оның мақсатын анықтаңыз, яғни қандай жұмысқа орналасқыңыз келетінін анықтап алыңыз. Өзіңіздің кәсіби тәжірибеңізді талдаңыз және мақсатыңызға дәл сәйкес келетінін таңдаңыз. Себебі, таңдамалы көзқарас түйіндемені қажетсіз, керек емес ақпараттан қорғайды. Объективтілік. Тәжірибеңіз бен дағдыларыңызды сипаттағанда шынайы және объективті болыңыз. Себебі, сіз түйіндемеде көрсетілген барлық нәрсені дәлелдеуге дайын болуыңыз керек. Ықшамдылық. Түйіндеменің көлемі екі беттен аспауы тиіс, сондықтан жұмыс беруші үшін маңызды мәселелерге ерекше көңіл аударып, ақпаратты қысқаша баяндау керек. Нақтылық. Тұжырымды таңдауда өте нақты болуы керек. Нені жазуға болмайды: Оқумен айналысқаныңызды; Қателерді азайтуға көмектескеніңізді; Жаңа білімімді тез меңгеретіндігіңізді. Не деп жазу керек: Мысалы, Екі жаңа қызметкерді үйреттім; Қателерді 15% -ға азайта отырып, компанияның шығынын 40,000 долларға үнемдедім; Жаңа рәсімдерді рекордтық қысқа уақыт ішінде, 2 аптада үйреніп алдым. Белсенділік. Пассивті формалардан аулақ болыңыз. Етістіктерді пайдалана отырып, қол жеткізген нәтижелеріңізді көрсетіңіз. Сондай-ақ, орындалуына жауапты болдым, келесі мүмкіндіктер арқылы қолданыс таптым немесе тағы басқалар үшін жауапты болдым деген сөздерді жазуға болмайды. Ал, түйіндемеде орындадым, тиімді қолдандым, жауап бердім деген етістіктер болса, жұмыс беруші сөзсіз қызығушылық танытуы мүмкін. Позитивтілік. Сонымен бірге, түйіндемеге шағымдарды бітістірдім, сату үлесінің төмендеуіне жол бермедім, мына лауазымға ауыстым деген сөздерді де жазуға болмайды. Оның орнына, клиенттерге көмектестім, нарықтағы өнімнің әлеуетін арттырдым, лауазымым көтерілді деп жазу керек. Жетістіктерге көңіл аударыңыз. Өз жетістігіңе назар аудару керек. Түйіндемеде жетістік туралы жазатын болсаңыз, онда үш жыл жұмыс істедім, қосымша жұмыстарды атқардым деген сөздерді жазбаңыз. Дұрысы, лауазымымды көтерді, әрқашан жұмысымды уақытында орындадым деп жазу керек. Сондай-ақ, түйіндеме жазғанда «мен» деген есімдіктікті қолданудан аулақ болыңыз. Түйіндемені жазып болсаңыз қорытындылай отырып, төмендегі элементтер бойынша түйіндемені тексеріп шығыңыз: Түйіндеме жазылған тілде еркін сөйлейтін адамнан оны тексеріп беруін сұраңыз. Істеп жатқан жұмысыңызды сипаттағанда етістіктерді осы шақта қолданыңыз. Мысалы, жұмыс істеп жатырмын, жобалаудамын. Тиісінше, бұрынғы жұмыс орныңызды сипаттағанда, өткен шақтағы етістіктерді қолданыңыз. Бірізді болыңыз: егер біз сөзді қысқартып жазсаңыз, оны барлық жерде солай қолданыңыз. Бірақ барлық атауды толығымен жазған дұрыс. Ұзын сөз тіркестерін және күрделі сөздерді жазудан аулақ болыңыз. Қажетті тақырыптарды нақтылап көрсетіңіз. Түйіндеменің бір стильде жазылуын қадағалаңыз. Ыңғайлы оқылатын форматты таңдаңыз (жолақтар үлкен, ал қаріп не кішкентай, не үлкен болмауы керек. Сондай-ақ, жолдар арасында жеткілікті интервал болған жөн). Түйіндемені баспа шығаратын болсаңыз сапалы ақ қағазды пайдаланыңыз. Түйіндеменің бір немесе екі бет болғаны маңызды. Сонымен қатар, түйіндемеде жазылған барлық ақпаратты растай алатыныңызға көз жеткізіңіз. 17. Ғылыми мақала жазудың ерекшеліктері. (Мысалмен көрсетіңіз) Ғылыми мақала - автордың зерттеу қызметінің нәтижелерін көрсететін жұмыс. Ғылыми мақаланың негізгі ерекшеліктері: • Айқындық, нақтылық, мазмұндау нақтылығы; • Дәйектілік; • Жұмыстың құрылымы. Ғылыми мақаланың құрылымы: Ғылыми мақаланың құрылымы келесі міндетті элементтерді қамтиды: мақала тақырыбы; авторлар туралы мәліметтер; аннотация; кілт сөздер; кіріспе; негізгі бөлігі; қорытынды; пайдаланылған әдебиеттер тізімі. Аннотация • Мақалаға аннотация-бұл жұмыстың қысқаша сипаттамасы. • Аннотацияның басты мақсаты – мақала оқырманын қызықтыру. • Аннотацияның ұсынылатын көлемі - 4-5 сөйлем. Аннотацияны құрудың негізгі ережелері • Аннотацияға арналған мақаланың негізгі идеясын дұрыс тұжырымдау үшін өзіңізге сұрақ қойыңыз: "мен оқырмандарға не туралы айтқым келеді? Аудиторияға қандай қажетті және пайдалы ақпаратты жеткізуім керек?». • Аннотацияның кілт сөздері мақаланың тақырыбы мен саласын нақтылауы керек. Бірінші кезең Өзектілігі Міндеттері Жаңалығы Зерттеу нысаны Мақсаты Зерттеу тақырыбы Ғылыми мақала жазудың бірінші кезеңінің сипаттамасы • Өзектілігі – Зерттеу тақырыбының өзектілігі-зерттеу үшін белгілі бір тақырыпты таңдаудың негіздемесі. • Жаңалығы - сіздің ғылыми мақалаңыздың басқа авторлардың жұмыстарынан айырмашылығы. • Зерттеу нысаны - бұл белгілі бір құбылыс, ол зерттеу өрісіне айналады. • Зерттеу тақырыбы-зерттеуге арналған нақты мәселе • Мақсат-жұмыстың нәтижесі, оның аяқталуы, зерттеу соңында қол жеткізілген нәтиже. • Міндеттер - мақсатқа жету үшін қажетті әрекеттер. Ғылыми мақаланың негізгі бөлімі Ғылыми мақаланың негізгі бөлігі мыналарды қамтуы керек: Мәселенің сипаттамасы; Осы проблема бойынша әдістемелік базаны талдау; Мәселені талдау және оны шешу жолдары Мақаланың қорытындылары ғылыми мақала жазудың соңғы кезеңі болып табылады. • Қорытынды зерттеу барысында алынған нәтижені көрсетуі керек; • Қорытынды зерттеудің қойылған мақсаттары мен міндеттеріне сәйкес келуі тиіс. Ғылыми мақала жазудың ережелері • Оқытушымен кеңесу қажет; • Терминологияны меңгеру және оны зерттеу процесінде қолдану; • Мақаланың дұрыс безендірілуі; • Мақаланың сауаттылығы мен бірегейлігін тексеру. Ғылыми мақалалардың мысалдары Келесі сілтемелерде сіз соңғы ғылыми мақалаларды таба аласыз: Климаттың өзгеруі және жаһандық жылыну проблемасы Жылдам шолу: Ковид-19 ауасының ластануы және аурушаңдығы мен өлімі Климаттың өзгеруіне білім беру: климат туралы немесе өзгеріс туралы білім бе? COVID-19 және A тұмауымен бірге инфекция: бұл мәселе Суды өмір сүрудің негізгі құқығы ретінде ішу SARS CoV-2 таралуына қарсы ультрафиолет технологиясы Улану әдеті: Мексиканың Гвадалахара қаласында ауаны ластаушы заттар жағдайы 18. Эссе жазудың ерекшеліктері. (Мысалмен көрсетіңіз) Шығармашылық сипаттағы өзіндік жұмыс түрлерінің бірі – эссе. Алайда, жанрдың бұл түрін көбі шығармамен шатастырып, дұрыс жаза бермейді. Соған байланысты кез-келген тақырып бойынша эссені дұрыс жазу және жалпы қателерді болдырмау туралы әңгімелейтін болады. Сіздер эссенің құрылымы қандай болуы керек екенін, эссені басқа жанрлардан қандай белгілері ерекшелеп тұратынын, тақырыпты қалай таңдайтыныңызды және өз ойыңызды қағазға сауатты түсіруді білетін боласыздар. Эссе дегеніміз не? Көпшілігі эссе – бұл қарапайым шығарма деп ойлайды. Алайда, олай емес. Эссе – прозалық әдеби жанр. Француз тілінен аударғанда «очерк» немесе «нобай» деген мағынаны білдіреді. Эссе автордың дара әсерін, белгілі бір мәселеге қатысты көзқарасын көрсетеді. Ол белгілі бір сұраққа толық жауап бермейді, тек сол мәсеге қатысты өз ойын немесе әсерін көрсетеді. Эссе жазу кезінде логика, ойды дәйектеу мен ақпаратты сауатты жеткізу қабілеті жақсы дамиды. Баяндау стилі көбіне сөйлеуге бағытталған. Эссенің сипатты ерекшеліктері Эссені дұрыс жазу үшін, алдымен оны басқа жанрлардан ажырататын ерекшеліктерді ескеру қажет. Эссенің негізгі белгілері: Мәселені қамтитын және оқырманның ойлануына ықпал ететін белгілі бір қысқа тақырыптың болуы. Субъективті авторлық ұстаным. Эссені ерекшелейтін нәрсе – онда қандай да бір мәселеге тоқталған автордың көзқарасы, оның әлемге деген қатынасы, сөйлеуі мен ойы болады. Сөйлеу стилінде жазылады. Эсседе күрделі тұжырымдар мен тым ұзақ сөйлемдер болмауы керек. Оқырманмен байланыс орнату үшін еркін стильді ұстану маңызды. Сонымен қатар, эссені іші сленгке толған сапасыз мәтінге айналдырып, артық кетудің қажеті жоқ. Мәтінге – әртүрлі интонация қолданылған қысқа, қарапайым және түсінікті сөйлемдер жақсы эмоционалдық өң береді. Мәселеге толық талданым жасау. Жеке көзқарасты нақты деректерге сүйене отырып көрсетіп, дәлел келтіру керек. Салыстырмалы түрде қысқа болғаны жөн. Қанша бет болатынына қатысты ешқандай шектеулер жоқ, бірақ эссе шағындығымен ерекшеленеді. Құрылысы еркін болады. Эссе – қандай да бір нақты шеңбердің аясында жазылмайды. Мәтіннің құрылысы мәселеге әртүрлі жағынан қарауға тырысатын автордың логикасына бағынады. Көзқарасты жеткізу логикасы. Еркін құрылысқа қарамастан, эсседе ішкі тұтастық, пікірін білдіретін авторлық мәлімдемелердің дәйектілігі болуы керек. Осылайша, эссе баяндаудың ерекше стилімен ерекшеленеді, оның мақсаты оқырманның ойлануына түрткі болу. Эсседе автор өзінің көзқарасына көндірмейді, ол өз ойы арқылы оқырманды ойландырып, мәселені талқылауға шақырады. Эссе қалай жазылады? Эссені дұрыс жазу – жанрдың ерекшеліктерін түсінуге байланысты. Жазудың негізгі принциптері мен ұсыныстарын ұстанып жазса, эссе қызықты болады. Эссенің құрылымы неден тұрады Эссе жазу тәртібі әдетте үш қадамнан тұрады. . Кіріспе бөлім Кез келген жазбаша жұмыс секілді, эсседе де кіріспе бөлім немесе кіріспе болады. Жақсы жазылған кіріспе оқырманның қызығушылығын оятып, эссені аяғына дейін оқуға қызықтырады. Кіріспе бөлімде мәселенің тұжырымдамасы және оның маңызы, риторикалық сұрақ, дәйексөз және т.б. болуы мүмкін. Сондықтан, ерекше эмоционалды түрде ойлана отырып, оқырманды қаралатын мәселеге алып келу маңызды. . Негізгі бөлім Басты бөлімде қарастырылып отырған мәселе бойынша әртүрлі көзқарастар келтіріп, мәселенің тарихын қозғауға болады. Әдетте негізгі бөлім әрқайсысында үш бөлім болатын бірнеше тармақшалардан тұрады: тезис (дәлелді пікір), дәлелдеу (тезисті дәлелдеу үшін пайдаланылатын дәлелдер) және тұжырым (негізгі мәселеге ішінара жауап). Дәлелдер оқырманды қандай да бір көзқарастың шынайылығына сендіру үшін айтылған пікірлер болып табылады. Бұл өмірден алынған түрлі жағдайлар, ғалымдардың пікірі, дәлелдемелер және т.б. болуы мүмкін. Қорытындыда негізгі бөлімде ұсынылған және әр тезис бойынша тоқталған барлық тұжырымдар біріктіріледі. Ал оқырман берілген дәлелдер негізінде қисынды қорытындыға келуі керек. Соңында, мәселе қайта қайталанады және қорытынды шешім жасалады. Егер кіріспе бөлімнің мақсаты оқырман қызығушылығын тудыру болса, онда соңғы сөйлемдердің мақсаты жалпы суретке (ой) тұтастық қосып, жұмысты оқырманның есінде қалдыру және ойлануға итермелеу болады. Эссенің шығармадан айырмашылығы Дұрыс жазылатын эссе кәдімгі шығарма жазудан ерекшеленеді. Сондықтан, егер эссе жазу керек болса, онда оны басқалардан ерекшелейтін, жанрлық сипатты ерекшеліктерін ескеруіңіз қажет. Көркем туындыны талдайтын шығарамаға қарағанда, эссе авторлық көзқарасты және оның осы мәселеге қатысты ұстанымын қамтиды. Сондай-ақ, эссені шығармадан ерекшелейтін ерекшеліктердің бірі – оның қарама-қайшылықты (парадокстылық) болуы. Яғни, жарқын бейнелер мен афоризмдерді және тосын пікірлерді қолдану арқылы оқырманды таңғалдырып, оған әсер ету. Эссе жазу бойынша кеңестер Барлық эссе ережелері ұсынылатын кеңес түрінде болады. Жоғарыда берілген ақпараттарды ескере отырып, эссені қалай жазу туралы кеңестерімізді пайдаланыңыз және оқырманға бей-жай қалдырмайтын эссе жазыңыз. Кеңестер: Эссе жазу кезінде қысқа фразаларды ұзын сөз тіркестерімен кезектестіріп қолдану керек. Бұл жағдайда мәтін оңай оқылуға жеткілікті серпін болады. Эсседе күрделі және түсініксіз сөздерді қолданбаңыз, әсіресе сөздің мағынасы шала таныс болса. Мүмкіндігінше жалпы сөйлемдерді (фраза) аз қолданыңыз. Эссе автордың жеке басын көрсететін бірегей, жекеленген жұмыс болуы керек. Әзілді өте мұқият қолданған жөн. Өйткені, сарказм және дөрекілік оқырманның ашуын келтіруі мүмкін. Жеке тәжірибе, естеліктер мен әсерлерді көрсету – өз көзқарасыңды және оқырманның сенімін растаудың тамаша тәсілі. Тақырыпты және негізгі идеяны ұстаныңыз, және одан ауытқымай, қажетсіз мәліметтерді сипаттаудан аулақ болу қажет. Эссені толығымен аяқтағаннан кейін, баяндаманың барлық жерінде ойдың дұрыс жеткізілгеніне көз жеткізу үшін, оны қайтадан оқып шығыңыз. Эссені деректер мен зерттеу нәтижелерін пайдалана отырып жазу – сенімділік танытудың керемет мүмкіндігі. Эссе жазуда жиі жіберілетін қателіктер Ең жиі кездесетін қателерді біле жүрген дұрыс. Себебі, олар эссені өзің жазған кезде сол қателерді жібермеуге көмектеседі. 1-қателік: Түсініксіз болып қалу немесе керекті әсер бере алмау секілді жеке қорқыныштардың кесірінен автор эсседегі барлық көрнекті ойларды алып тастап жатады. Осыған байланысты эссе өз даралығын және ерекшелігін жоғалтады. 2-қателік: Мәліметтердің жеткіліксіз дамуы. Көп кездесетін қателік – автор өз тұжырымдамасында мысалдар мен дәлелдерді жеткілікті мөлшерде көрсетпейді. 3-қателік: Эсседе көрсетілген мәселенің мәнін түсінбеу немесе тақырыпты дұрыс түсіндірмеу. 4-қателік. Авторды көрсетпестен өзгелердің пікірін қолдану және эссе жазған адамның өзінің жеке көзқарасының болмауы. Жалпы, эссе жанрының артықшылығы қатаң шектеулердің болмауында. Шығармашылықтың толық еркіндігі, өз пікіріңді білдіру және ойыңмен бөлісу мүмкіндігі, мәселені қалыпсыз шешу – бұл керемет идеяларды шығаратын шығармашылық адамдарға осы жанрды тартымды ететін эссеге тән ерекшеліктер болып табылады. 19. Рецензия жазудың ерекшеліктері. (Мысалмен көрсетіңіз) Рецензия — журналистика, сонымен қатар ғылыми және көркем өнер сынының (критика) жанры. Рецензия жаңа туынды туралы мағлұмат бере отырып, оның қысқаша талдамасын және бағасын қамтилы. Рецензия біреудің бір шығармасы, мақаласы, т.б. туралы жазылады. Онда сол еңбекке рецензия жазушы адамның өз көзқарасы баяндалады, өз бағасы беріледі, еңбектің жетістігі мен кемшілігі айтылады, кейде оны жетілдіре түсу үшін ұсыныстары жасалынады. Рецензия көлемі аз да, көп те болуы мүмкін. Кейбір рецензиялар әңгіме болып отырған шығарма мен оның авторы аясынан асып түсіп, ғылым мен техниканың, көркем әдебиет пен өнердің, т.б. саланың толып жатқан мәселерін қамтып, жазылуы да мүмкін.Ондай рецензиялар ғылыми-зерттеу жұмысы не көркем шығарма, я көсемсөздің шын биігі дәрежесіне жетуі де ықтимал. Реценхия ең алдымен ғылыми негізде, обьективті түрде, баршаға түсінікті тілде, шығарманы жазған авторға да, шығарманың оқырмандарына да пайда келтірерліктей түрде жазылуы керек. Рецензия және оны жазушы рецензент «тоқсан ауыз сөздің тобықтай түйінін» айта білуі қажет. Портреттік очерк. Мұнда озат азаматтардың асқақ бейнесі жасалады, олардың үлгілі ісі, рух-байлығы, адамдардың мінез-құлқы, әлеуметтік белсенділігі, басқа да жағымды қасиеттері, соларды қалыптастырудағы қоғамның, ортаның ықпал-әсері ашылады. Портреттік очерк кейде бір жеке шаруашылықтың, өнеркәсіп ұжымының еңбегін керсетуге, солардың ұжымдық портретін жасауға арналады. 20. Аннотация жазудың ерекшеліктері. (Мысалмен көрсетіңіз) Аннотаңия – сын жанрларының ішіндегі ең шағын көлемдісі. Шын мәніндегі әдеби сынның бастау алар бұлағы. Алғаш көрінген түрі десе де болғандай. Аннотацияның объектісі – бір ғана шығарма, кітап. Мақсаты – кітаптың не туралы екендігімен таныстыру. Әдеби сынның басқа жанрлары сияқты, алдына көп міндеттер қоймайды; жоғарыда айтылған бір ғана мақсатты шағын көлемде орындау аннотацияның негізгі жанрлық ерекшелігін айқындайтын өлшем болып табылады."Қазақ совет энциклопедиясында" аннотацияға мынадай анықтама берген: "Аннотация (лат.аnnotatie - ескертпе) – кітаптың, мақаланың мазмұнын, саяси – идеялық бағытын, құндылығын түсіндіретін қысқаша сипаттама". Бұл анықтамаға сүйенсек, аннотация дегеніміз – кітап туралы қысқаша сипаттама. Ал, "Қысқаша әдеби энциклопедияда" "кітап, мақала, қолжазба, шығарма мазмұнының қысқаша мазмұндамасы" деген түрде түсіндірілген. Академик М. Қаратаев бір мақаласында аннотацияны "қысқаша мазмұндама" деп атапты. Профессор Т. Амандосов аннотацияны рецензияның "ең шағын да қысқа түрі" екендігін, ол "шығарманы қысқа, тұжырымды баяндап береді", "кеңірек үгіттеуді көздейді" деп жазады. Т. Кәкішев "аннотация сол шығарманың негізгі мән – маңызын қысқаша түйіндейді" – дейді. Аннотация басылып шыққан бір кітаптың алғашқы бетіне басылады да оның төлқұжаты (паспорты) сияқты қызмет атқарады. Әрбір адамның төлқұжатында ол туралы негізгі мәліметтер жазылатын болса, әр кітаптың аннотациясынан да осы секілді мағлұматтарды алуға тиіспіз. Ең басты- "кітап не жайлы, бізге қажет пе, қажетсіз бе?" деген сауалдарға жауап іздейміз. Осы орайдан көрінген аннотация мақсат үдесінен шыққан, ал көрінбесе, өз міндетін орындай алмаған. Сондықтан да әрбір кітапқа берілер аннотацияның ойдағыдай жазылуы әрдайым назарда болғаны жөн. 21. Пікір жазудың ерекшеліктері. (Мысалмен көрсетіңіз) Пікір – қоғамдағы кез келген тұлғаның ойы. Ол әртүрлі жағдайда туындайтын алуан ойлар желісі. Бірақ пікір жазудың өзіне тән қағидалары бар. Естіген дүниеге емес, көріп оқыған дүниеңізге ғана пікір жазыңыз. Қоғамда түрлі қайшылықтар туындап жатады. Соның бірі әркімнен естіп алған ақпаратына пікір білдіру. Бұл сіздің сауатсыз екеніңізді көрсетуі әбден мүмкін. Өйткені өзіңіз білмейтін, көрмеген, оқымаған дүниеге сіз тек сыңар жақ пікір ғана білдіре аласыз. Пікір жазбастан бұрын өзіңізге мына сұрақтарды қойыңыз: Неге? Не үшін? Не жаза аламын? Үш сұрақ арқылы неге пікір жазасыз, не үшін жазасыз, одан қандай пайда бар және де қандай пікір жазайын деп тұрсыз деген дүниелерге дайындық жасаңыз. Бір құмалақ бір қарын майды шірітеді. Сіздің бір ауыз пікіріңіз, тіпті сөйлем емес, бүкіл бір шығарманың, берілген ақпараттың бағытын өзгертіп немесе сол жерде отырған оқырман арасында дау тудыруы мүмкін. Ал даудың оты өзіңізді де шарпуы ғажап емес. Әрбір сөзге байыппен, баппен қараңыз, қайта-қайта сараптама жасап барып пікір жазыңыз. Пікір жазу тек ой бөлісу емес... Пікір жазу тек ойыңызды бөлісіп қана қою емес. Ол – сол жазған ойыңыздың біреуге әсер қалдыра білуінде. Мәселен, жаңадан бір фильм шықса, ең бірінші оның өзін көрместен бұрын сол фильмді көрген адамдардың пікіріне мән береміз. Бұл – фильмді көру керек пе, жоқ па деген сұраққа жауа іздеу. Дегенмен ол адам жай ғана ойымен бөлісе салуы да мүмкін. Мұндай жағдайда сіз керемет бір фильмді көруден бас тартасыз. Сондықтан барынша сауатты әрі саралай жазылған пікірге мән беріңіз және өзіңіз де сол қатардан табылыңыз. Пікір өзіңізге абырой, біреуге жігер береді. Жазылған дүниенің құнды болуы оған жазылған пікірдің, сынның, міннің деңгейіне байланысты. Жазған дүниеңіз мақтаудан гөрі сараптамаға түсіп жатса қуаныңыз. Өйткені сізді оқып жатыр әрі талдап жатыр деген сөз. Ал кейде сіздің жазған пікіріңіз біреудің әрі қарай шығармашылықпен айналысуына себептігін тигізеді. Бұған күмәніңіз болмасын. 22. Уəждемелік эссе дегеніміз... (Мысалмен көрсетіңіз) Уәждемелік жеке адамның әрекеттері мен істерінің қозғаушы күші. Мақалада терминжасамдағы жүйе сипаттаманың уəждемелік аспектілері туралы айтылады. Автор уəждеметану пайда болуының тарихи алғы шарттарын сөз етеді. Сондай-ақ аталған бағыттың даму жолдарын көрсетеді. Термин уəждемелігі құбылысын жан-жақты талдаудың нысаны жəне пəні ретінде қарастырып, терминжасам үдерісіндегі уəждемелік қатынастарға аса назар аударады. 23. Синтез эссе дегеніміз... (Мысалмен көрсетіңіз) Әдеби-синтез эсседе бір тақырыптың бірнеше туындыдағы көрінісін талдай келе, шешім шығарады. Шешіміне талдау жүргізе отырып, қорытындыға келеді. Әдеби-дәлелдеме эсседе өз ұстанымын көрсете отырып, аргументтер арқылы дәлелдеп жазады. Әдеби-салыстырмалы эсседе туындыны басқа туындымен және сол туындыдағы кейіпкерлерді, оқиғаны салыстыра отырып, талдап жазады. Әдеби-шығармашылық эсседе көркем туындыдағы оқиғаны өз шығармашылығымен оқиға тудырып және кейіпкер рөліне еніп немесе оқиға уақытына, мекеніне түсіп, сезімін, ойын, жай-күйін баяндап, сипаттап, суреттеп жазады. Әдеби эссенің әр түрінің мақсаты, жазылу ерекшеліктері бар. Мақсат, Жазылу ерекшеліктері эссе тақырыптары арқылы айқындалады. Мысалы: «Мұхтар Әуезовтің «Көксерек» повесіндегі тосын және қатыгез эмоцияларды автордың оқырманына жеткізу тәсілдерін талдап жаз». Әдеби-талдау эссе автордың тосын және қатыгез эмоцияларды жеткізу үшін қолданған тәсілдерін тауып, талдап жазылады. «Мұхтар Әуезов «Көксерек» повесіндегі тосын және қатыгез эмоцияларды оқырманына қаншалықты әсерлі жеткізе алды?» Әдеби-сыни эссе автордың тіл шеберлігіне сыни бағасын бере отырып жазылады. «Тосын және қатыгез эмоциялардың М.Әуезовтің «Көксерек» повесі және әлемдік әдеби туындылардағы көрінісі». Әдеби-синтез эсседе бірнеше туындылардағы тосын және қатыгез эмоциялардың берілуін талдай келе, өзіндік бағасын шығарады, көзқарасы тұрғысынан шығарылған бағасына талдау жүргізеді. Мұхтар Әуезовтің «Көксерек» повесіндегі тосын және қатыгез эмоциялар оқырман психологиясына кері әсер ете ме? Әдеби-дәлелдеме эсседе білім алушы өз позициясын /ұстанымын/ танытады. Позициясын аргументтер арқылы дәлелдеп жазады. Аргумент келтіруде Мұхтар Әуезовтің «Көксерек» повесімен ғана шектелмей, неғұрлым өзге дереккөздерден аргументтер келтірген сайын, соғұрлым эссе бағасы жоғарылайды. «Мұхтар Әуезовтің «Көксерек» повесіндегі Құрмашсың. Жоғалып кеткен Көксеректі күтпеген сәтте кездестірдің. Көксерек саған қарсы шауып, сен жараландың. Осы сәттегі сезіміңді сипаттап жаз. Әдеби-шығармашылық эссе жазуда Құрмаш рөліне енеді, сезімін, жай-күйін сипаттап жазады. Эссе жазу - бұл көптеген студенттер әлі игере алмаған қолөнер. Синтез эссе мысалдары мен контурлары сияқты үлкен зерттеулерді жүргізу және қажетті құралдарды қолдану сіздің жазу процесін желге айналдыра алады. Бірнеше мысал тақырыптары арқылы синтездік эссе жазу үшін не қажет екенін біліп алыңыз. Синтездік эссе қалай жазылады Синтездік эссе туралы айтатын болсақ, мұның бәрі зерттеу туралы. Сіз позицияны ұстануыңыз керек, бірақ бұл позицияны сенімді ақпарат көздері қамтамасыз етуі керек. Эссеңізді жазуды бастамас бұрын, тақырып таңдаңыз. Бұл сіз зерттей алатын нәрсе болуы керек, ол үшін сіз шолушы журналдар сияқты ақпараттық және біржақты емес дереккөздерді таба аласыз. Тақырыбыңызға қол жеткізгеннен кейін келесі әрекеттерді орындаңыз: Диссертацияңызды жасаңыз. Зерттеулеріңізді жинаңыз. Өзіңіздің негізгі ойларыңыздың контурын жазыңыз. Эссеңізді жазыңыз. Синтездік эссені форматтау Студенттер әдетте орта мектептің тілдік курстарына немесе колледж сабақтарына синтез эсселерін жазады. Сондықтан сіздің профессорыңыз сізге MLA немесе APA тәрізді жазу бойынша нұсқаулық береді. Бұл жазбаша құрылымдар сіздің дереккөздеріңізді қалай келтіретіндігіңізді және библиографияңызды қалай форматтайтынын анықтайды. Синтез эссе мысалдары Синтездік эссе туралы негізгі түсінікпен, әр түрлі мысалдарға сүйеніңіз. Синтез эссе мысалдарын қолданып, сіздің кіріспе сабағыңызды сындыру үшін берік кіріспе және тамаша қорытынды жазуды үйреніңіз. Синтез эссе Кіріспе мысал Бұл синтез эссе мысалы ‘үйде оқыту жақсы идея ма?’ Тақырыбын талқылайды, эссеңізде берік кіріспе жасауды үйреніңіз. Фильмдерде үйдегі мектеп оқушысы қоғамдық білімге бет бұрып, не комедияға, не қорқынышты мерекеге айналады. Үйде оқыту туралы сөз болғанда, өнер өмірді шынымен еліктей ме? Бұл өткен уақыттағы діни негіздегі үйде оқыту бағдарламасына қатысты болуы мүмкін, бірақ қазіргі заманғы үйде оқыту кезінде студенттер интернеттегі және жеке оқуға, әлеуметтендіру іс-шараларына және тұрақты достыққа қол жеткізе алады. Синтез эссе тезисінің мысалы Өзіңіздің синтез эссеңіз үшін қалайша тезисті құруға болатынын іздеп жүрсіз бе? Мектептегі киім ережелерімен байланысты жыныстық қатынасқа қатысты мысалда келтірілген сіздің ойларыңыздың тізімін көрсетіңіз. Дресс-код барлық жерде кездеседі. Ұлттық білім беру статистикасы орталығының мәліметтері бойынша, мектептердің 53% -дан астамында киіну ережелері бар. Алайда, студенттерге сәйкестендіруге және оқуды дамытуға арналған осы стандарттар әйелдерге бағыттау, киімді жыныстық қатынасқа түсіру және оқу уақытын пропорционалды түрде жоғалтуға әкелу арқылы жыныстық қатынасқа айналады. 24. Тезаурус, дəйектеме жазудың ерекшеліктері. (Мысалмен көрсетіңіз) A тезаурус - бұл кейбір мәтіндік процессорлармен қамтылған, бұйрық бойынша таңдалған сөздердің синонимдерін беретін бағдарламалық жасақтама құралы. Microsoft Word қолданушылары тезаурусты іздеу керек сөзді бөлектеу және Shift + F7 пернелер тіркесімін басу арқылы аша алады. A тезаурус бұл сөзге балама немесе ұқсас сөздерді беретін кітап, бағдарламалық жасақтама немесе желідегі қызмет. Мысалы, «үміт» іздеу «жетістік», «сенім», «амбиция» және «оптимизм» сияқты синонимдерді қайтаруы мүмкін. Интернеттегі тезаурус қызметтеріне Thesaurus.com және Merriam-Webster Thesaurus кіреді. Сөздікке қарсы тезаурус Тезаурус мағынасы бір (синонимдер) және ұқсас сөздермен әр түрлі сөздерді топтастыру үшін қолданылады. Екінші жағынан, сөздік сөздің анықтамасын түсіндіреді. Мысалы, тезауруста «компьютер» сөзін іздеу кезінде компьютер сөзінің орнына қолдануға болатын компьютер, процессор, калькулятор, абакус және ноутбук сияқты сөздер берілуі мүмкін. Сөздіктен «компьютер» сөзін іздеу біздің компьютерлік анықтамада кездесетін сөзге анықтама береді. Неліктен компьютерде тезаурус қажет болады? Тезаурус сөздердің балама мағынасын табу үшін электрондық пошта, хат немесе қағаз жазу кезінде компьютерде қолданылады. Мысалы, бүкіл жазу барысында бір сөзді қайталау оқырманға қайталануы мүмкін және сіз сөздің синонимін алу үшін тезаурусты пайдалана аласыз. Тезаурусты іскери атау жасайтын немесе доменді тіркейтін адам үшін де қолдануға болады. Мысалы, көптеген кең таралған .com домендік атаулары қазірдің өзінде тіркелген. Жаңа атау жасаған кезде сіз тезаурусты қолданып, сіздің бизнесіңізге қатысты сөздерді таба аласыз. Мысалы, сіз жөндеу жұмыстарын жүргізген болсаңыз, сіз жөндеу сөзін іздеп, жөндеуге ауыстыру үшін қолданылатын түзету, түзету, жақсарту, түзету және т.б сияқты сөздерді таба аласыз. Кеңес Windows үшін керемет, тегін жүктелетін тезаурус - WordWeb. Сөздік, емле тексерушісі, синоним, WordWeb 25. Тақырыпқа қатысты глоссарий жазудың ерекшеліктері. (Мысалмен көрсетіңіз) Грамматикалық және риторикалық терминдердің глоссарийі Глоссарий - бұл анықтамаларымен мамандандырылған терминдердің алфавиттелген тізімі. Баяндамада , ұсыныста немесе кітабында глоссарий әдетте қорытынды жасағаннан кейін орналасқан. Сондай-ақ клавиш (латын сөзінен «кілт») деп те аталады. Уильям Хортон былай дейді: «Терминдерді анықтай аламыз, қысқартуларды айқындай аламыз және біз таңдаған мамандықтарымыздың шибболеттерін бұрмалаудың қолайсыздығын сақтай аламыз» ( E-Learning by Design , 2012). Глоссарийді дайындау бойынша ұсыныстар «Егер сіздің баяндамаңыз барлық аудитория мүшелерімен түсініксіз болуы мүмкін бес немесе алты техникалық терминді қамтитын глоссарийді қолданса, егер сіз бес-нан аз терминдерді анықтауды қажет етсе, оларды баяндамаға кіріспе ретінде жұмыс анықтамасы ретінде қойыңыз немесе түсіндірме анықтамаларын пайдаланыңыз. жеке глоссарийді пайдаланыңыз, оның орналасқан жерін жариялаңыз: (осы есептің соңындағы глоссарийді қараңыз) . «Глоссарийді дайындау бойынша мына ұсыныстарды орындаңыз: Белсенді адамға беймәлім емес барлық терминдерді анықтаңыз. Күмән тудырған кезде, артық анықталуды тағайындаудан әлдеқайда қауіпсіз.Есепте ерекше мән бар барлық терминдерді анықтаңыз («Осы есепте, кіші бизнес ретінде анықталады ...»).Кейбір терминдер кеңейтілген анықтамалар қажет етпейінше, олардың барлық сыныбын және сынып ерекшеліктерін көрсету арқылы барлық терминдерді анықтаңыз. Барлық терминдерді алфавиттік тәртіппен жазыңыз. Әр терминді бөлектеп, оны анықтамасынан бөліп алу үшін қос нүктені пайдаланыңыз.Алғашқы пайдалануда, жұлдызшаны глоссарийде анықталған әрбір элемент бойынша мәтінге орналастырыңыз. Глоссарий мен оның бірінші бетінің нөмірін мазмұн кестесінде көрсетіңіз. «(Джон М. Ланнон, техникалық байланыс Pearson, 2006) Сыныптағы бірлескен сөздіктер«Өзіңіздің глоссарийіңізді жасаудың орнына, неге оқушыларды бейтаныс терминдермен кездестірмейсіздер?» Деген сөзбен жұмыс жасай аласыңдар. Бірлескен глоссарий курста бірлесіп жұмыс істеу үшін үйлестіруші бола алады, , анықталған анықтамалар немесе түсініктемелерге түсініктеме беру Көптеген анықтамалар сіз және студенттер тарапынан бағалануы мүмкін, ең жоғарғы бағаланатын анықтамалар соңғы класс глоссарийіне қабылданады.«Студенттер анықтамаларды құруға жауапты болған кезде, олар сөзді және дұрыс анықтаманы еске түсіреді». (Джейсон Коул және Хелен Фостер, Moodle-ді қолдану: Танымал ашық бастапқы кодын басқару жүйесі арқылы оқыту , 2-ші О.Райли Медиа, 2008) 26. Интерпретация ұғымы, ерекшеліктері. (Мысалмен көрсетіңіз) Интерпретация (interpretation) - 1) нақты тілде ұсынылған кейбір синтаксистік аяқталған мәтіннің мағынасына түсініктеме беру; 2) мәліметтерді, әдетте, программада немесе оның қандай да бір үзіндісінде (операторда) агрегациялаудың, алгоритмдік мәнін автоматты түрде табу мен талдауды орындау. Интерпретация дегеніміз бұл: А) алынған нәтижелерді түсіндіру, мағынасын ашу, мағынасына түсінік беру, оларды тудырушы себептер мен жағдайларды түсіндіру; + В) қандай да бір мәселе бойынша кітаптар, мақалалар, өзге ақпарат көздерінің тізімі; С) ақиқатты орнату, зерттеу жұмысының нәтижелері мен әдістерін, негіздеулерін бағалау және мақұлдау; Д) алдын-ала дайындалған бағдарлама немесе жоба бойынша жүргізілетін арнайы ұйымдастырылған зерттеу жұмысы; Е) дайындалған жоба бойынша жүргізілетін арнайы ұйымдастырылған зерттеу жұмысы; Интерпретация – әдебиеттанудағы күрделі, әрі әлі де болса жан-жақты зерттей түсуді қажет ететін мәселелердің бірі. Көркем шығарманы оқығанда әр оқырман интерпретатор ретінде танылатындықтан интерпретация мен талдаудың ара-жігін ашып көрсеткен зерттеулер көп емес. Көркем шығармаға талдау жасай алу үшін де ол шығарманы қабылдап, түсіну керек. Ал, интерпретация дәл осы қабылдау, зердеге түйіп, түсіну деген ұғымдарды көздейді. Интерпретация латынның «Interpretatio – делдалдық (посредничество)» деген ұғымынан тарайды. Яғни, көркем шығарманы қабылдау, түсіну мен талқылау, ой қорыту, шығармашық өңдеуден өткізу. Ғылыми әдебиеттануда интерпретацияның орны ерекше. Ол ғылым мен көркем шығарманы табиғи қабылдаудың арақатынасынан жүйелеп, қарапайым оқырман мен кәсіби әдебиеттанушы маманның ойлауы мен қабылдауын салыстырады. Сол арқылы оқырманның көркем шығармаға деген көзқарасын ғылыми деңгейге жетелейді. Әдебиеттануда интерпретация көркем шығарманың тұтастай мағынасын, мазмұнын, оның идеясын, концепциясын тану, түсіну, зерделеу болып табылады. Оның бірнеше түрлері бар: 1. Алғашқы, оқырмандық интерпретация адамның шығарманы оқып шыққаннан кейінгі алғашқы әсеріне, көңіл-күйіне, сезіміне негізделеді. 2. Ғылыми интерпретация. Әдебиеттанушы оқырманретіндегі алғашқы әсерін ғылыми негізде жинақтап, нақтылап, әдеби талдаумен тексереді. 3.Шығармашылық-образдық интерпретация әдеби шығарманы көркемөнердің басқа түріне көшіру(мысалы, әдеби шығарма негізінде көркем фильм түсіру, сахналық қойылым, опера немесе балетжасау т.т.), – дейді зерттеуші ғалым Қ.Т. Жанұзақова.Демек, ең алдымен шығарма оқырмантарапынан қабылданып, шығарманың шынайы мәнін, терең қабаттарын түсіну үшін интерпретацияжасалады. Ғылыми интерпретация автордың айтар ойын, мәтіннің мағынасын, тереңде жатқанастарлы ойын зерделеуде зерттеушілердің сыни пікірлері мен пікірталастары арқылы туындайды.Осы интерпретациялардың шыңы – шығармашылық интерпретация. Автордың айтор ойынқабылдап, зерттеушілер пікірлерін зерделей отырып, шығарманың сырын ұғып, өз жүрегіңненөткізіп өзге бір өнер туындысына айтналдыру. Мүлде бөлек тың дүние жасап шығару. В.В. Гетьманинтерпретацияның «базалық құралымы» ретінде төмендегі негіздемелерді ұсынады:• «Интерпретация тілдің және сөйлеудің құралымына, контекстер мен жағдаяттарға,қарымқатынас ережесіне, тілдік қарым-қатынас шеңберінен тыс дәйектемелерге сүйеніпжасалады»;• «Интерпретация үшін мәтіннің немесе пікірдің мағынасы туралы болжамдарды ескеру жәнетексеріп отыру маңызды»;• «Интерпретация үшін жеке тұлғалық және тұлғааралық қатынастар маңызды», яғни мәтінавторы мен интерпретатор арасындағы байланыс, мүмкін бола тіпті бір мәтіннің бірнешеинтерпретаторлары арасындағы байланысты анықтап отырған жөн.• «Интерпретация ажырамас үш компоненттің басын біріктіріп жатуы тиіс: автор және оның ішкіәлемі – мәтін – оқырман-интерпретатор және оның өз ішкі әлемі туралы түсінігі. Осы үштік одақадекватты интерпретацияның қалыптасуының кепілі бола алады. Осылайша мәтінинтерпретациясы бір жағынан оқырманның өз ішкі әлемі мен екінші жағынан «автордың жиынтық әлемінен» түзілген «әлемнің менталды моделін» құрауы тиіс.Жалпы мағынада аргументация - бұл ақпаратты қабылдаушыны, қаралатын мәліметтердің дәйектілігі мен сәйкессіздігіне сендірудің интеллектуалды қызметінің түрі деп айта аламыз 27. Қызметтік хат стилі. (Мысалмен көрсетіңіз) Қызметтік хат – мекемелер арасында байланыс орнату, ақпарат алмасу т.б. ресми мақсаттарда қолданылатын ісқағазының бір түрі. Хаттар басқа мекемелермен және кәсіпорындармен әртүрлі сұрақтар бойынша жедел байланыс орнату үшін жазылады. Қызметтік хаттар өзіне тән ресми, кеңселік стилімен ғана емес,тұрақты қолданылатын, қалыптасқан сөз тіркестерімен және өзіне тән терминдердің жиі қолданылуымен ерекшеленеді. Қызметтік хаттар: Сенімді; Қысқа; Нақты жазылуы керек. Бір сөз максимум ақпарат беру керек. Функционалды белгісіне қарай 2-ге бөлінеді: Жауап қайтаруды қажет ететін хаттар. Жауап қайтаруды қажет етпейтін хаттар. Жауап қайтаруды қажет ететін хаттар: Өтініш хат, ұсыныс хат, үндеу хат, талап хат. Жауап қайтаруды қажет етпейтін хаттар: Бұйрық хат, ескерту хат, алғыс хат, дәлел хат, шақыру хат, жарнама хат, ақпараттық хаттар т.б. Қызметтік хаттар 3 бөлімнен тұрады. Кіріспе бөлім. Дәлелдеме бөлім. Қорытынды бөлім. Кіріспе бөлімде хатты жазуға түрткі болған негізгі себептер жазылады. Дәлелдеме бөлімде хатты алушыға сұрақтың дұрыс қойылғандығындәлелдейтін және оның оң жауап қайтаруына түрткі болатын сандық мәліметтер, логикалық қорытындылар және т.б. дәлелдемелер жазылады. Қорытынды бөлімде сұрақтың мәні, негізгі ойы айтылады: келісу немесе бас тарту, ұсыну немесе сұрау және т.б. Рәсімдеу: Хаттар бланкіде толтырылады немесе А-4 форматты қағазға жазбаша жазылады. Хат тек бір сұрақ бойынша құрылады.Хаттың ұсынылатын көлемі – 1 бет (мүмкіндігінше хатты бір бетке сыйдырған дұрыс. Егер хат бірнеше беттен тұратын болса, бет нөмірі қағаздың оң жақ жоғарғы бұрышына қойылады). Хат 2 данадан жасалады, хаттың түпнұсқасын кәсіпорын бланкісінде, ал көшірмесін таза стандартты қағазға (А-4) жазады. Хат кәсіпорынға, кәсіпорын бөлімшесіне, лауазымды тұлғаға немесе жеке тұлғаға жіберіледі. Мәтінді құрастыруда мынадай тірек сөздер пайдаланылады: Өтінемін, кәсіпорын өтініш жасайды, басшылық пен еңбек ұжымы өтініш жасайды, ұсыныс енгіземіз, ұсынамыз, хабарлаймыз, түсіндіреміз, мәлімдейміз, т.с.с. Қызметтік хаттардың түрлері: Өтініш хат Ресми хат Ұсыныс хатСұраныс хатЖолдама хат Баяндау хатАқпарат хат Циркуляр хат Шағым хатБас тарту хат Хабарлама хат Жауап хатІлеспе хатЕскертпе хатТалап ету хат Түсінік хат т.б. 28. Сенсус дегеніміз... (Мысалмен көрсетіңіз) Sensus - шектеулі аумақтағы белгілі бір форматтағы сауда нүктелерінің нақты санын анықтау үшін аумақты зерттеу. Сенімді форматта зерттеу жүргізу мына компаниялар үшін өзекті: - Сіздің өніміңіз үшін тарату нүктелерінің әлеуетті санын анықтау қажет болғанда жаңа аймақта, жаңа жерде өз бизнесін дамытуды жоспарлау; - облыстың сауда орындарында олардың болу деңгейін бағалауды жоспарлау, бәсекелестердің фонында өкілдікке салыстырмалы талдау жүргізу; - аймақта олардың қатысуын дамытқанға дейін ұқсас профильдегі кәсіпорындармен толтырылған аумақтың тығыздығын бағалауды жоспарлау. Сату нүктесі сенсус күрделі және қымбат зерттеу болып табылады мамандардың белгілі бір дайындық деңгейін ғана емес, сонымен қатар оқу ережелерін сақтауды талап етеді. Бірінші кезеңде зерттелетін жердің ауданын бағалау қажет. Орналасқан жерді аймақтарға бөлген жөн, ыңғайлы болу үшін көшелер бойынша бөлу жақсы. Екінші кезеңде зерттеу сауалнамасының негізгі параметрлерін анықтау маңызды. Дүкеннің мекен-жайы, географиялық координаттары, ауданы мен атауы туралы мәліметтерді қамтитын сенсусты өткізуге арналған стандартты сауалнама бар. Зерттеудің мақсатына байланысты сауалнаманы айтарлықтай кеңейтуге болады. Үшінші кезең – зерттелетін аймақтың ерекшеліктерін анықтау. Біздің еліміздің ұзақтығын ескере отырып, аймақтардың ерекшеліктері адамдардың мінез-құлқына айтарлықтай әсер етеді және әлеуметтанушы ғалымдардың әрекетіне реакциясын анықтайды. Мәселен, мысалы, Ресей Федерациясының оңтүстігінде тіркелмеген бизнестің жоғары үлесі бар және дүкеннің заңды деректерін (СТН) беру туралы сұраулар теріс реакция тудыруы мүмкін. Ресей Федерациясының орталығындағы аудандарда дүкен мен оның сөрелерін суретке түсіру әрекеттері сұрақтар тудыруы мүмкін. Әрбір қиындықтар үшін тәжірибелі консалтингтік компанияларда жағымсыз реакцияларды бейтараптандырудың және қажетті деректерді алудың тиімді тетіктері бар. Төртінші кезең жиналған деректерді уақтылы және толық жүктеу үшін далалық қызметкерлермен өзара әрекетті анықтау үшін маңызды. Бұл кезең әсіресе аумағы үлкен және жобаның мерзімі қатаң шектелген жобаларда маңызды. Қызметкерлерді қарсылыққа қалай жауап беру керектігін, ақпаратты әмбебап түрде алуды, сауалнаманы бір дерекқорға жүктеу жылдамдығын оңтайландыруды үйрету маңызды. Бесінші кезең жетекшілердің далалық қызметкерлердің ақпаратын тексеру кезеңін жоспарлау үшін маңызды. Әртүрлі деңгейдегі сауда нүктелерін (супермаркеттер, гипермаркеттер, дүкендер және т.б.), әр түрлі деңгейдегі көшелерді толтыру (бизнес аудандарының белсенді көшелері және жатын бөлмелерінің тыныш көшелері) және т.б. жоспарлау маңызды. объективтілік үшін. Жобаның орындалу барысына уақтылы түзетулер енгізу және қажет болған жағдайда қызметкерлердің бір бөлігін ауыстыру үшін бақылау іс-шараларын жобаның басталуының үшінші күнінен кешіктірмей бастаған жөн. Территория сенсус жобасының нәтижесі орналасқан жердің жұмыс көлемін, бәсекелестіктің тығыздығын немесе ықтимал сауда нүктелерінің тығыздығын толық бағалауға мүмкіндік беретін мәліметтер базасы мен аумақ картасы болып табылады. Көптеген қызметкерлерді біріктіретін географиялық бөлінген жобаларды басқару тәжірибесі бар білікті мамандарға сауда нүктелерінің сенусын тапсыру маңызды. 29. Парафраз дегеніміз... (Мысалмен көрсетіңіз) The парафраза бұл мәтіннің немесе үзінді мағынасын басқа сөздерді қолдана отырып қайта құру. Бұл сөз Ежелгі Грецияда пайда болған, онда ол «өзін-өзі көрсетудің қосымша тәсілі» дегенді білдіреді. Парафраза неғұрлым қарапайым мәтінді неғұрлым қарапайым етіп түсіндіреді, түсіну оңайырақ болады.Бұл басқа тілден аудару емес, қарапайым сөздермен жақсы түсінікті етіп түсіндіру, ақпарат аз адам түсінуі немесе оны басқа мәдениетке бейімдеуі үшін. Мысалы, «сигнал қызыл болды» дегенді «сигнал қызыл болғандықтан поездың өтуіне тыйым салынды» деп өзгертуге болады. Тағы бір мысал: «Ракета азоттан жарылды». Сіздің парафразаңыз: «Ракета жарылды, өйткені құрамында азот көп болды, ол басқарылмайтын химиялық реакцияны тудырды». Парафразаның сипаттамалары Тиімді парафразаны жасамас бұрын, парафразаның негізгі сипаттамаларын ескеру қажет, олар: Шынайылық Парафраза барлық маңызды идеяларды тек оның бөліктерінен емес, бастапқы дереккөзден сақтауы керек. Оның құрылысы барлық негізгі идеяларды қолдана отырып аяқталуы керек. Объективтілік Парафраза жеке пікірлерді қамтымауы керек, ол шынайы дереккөздің идеяларын немесе ойларын объективті түрде көрсетуі керек. Дәлдік Парафраза түпнұсқа дереккөздің идеясын, тонын және талқыланатын тақырыпқа екпінін дәл көрсетуі керек. Пысықтау Парафразаны дұрыс жасау үшін келесі қадамдарды орындау қажет: Тақырыпқа ену үшін түпнұсқа мәтінді оқып, оның мәні мен ниетін біліңіз. 2- негізгі идеяны немесе тұжырымдаманы (айтылған нәрсені қорытындылайтындықтан) және екінші идеяларды немесе тұжырымдамаларды (айтылғанды толықтыратын) тану. Егер негізгі идея жойылса, мәтінді түсіну мүмкін емес. 3- Өзіңізге таныс емес кез-келген сөзді немесе сөздік қорды табыңыз. Қиын сөздерге синоним сөздерді қолданыңыз. 4- Бастапқы сөздер мен идеяларды басқаларға өз жазуы мен тілін жатқыза отырып ауыстырыңыз. Сондай-ақ, түпнұсқа мәтіннен шамамен сөздерді сақтау маңызды. 5- Мәтін ішіндегі дереккөзді анықтаңыз (авторы, жылы, беті). 6- Түпнұсқа мәтініне тән және нақты сөз тіркестерін немесе сөздерді қолданғанда, оларды тырнақшаларға қосуды ұмытпаңыз. 7- мәтіннің өзіндік тонусын сақтау; яғни егер ол әзіл-оспақты, күдікті және т.б. 8- Сіз түпнұсқа мәтіннің «аудармасын» жазып жатқаныңызды елестетіп көріңіз. 9- Жасалған парафразаны оқып, түпнұсқа мәтінімен сәйкес салыстыру жүргізіңіз. 30. Аргументтік эссе дегеніміз... (Мысалмен көрсетіңіз) Аргументті Эссе Жазуға кеңес Жақсы тақырып пен көзқарасты табыңыз Дәлелдемелі эссе үшін жақсы тақырыпты табу үшін бірнеше мәселені қарастырып, кем дегенде екі қатты, қарама-қайшылықты көзқарастар тудыратын бірнешеуін таңдаңыз. Тақырыптар тізімін қарап отырып, қызығушылық тудыратын біреуін табыңыз, өйткені егер сіз өз тақырыбыңызға құмар болсаңыз, сәттілікке жетесіз. Дәлел жинаңыз Сіздің эссенің алғашқы мақсаттарының бірі - мәселенің екі жағын да бағалау. Олардың мәлімдемесін жою үшін сіздің тарапыңызға да, «басқа» жағына да дәлелдерді қарастырыңыз. Эссе жаз Сіз өзіңізге ақпараттың берік негізін ұсынғаннан кейін, эссе жасаудан бастаңыз. Дәлелдемелік эссе, барлық эссе сияқты, үш бөліктен тұруы керек: кіріспе, негізгі бөлім және қорытынды. Қарама-қайшылықтың екі жағын да көрсетіңіз Эссеіңіздің мазмұны сіздің дәлеліңізден тұруы керек. Тақырыптың екі жағы туралы толығырақ біліп, мәселенің қарама-қарсы жақтарының мықты жақтарын көрсетіңіз. Қорытынды Мықты тұжырым сіздің көзқарасыңызды қорытындылауға және сіздің көзқарасыңыздың ең жақсы нұсқасы екенін оқырманмен байл жүктеу/скачать 1,46 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|