Лекция №9 Гелиотермальдық энергия түрлендіргіштерінің жұмыс істеу принциптері. Жартылай өткізгіштер және күн батареялары
Лекция жоспары: 1. Гелиотермальдық энергия түрлендіргіштерінің жұмыс істеу принциптері.
2. Жартылай өткізгіштер және күн батареялары
Лекция мақсаты мен міндеттері:Гелиотермальдық энергия түрлендіргіштерінің жұмыс істеу принциптері мен жартылай өткізгіштер және күн батареялары туралы түсінік қалыптастыру.
Лекция мазмұны:Күнмен жылыту жүйелері деп жылу көзі ретінде күн радиациясы энергиясын пайдаланатын гелиожүйелерді айтады. Олардың басқа төменгі температуралы жылыту жүйелерінен ерекшелігі күн радиациясын ұстауы және оны жылу энергиясына айналдыратын арнайы қондырғыларды қолдануы болып табылады.
Күнмен жылыту жүйелерінің түрлері Төменгі температуралы күнмен жылыту жүйелерін күн радиациясын қолдану тәсіліне қарай оларды келесідей жіктейді:
– енжарлы(пассивті); – ынталы(активті); Енжарлы (Пассивті жүйелер)
49-сурет. Енжарлы (пассивті) жылыту жүйесі «Қабырға- коллектор»: 1 – күн сәулесі; 2 –сәуле жұтатын қабырға; 3 – ауа көлбеушесі; 4 –жылыған ауа; 5 –ғимараттың ішіндегі салқындатылған ауа; 6 –қабырға; 7 –қабырғаның қара сәуле қыбылдайтын жағы; 8 –қалқаншалар-жалюздер
Енжарлы – деп күн радиациясын қабылдайтын және оны жылуға түрлендіретін элементі ретінде ғимараттың өзі немесе оның жекелеген бөліктері: ғимарат-коллектор, қабырға–коллектор, шатыр-коллектор және т.б. сол сияқты қолданылатын жылыту жүйелері (жылу тасымалдағыш ауа) алынады (6.1-сурет).
Ең арзан және қарапайым пассивті жүйелер қосымша құрылғы қажет етпейтін және күн энергиясын жинақтауға, таратуға ғимараттың архитектуралық және құрылыс элементтерін қолданатын жүйелер болып табылады [1, 17, 19, 33].
Көбінесе мұндай жүйелер өзінен біршама қашықтықта әйнек жамылғы орналасқан және оңтүстікке қаратылған үйдің қарайған қабырғасынан тұрады. Қабырғаның жоғары және төменгі бөліктерінде қабырға мен тұрақтың көлемінің әйнек жамылғысы арасында кеңістік жасайтын саңылаулар бар.
Күн радиациясы қабырға массасын қыздырады, қабырғаны шаятын ауа қызады және жоғары саңылау арқылы ішке енеді. Ауаның айналымы-циркуляциясы табиғи конвекция есебінен немесе желдеткіш (вентилятор) жұмысы есебінен қамтамасыз етіледі (6.2- сурет).
50-сурет. Енжарлы гелиожүйелі үйлер
Пассивті жүйелердің кейбір ерекшеліктеріне қарамастан күн энергиясын қолдану негізінен актив жүйелерді, яғни бұл жүйелер ғимараттың архитектурасын жақсартуға, күн энергиясын қолдану тиімділігін арттыруға мүмкіндік береді.
Жылу жүктемесін реттеудің үлкен мүмкіндіктерін қамтамасыз ететіндіктен, қолдану аясы кең болғандықтан, күн радиациясын жинақтайтын, сақтайтын және тарататын арнайы орнатылған құрылғысы бар жүйелер актив жүйелерді қолданумен іске асады [19, 36,39].