Фонетика жєне оныњ салалары
жүктеу/скачать 475,64 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Қазақ тіліндегі дауыссыз дыбыстар жүйесі
| Бақылау сұрақтары:
1. Дауысты дыбыстар деп қандай дыбыстарды айтамыз? 2. Дауыстылар қалай жіктеледі? 3. Жалаң дауыстылар қайсы? 4. Құранды дауыстылар қайсы? 5. Дифтонг және дифтонгоид дауыстылардың айырмашылығы қандай? 6. Вокализм дегеніміз не? Қазақ тіліндегі дауыссыз дыбыстар жүйесі Дауыссыз дыбыстар – сөйлеу мүшелерінің бір-бірімен жуысуы немесе толық қабысуы арқылы пайда болатын және буын құрай алмайтын тіл дыбыстары. Қандай бір тілде болсын, дауысты дыбыстарға қарағанда, дауыссыз дыбыстар көп. Оқу-лықтарда оның саны – 25, кейде 26. Фонетиканың бас оқулығы: «Қазіргі қазақ тілінде мынадай 25 дауыссыз бар: б, в, г, ғ, д, ж, з, й, к, л, м, н, п, р, с, т, у, ф, х, ц, ч, ш, қ, ң» дейді де, бұларды топтастырған кезде щ әрпін қосады. Дұрысы, щ – дыбыс емес, әріп. Ол созылыңқы дыбыстың таңбасы, транскрипцияда оны ш: түрінде таңбалайтыны айтылды. Қазақ тілінде щ әрпі тек ащы, тұщы, кеще сөздерінде жазылатыны белгілі. Дұрысы, қазақ ті-лінде қос ш түбір мен қосымшаның, сөз бен сөздің арасында жиі кездеседі: ашшы, кешші, ішші, ұшшы, башшы, ашшы, жашша, ташша, қышша, Қошшан, Дошшан, ашша, кешше, түшшү, тұшшы, бішше, т.б. Жоғарыдағы үш сөздің щ-мен жазылаты-ны, шамасы, түбір мен қосымшаға ажырамайтындығынан болса керек. Дауыстылармен салыстырғанда, дауыссыздардың класси-фикациясы әлдеқайда күрделі. Сондықтан дауыссыздарды си-паттап мінездеме беру және оларды топтастырып классифика-ция жасау акустикалық жақтан да, артикуляциялық жақтан да көптеген жайларды есепке алуды қажет етеді. жүктеу/скачать 475,64 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|