Гімелер, аудармалар
жүктеу/скачать 4,32 Mb. Pdf көрінісі
|
| ТӨРТІНШІ АКТ
Бесінші сурет Сырымның ендігі мекені. Қатарласа тігілген бірнеше қос ұранқайлар. Бел- деулерде айбалта, шоқпар, найза. Сырым шығады. Қасында Дулат, егінші шал, балықшы шал. Сырым мен Дулат қару асынған. Е г і н ш і ш а л . Қарағым Сырым! Уа, Сырымжан! С ы р ы м . Е, немене, қартым? Е г і н ш і ш а л . Уа, бір нәрсенің мәнін сұраймын, жөнін айт! С ы р ы м . Ненің жөні, қария? Е г і н ш і ш а л . Жә, осы сен беріп жатырсың, төгіп жатырсың? Мені «Егінші шал» деп, мынаны «Балықшы шал» деп, беріп-беріп келесің. Ал енді осы ненің орайы, өтесіні не болмақ? Өзің айтшы, мүлдем сұрамасқа мұршам бар ма осыны? С ы р ы м . Е, балаң сұрамай-ақ алатыны кәне? Соны жіберсең не етті? Е г і н ш і ш а л . Бәсе сол, соны айт... Сонада кеп бір алды сенен, анада кеп тағы алды... Бүгін тағы шақырыпты. Жөнін сұрасам: «Ол неге берді? Сен неге алдың?» – десем, балам жауап айтпайды. Содан соң бүгін: «Тәйт былай, өзім барам, өзім сұраймын», – деп келмедім бе? Б а л ы қ ш ы ш а л . «Күйі бірдің – күні бір» деген-ау... Мына егінші шалдың сөзі – тас-түйін менің сөзім. Топа-торсақ болса да, тура сөз – осы. Мен де соны сұрап қалдым, Сырымжан! Уа, неге шашасың, неге бере бересің осы қыруар мал-мүлкіңді? Бізден не қайыр күтесің? Е г і н ш і ш а л . Бәсе-бәсе, міне, бәсе, осы деймін! Біз бір өңшең қатқан кедей емеспіз бе мына теңізді сағалаған? Титығы құрығаннан кеп паналап сағалаған өңшең бір шыр бітпеген аш- арық емеспіз бе? Д у л а т . Уа, сол үшін, сендер сондай болғаныңнан «ал» деп жүрген жоқ па Сырым. Е г і н ш і ш а л . Бірақ менің берерім, қолқаға жарарым жоқ қой. Мынау балықшы шал болса, түп жоқ тұңғиыққа қармақ салады. Көрінген көзі, кесілген ізі жоқ көлеңкедей балықтан бұл тілейді. Қара жерге тарыны көміп-тығып, ертеңі не болары белгісіз, түп-тұңғиықсыз бір меңіреуден мен тілеймін. 292 Б а л ы қ ш ы ш а л . Айтса-айтпады, қайыптан қайран күт- кен біз емес пе? Неге шашып жүрсің деймін дүниені біздер үшін? С ы р ы м . Ой, тәңір-ай, мен дүние қуып жүрмін бе? Уа, дүние мені қуып жүрген жоқ, па, қартым-ау? Е г і н ш і ш а л . Ал бізді айтсаңшы! Біз тегіс «кедейліктің уын жесек те, арам жемейік» деген кер кедейміз. Имандай сы- рымыз бұл. Әлде шашып-төгіп жүргенің кісінікі ме, жаттың дүниесі ме? С ы р ы м . Қоймадың ғой мүлдем, қайран адал бақырларым! Енді жөнімді айтпай болмас! Шашып-төгіп жүрген дүнием өзімдікі болмаса да, жаттікі емес. Е г і н ш і ш а л . Ол қалай? Б а л ы қ ш ы ш а л . Мәні қалай мұның? С ы р ы м . Нәсілі жеті-сегіз атаға жеткен Өсердің бір жұра- ғаты – менмін. «Отыз ауыл Өсер дейді...» Содан менің алмаған үлесім, ортағым, еншім бар. Е г і н ш і ш а л . Ендеше, ақы-адал мүлік екен, неге оны ал- май шашасың? С ы р ы м . Адал деп ақтамаймын. Б а л ы қ ш ы ш а л . Уа, неге? Ата-мүлкің адал емей немене? С ы р ы м . Арғы атадан бүгінгі балаға дейін жинағандары он қос жылқы болған. Санын атасам – он бес мыңға тартады. Со- ның көбі, бағып тұрсам, жылаған нәсілдің көз жасы дедім де, жирендім. Е г і н ш і ш а л . Кімнің көз жасы дейсің? С ы р ы м . Өңшең қыршын жас – қор болған қыз көз жасы... Бұл ауылда қызды «қырық жылқы» деп атады. Менің көзіме де көңіліме сол он қос жылқыда күңіреніп кеткен көп қыздың қайғы-қасіреті шұрқырап, шер күңірентіп жүргендей. Қысқасы, осындай сан жайдан өртендім де, өшіктім. Өсер мүлкіне... Сен- дерге адал бұл дүние, ала беріңдер!.. Көңілің соқса – көлік ет, қарның ашса – азық ет, түге! Б а л ы қ ш ы ш а л . Несін айтайын, Сырымжан, бұл теңіз- дің мынау өңірінде аты жоққа – ат, асы жоққа – ас болдың ғой, қайран жас! Бірақ бәр-бәріңнен сенің әнің, өнерің бізге қандай сый болды! Үйлеріміздегі бала-бақырларымыз боп сенен естіген ән мен сөзге имандай ұйып отырғанымыз жоқ па? 293 С ы р ы м . Ой, қадірлі қартың-ай!.. Оның да менде бүгін қалып жүргені – тек тамтығы ғой. Д у л а т . Бәсе, бізде бүгін ән қалып па еді? Е г і н ш і ш а л . Неге? Неден опық жегенсің осы сен? Қыршын жас! «Дос» дедің, «елім» дедің бізді, «Ерім» дедім мен дағы, міне. Енді сол сыр-шеріңді айтып бер бізге, шерлі жас. С ы р ы м . Не деп айтам онымды... О-о-о! Жарам бар, ата- аналар. Жазылмас жарам жатыр. Сырт жарасы емес, іш жарасы. Найза жарасы жазылады, жан жарасы жазылмас... Жалғызым, жарым жарасы. Жарымды алма, жанымды ал дедім! Оны ал- май, жарымды алсаң, есімді қоса ал дедім тым құрыса... Бірақ бұл тілекті менен бұрын ол тілепті, жарығым... Қарагөзім!.. Қарагөзім!.. Дариға-ай!.. ( жүктеу/скачать 4,32 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|