Государственного педагогического

 
149 
 
аденином,  тимином,  цитозином  и  гуанином  (A,  T,  C,  G),  выстраиваемыми  в  строго 
определенной последовательности [1]. Идея ДНК-компьютера заключается в представлении 
двоичного  машинного  кода  как  раз  с  помощью  различных  состояний  этих  ферментов. 
Используя  современные  достижения  в  генетике,  с  отрезками-битами  ДНК  возможно 
проделывать  все  то  же,  что  и  с  обычной  кремниевой  памятью:  объединять,  извлекать 
отрезок-бит  на  основе  равенства  «0»  или  «1»,  добавлять  или  убирать  особые  стикеры, 
изменяющие  значение  бита  (наличие  стикера  на  заданном  отрезке  показывает  —  «1», 
отсутствие, показывает — «0»).      
Исключительное 
свойство 
ДНК 
— 
способность 
одиночных 
цепей 
к 
«взаимоузнаванию».  Спонтанный  поиск  половинками  ДНК  друг  друга  происходит  с 
удивительно  большими  скоростями,  что  оказывается  решающим  в  задачах  с  перебором 
огромного  количества  вариантов.  В  ДНК-программе  можно  определять  сколько  угодно 
входов  данных,  обрабатываются  они  одновременно.  Уже  проводятся  успешные  опыты  с 
выполнением параллельно миллиарда действий, что несравнимо с количеством процессоров 
в  самых  суперкомпьютерах.  Такой  компьютер  со  всеми  его  нанопроцессорами  будет 
подобен  колонии  насекомых:  при  уничтожении  даже  значительного  числа  особей  все 
остальные  будут прекрасно жить и размножаться.      
Другое  привлекательное  для  компьютерной  области  свойство  ДНК  —  невероятная 
плотность  хранимой  информации:  на  1  нм  пакуется  до  трех  ДНК-бит.  Это  обеспечит 
плотность  данных  примерно  в  100  мегабит  на  дюйм,  современные  магнитные  накопители 
здесь не конкуренты. Но не стоит забывать и о возможности уплотнения информации в трех 
измерениях, а это просто фантастическая емкость ДНК-носителей. Плюс невероятно низкая 
потребляемая  мощность,  тепло  при  этом  не  рассеивается,  а  значит,  проблема  перегрева 
биокомпьютерам не грозит. Правда, имеется серьезный недостаток:  ошибка считывания и 
копирования  информации  на  ДНК  в  1000  раз  превышает  ошибку  магнитных  накопителей. 
Тем не менее  ученые смотрят на «ДНК-компьютеры» с большим оптимизмом, нежели на 
квантовые,  ведь  при  производстве  некоторых  узкоспециализированных  расчетов  они  будут 
незаменимы. 
«Аморфный компьютер» 
Пусть  наноэлектроника    окажется  коммерчески  жизнеспособной,  хотя  технические 
аналитики  сомневаются,  что  в  ближайшее  время  появятся  наноустройства,  сравнимые  по 
сложности  с  современными  процессорами. Вероятнее  всего,  первые  нанопроцессоры  будут 
простыми, рассчитанными на выполнение элементарных задач. Из-за принятых допусков  и 
используемых  технологий  отдельный  процессор  не  сможет  с  необходимой  точностью 
выполнить свою задачу, но он же состоит из миллионов или даже миллиардов молекулярных 
вычислителей, суммарные ошибки которых при усреднении и вычислении сложных нужных 
результатов просто-напросто исчезнут.  Подобная вычислительная система крайне надежна, 
но  ее  построение  потребует  фундаментального  пересмотра  существующих  методик  сборки 
компьютеров.  
Возникает  простой,  логичный  вопрос:  почему  нанотехнологии  с  их  возможностями  и 
перспективами привлекли к себе внимание лишь в 60-х годах прошлого века? Ответ прост и 
банален  —  отсутствовал  необходимый  инструментарий,  ни  одна  из  имеющихся  тогда 
технологий  создания  миниатюрных  устройств  (микроскопические  токарные  станки, 
литография в видимом свете) не работала с наночастицами. Более того, молекулы и атомы 
просто  невозможно  увидеть  без  специальных  электронных  и  атомных  микроскопов. 
Нанотехнологии  —  одно  из  ключевых,  главных  направлений  развития  промышленности  и 
прогресса  в  ХХI  веке,  как  некогда  космонавтика,  компьютеры,  биотехнологии  и  генетика.  
Более  чем  в  полусотне  стран  реализуются  государственные  программы  в  этой  области. 
Например,  японская  «Национальная  программа  работ  по  нанотехнологиям»  с  2009  года 
имеет высший государственный приоритет, а финансирование американской «Национальной 
нанотехнологической  инициативы»  удваивается  каждый  год,  причем  при  президенте 
сформирован специальный комитет, координирующий ее работу. Европейский Союз пошел 

 
150 
 
по пути объединения усилий всех своих участников и привлечения третьих стран, включая 
сотрудничество с учеными и специалистами из стран СНГ. ЕС на период с 2008 по 2013 годы 
выделил  на  нанотехнологические  исследования  1,3  млрд.  евро.  Китай  в  некоторых  сферах 
нанонауки вышел на мировой уровень, потратив на нее за последние пять лет более 300 млн. 
долларов.  Реальная  подоплека  всех  этих  исследований  и  работ  борьба  за  промышленности 
будущего.  
На  данный  момент  нанотехнологию  ошибочно  рассматривать   как  некий  «сектор 
рынка».  На  самом  деле  это  нечто  большее  —  фундамент  промышленности  будущего, 
способный  решить  проблемы  во  многих  областях  и  сферах:  биотехнологии,  электронике, 
медицине,  энергетике,  материаловедении. Сейчас,  производители  все  чаще  используют 
модное нынче слово НАНО (NANO) в обозначении или характеристиках своей продукции, 
но  это  лишь  рекламный  трюк.  Все  эти  миниатюрные  приборы,  микроскопические 
медицинские  роботы,  гоняющиеся  по  кровеносной  системе  человека  за  вирусами  или 
доставляющие лекарства, относятся к области микроэлектромеханических систем — МЭМС. 
Микромеханика работает с объектами от 1 тысячи до 1 миллиона нанометров. Нанонаука же 
изучает фундаментальные принципы молекул и структур с размером от 1 до 100 нанометров 
(нм  —  одна  миллиардная  часть  метра),  называемых  наноструктурами.  Они  не  просто 
меньше  всего,  что  создавал  человек,  —  это  самые  маленькие  твердые  материалы, 
существующие  на  данный  момент      в  живой  и  неживой  природе.   Но  уникальность 
наномасштаба  не  в  размерах,  а  в  том,  что  обычные  характеристики  (твердость,  точка 
плавления,  проводимость)  материалов  меняются,  и  даже  появляются  экзотические: 
карпускулярно-волновой дуализм или квантовые эффекты. Скажем, нанопровод или элемент 
наноскопической схемы не обязательно будет подчиняться Закону Ома.  
При  этом  уникальные  свойства  наноструктур  нельзя  поддерживать  при  обратном 
переходе  к  макромасштабу.  Законы  наномира  работают  только  в  нем.  Нанонаука 
рассматривает  все  свойства  наноструктур:  химические,  физические,  биологические, 
механические,квантовые. 
В  Казахстане  нанотехнологии  стали  рассматриваться  как  самостоятельное  научное 
направление. Несмотря на то, что мы в этой области отстаем чуть-чуть от мировых лидеров, 
результаты  некоторых  теоретических  исследований  даже  превосходят  западные.    Мировая 
общественность  считает,  что  широкое  международное  сотрудничество  самое  главное.  
Выгоду  получат  обе  стороны.  С  нашей  стороны  —  серьезный  научный  задел  в 
фундаментальных 
исследованиях, 
хорошая 
образовательная 
школа 
и 
высокий 
интеллектуальный  потенциал.  Взамен  же  получим  доступ  к  финансовым  и  передовым 
техническим  средствам,  а  также  информационному  обеспечению  (участие  специалистов  в 
международных симпозиумах, конференциях, семинарах). 
_________________ 
1. Алфимова М.М. Занимательные нанотехнологии. — М.: Бином, 2011г. 
2. Головин Ю.И. Наномир без формул. — М.: Бином, 2012г. 
3. Гудилин Е.А. и др. Богатство наномира. Фоторепортаж из глубин     вещества. — М.: 
Бином,   2009г. 
4. Деффейс К., Деффейс С. Удивительные наноструктуры / пер. с англ.. — М.: Бином, 
2011. — С. 206.Хартманн У. Очарование нанотехнологии / пер. с нем. – 2-е изд.. — М.: 
Бином, 2010г.  
5. Эрлих Г. Малые объекты – большие идеи. Широкий взгляд на   нанотехнологии.. — М.: 
Бином, 2011г 
 
Аннотация.  Мақалада қазіргі және болашақтағы нанокомпьютерлер жайы сӛз болады. 
Нанотехнология Қазақстанда  жеке ғылыми бағыт ретінде қарастырылады.  
 

 
151 
 
Annotation.  In Kazakhstan nanotechnology has been considered as an independent scientific 
discipline. Despite the fact that we are lagging behind in this area a little bit of the world leaders, 
the results of some theoretical researches even surpass the
 
Western. 
 
 
Н.Б.Қалақбасова 
 
ИНФОРМАТИКАНЫ ОҚЫТУ БАРЫСЫНДА  ЖЕКЕ ТҦЛҒАНЫ ҚАЛЫПТАСТЫРУ 
 
ӘӚЖ  001.895 
    Қ 24 
 
Информатика  ғылымы    қазіргі  жаһандық  ақпараттану  заманында    қарқынды  түрде 
дамып  келе  жатқан  ғылым  саласы  Қазіргі  информатика  курсы  дүниежүзілік  педагогика 
ісінде  теңдесі  жоқ  құбылыс  саналғанымен,  информатика  пәнінің  әдістемелік  жүйесі  қазіргі 
таңда әлі де зерттеу деңгейінде, енді-енді қалыптасып келеді. 
Информатиканың басқа мектеп пәндерінен ерекшелігі, оның зерттеу объектісі де, оқыту 
объектісі де компьютер болып табылады [1;2]. 
Адам  қызметінің  барлық  саласының  жаһандық  ақпараттануы  жағдайы  мен 
информатиканың  басқа  ғылымның  барлығына  енуіне  байланысты  информатиканы  оқыту 
әдістемесін ғылымның кез-келген саласымен байланыстыруға болады. 
Әдіс  (гректің  methodos-зерттеу  сӛзінен  алынған)  алға  қойған  нақты  мақсаты  міндетті 
шешуге бағытталған әрекет, тәсіл  немесе іс  әрекет образы.Мақсатқа жетудегі  орындалатын  
практикалық және теориялық білімді игеру әркеттері мен тәсілдерінің жиынтығы [4]. 
Әдістемелік әдебиеттерде оқыту әдісінің әртүрлі тәсілдері бар: 
1)
 
мұғалім мен оқушының іс-әрекетінің тәсілі; 
2)
 
жұмыс тәсілдерінің жиынтығы 
3)
 
мұғалімнің оқушыны білмейтінін білгізу жолы; 
4)
 
мұғалім мен оқушының іс-әрекет жүйесі. 
Информатиканы оқыту барысында жеке тұлғаны дамыту және қалыптастырудың негізгі 
үш кезеңін қарастыруға болады. 

 
Информатиканың ақпараттық қоғамдағы ролін ұғындыру; 

 
Жаңа ақпараттық коммуникациялық технологиялардың қолдана білуінің қажеттілігі; 

 
Информатика  ғылымының  оқушының  рухани  дамуына,  ғылыми  кӛзқарастарының 
қалыптасуына,  этикалық,  адамгершілік  және  ізгілік  бағдар  алуына,  логикалық  қабілетінің 
дамуына кӛмектеседі. 
   Информатиканың  гуманитарлық, әлеуметтік шамасын кӛтеру арқылы оқуышылардың 
ойлау  қабілетін  дамытып,  ӛмірге  кӛзқарасын  қалыптастырып,  ақпараттық  қоғамның  осы 
пәнмен  байланысы  қоғамдық  сананың  дамуын,  информатиканың  экологиямен,  қоршаған 
ортамен  байланысын  толық  түсіндіретіндегідей  болуы  керек.  Ғылыми  техниканың  дамып, 
алға  басып,  ӛркендеуіне  байланысты  информатиканың  қоғам  ӛмірінің  дамуына  жалпы 
тұлғаның  ақпараттық  мәдениетінің  жоғарылауына,  эстетикалық  білім  мен  тәрбие  беруге 
елеулі  әсерін  тигізуде.  Информатика  пәнінің  мазмұнын  ізгілендіру  арқылы  ақыл-ойдың 
дамуына  ӛмірге  ғылыми  кӛзқарастың  қалыптасуына,  информатиканың  қоғамдық  сананың 
дамуына әсерін жетілдіру, жеткіншектердің қоршаған ортаға дұрыс кӛзқарасын тәрбиелеуге 
кӛңіл бӛлінуде. 
Адам  мәдениетінің  компоненті  қазіргі  дүниетанудағы  бастысы  екені  түсінікті.  Әрбір 
мәдениетті  және  тәрбиелі  адамның  ӛмір  сүріп  отырғын  ӛзін  қоршаған  ортаның  қалай 
құрылғаны  туралы  ең  болмаса  жалпылама  түсінігі  болуы  керек.  Қазіргі  информатика 
ғылымы жаңаша әлемдік ойлаудың қалыптасуына кӛмегін тигізуде. Жер бетіндегі халықтар 

 
152 
 
мен дүние жүзілік халықтарының негізгі проблемасына кӛңіл аудару арқылы ізгілік бағытын 
кӛтеруді  ӛз  жауапкершілігіне  алуда.  Информатика  сабағында  білім  алуды  зерттеуде  үш 
міндет қойылады: 

 
Сезімді ынталандыру; 

 
Білім білік дағдыларын дамытуға қызығушылығын арттыру; 

 
Жауапкершілігі мен міндеттерін қалыптастыру.  
Информатика сабағында сезімді ынталандыру әдіс ретінде қарастырылуы керек. 
Оқушының оқуға, білім алуға деген дұрыс сезімін, білім мазмұнына, оның түрлері мен 
әдістерін  меңгеруге  деген  дұрыс  кӛзқарасын  қалыптастыру  мұғалімнің  басты  міндеті. 
Сезімді ояту арқылы белсенді түрде тыңдау, есте сақтау, қайта ойлау арқылы сабақты жақсы 
түсінуге,  нәтижесінде  білім  сапасын  арттыруға,    алға  алға  қойған  мақсатына  жетуге 
кӛмектеседі. 
Информатика  сабағында  сезімді  ынталандыру  деген,  негізінен:  информатика  пәнінен 
дұрыс  білім  беруге  жағдай  жасау,  сабақ  кезінде  мақтау  және  кӛтермелеп  отыру,  оқытуда 
ойын түрлерін тиімді пайдалану, алға қойған мақсатты жүйелеу болып табылады. 
Оқушылардың  білім алуда жақсы жетістіктерге жетуіне ӛз күштеріне сенімін туғызып 
және  оқу  үрдісін    жеңілдету    арқылы  жағдай  жасау  ойластырылды.  Бұл  әдіс  –  оқуға,  білім 
алуға  деген  сезімін  ынталандыратын  бірден-  бір  дұрыс  әдіс.  Қуаныш,  уайымдауларсыз 
алдағы  уақытта жетістікке жету жолдарын анықтап, қиындықтарды жене білу мүмкін емес.  
Математика мен физика сабағында оқушыларға бір тапсырма берумен шектелмей біртіндеп 
күрделендіріп  отырып,  бірнеше  тапсырмалар  беру  арқылы  оларды    орындағанда  мақтап,  
марапаттай отырып, оқушыларға оңай тапсырмаларды орындатып ӛздерінің күшіне сенімін 
арттырып,  оқуға  деген  қызығушылығын  ынтасын  арттыруға    болады.  Одан  әрі  біртіндеп 
күрделі есептерді, жаттығуларды орындатуға болады.  
Бірінші  жеңіл,  оңай  есептер,  жаттығулар  орындатып,  екінші  қиын,  күрделі  есептер, 
жаттығулар  орындату.  Сабақ  кезінде    оқушыларға  жекелеп  кӛмектесіп,  қиындығы    бірдей 
тапсырмаларды  орындатып,  марапаттап,  ынталандыруға  болады.  Бұдан  нашар  оқитын 
оқушылар,  компьютерде  машықтану    жаттығуларын  орындай  отырып,  ӛз  білімдерін 
жетілдіреді. Кӛптеген тәжірибелі мұғалімдер оқушылардың еңбегін  дұрыс бағалап, мақтап, 
марапаттау әдісі арқылы білім беруде жақсы нәтижелерге жетіп жүр.  
Оқушылардың  сезімін  басқара  білу,  оқушылардың  еңбегін  дұрыс  бағалап,  мақтап, 
жақсы  сӛз  тауып  дәл  уақытында  марапаттап  отырудың  ӛзі  мұғалімдердің  үлкен  ӛнері. 
Марапатттау  әр  түрлі  жағдайда  болады.  Оқу  үрдісінде  оқушыларды  мақтау  оның  еңбегін 
дұрыс  бағалау,  олардың  алған  бағыттарының  дұрыстығын  қолдау,  мадақтау  немесе  есеп 
шығару  әдістерін  мақтау  және  еңбегіне  қарай  кӛтермелеп    бағалау  және  т.б.  Оқушыларды 
мақтау  және  жазалау  әдісін  ӛте    қажет  болған  жағдайда  ғана  қолдануға    болады. 
Информатика сабақтарын  ойын  түрлерін  ұйымдастыру  арқылы ӛткізуге болады. Ойынның 
әр  түрлі  түрлерін  сабақта  қолдану  арқылы    білім  алуға,    сабақ  оқуға  деген  белсенділігін 
арттыруға  болады.  Онда  столда  ойнайтын  дайын  ойындарды  ойнатып,  білім  біліктерін 
дамытуға,  оқу  матриалына  байланысты  ойын  ретінде  құрастырылған  дайын  материалды  
пайдалануға болады [3]. 
Информатика сабағында алдағы істейтін жұмыстарын жүйелеу:  
-
 
күнделікті сабақта, сол сабақ болатын күні істелетін жұмыстарды жоспарлауда ізгілік 
мәселесін ескеру;  
-
 
апталық,  тоқсандық,  жылдық  істелетін  жұмыстарды    дайындауда  оқушыларды 
ізгілікке баулитын материалдарды жүйелеу. 
-
 
бірнеше жылғы мектеп бітіру және одан әрі оқуға түсу, жұмысқа орналасу, ӛз ӛмірін 
құру жұмыстарына жүйелеу. 
Осылай  жүйелеу  арқылы  оқушылар  мектепте  математика  және  физикадан  ӛтетін 
жарыстарға, кештерге қатынасуға  дайындалады, емтихан тапсыруға, мектеп бітіруге, жұмыс 
істеуге дайындалып, ӛз бетінше жұмыс істеп, жеке тұлға болып  қалыптасады. 
Білім, білік, таным дағдыларын дамытудың тӛмендегідей әдістері бар: 

 
153 
 
-
 
Информатика сабақтарында оқу материалдарын қабылдай білуге дайындау; 
-
 
оқу материалдары бойынша ойын, қызықты оқиғалар желісін құру; 
-
 
информатика сабағында оқушыларды еліктіре алатын білім мазмұны, сондай-ақ іздене 
алатындай кезеңдер тұрғызу керек. 
Оқу материалын қабылдай білуге дайындау үшін мұғалімдер алдымен оқушыларға сол 
материалға  дайындық  ретінде  бірнеше  тапсырмалар,  жаттығулар,  есептер  береді.  Сол 
тапсырмаларды  сұрай  және  оларға  қорытынды  жасай  отырып,  әрі  қарай  мұғалім  жаңа 
материалды  айтып,  түсіндіріп,  жалғастырады.  Сонда  оқушы  ӛздерінің  ұмытқандарын 
естеріне түсіріп білімдерін ары қарай дамытады. 
Информатика  сабағын  ӛткенде  сол  ӛтетін  материалға  байланысты  қызықты 
информатикадан  қызықты  логикалық  есептер  шығарудың  информатика    ғылымындағы 
атақты  ғалымдардың  жаңалықтарын,  қазіргі  информатика  саласындағы  жетістіктер  мен 
жаңалықтар  туралы  айта  отырып,  әртүрлі  ақпараттық  үрдістер  мен  ақпараттық 
технологиялар    жайлы    баяндап,  сабақ  мазмұнын    байыта  отырып  оқушылардың 
информатика сабағына  деген қызығушылықтарын арттыруға болады.  
Шығармашылық  іздену  әдісін  пайдалануда  жүргізілген  эксперимент  оқушыларды 
шығармашылықпен  іздену,  білуге  үйрету  білім,  білік  дағдыларды  дамытуға  үлкен  себебін 
тигізетінін  кӛрсетті.  Бұның  ӛзіндік    қиындықтары  бар.  Мұғалімдер  үшін  әр  оқушының 
шығармашылықпен  ізденуіне  жағдай  жасау  қажет.  Олардың  шығармашылық  қабілеттерін 
дамыта отырып, әр түрлі сабақтарға жауап іздеп,еркін ізденуге мүмкіндік туады. Тәжірибелі 
мұғалімдердің  ізденгіштігі  арқасында  жекеленген  мектептерде  информатика    сабағында  
ізгілендіруді мақсатты жүйелі пайдалану жақсы нәтиже береді деп ойлаймын. 
Оқушының  жеке  тұлғасын,  оның  рухани  әлемін,  қабілеті  мен  ынтасын  дамыту  бүгінгі 
педагогика  ғылымындағы      негізгі  мәселелердің  бірі.  Оқушының  ӛзіне  сенімен  арттыру,  , 
ынтасын  жігерлендіру,    шығармашылығын  дамыту  арқылы  оны      болашақта    алған  білімін 
ӛмірде еш қиындықсыз пайдалана алатын  жеке тұлға ретінде қалыптастыруға  болады. Ол 
үшін  мұғалімнің  әрбір  сабағы  оқушы  сезіміне  ой  салатындай,  ынта  ықыласына  әсер  етуі 
тиіс.Сондықтан  сабақ    құрылымы  әртүрлі  әдістермен,  жаңа  технологиялық  құралдармен, 
программалық    жабдықтармен  қамтамысыз  етілуі  керек.  Бұл  ретте  мұғалімнің  дайындығы 
мен шеберлігі, ізденімпаздығы да басты роль атқарады.  
Оқушының  ӛз  бетімен  жұмыс  істеуін  әртүрлі  деңгейде  ұйымдастыруға  болады.  Әр 
оқушының  зеректігіне, ынтасына байланысты ӛз бетімен жұмыстың тапсырмалары да түрлі 
деңгейде  құрастырылады.  Сондай-ақ,  оқушыларды    пармен,  топқа  бӛліп  оқыту  арқылы 
нашар  оқитын  оқушылардың  да  талпынысын  кӛруге,  олардың  пәнге  деген 
қызығушылығының артқанын байқауға болады. Бұл әдістің тиімділігі сол, сабақта оқушылар 
түгел бағаланады. 
Шығармашылық  мақсаттағы  жұмыс  ӛте  жоғары  деңгейде  жүргізіледі  және  ол 
оқушылардың  пәнге  қызығушылығын  арттырады.  Сабақты  түрлендіріп  қызықты  ӛткізуге 
кӛмектесетін,  оқушылардың  шығармашылық  белсенділігін  арттыратын  ойын  элементтерін 
пайдалану  да  ӛте  тиімді.  Ойын  элементтері  оқушылардың  логикалық  ойлау  қабілетін 
арттырып,  сӛз  байлығын  кеңейтіп,  елестету  және  қалыптан  тыс  ойлауын  информатиканың  
термин сӛздерін жадында сақтауға үйретеді.  
_________________ 
1.Халықова К.З., «Информатиканы оқыту әдістемесі», Алматы: «Білім» - 2000ж. 
2.М.П.Лапчик и др. «Методика преподавания информатики», М: «Академия», 2001г. 
3.Ш.Т.Таубаева,  С.Н.Лактионова  Педагогическая  инноватика  как  теория  и  практика 
нововедений в системе образования.- Алматы, Научно-издательский центр ―Ғылым‖, 2001 г. 
4.Мұханбетжанова Ә. Педагогиканы оқыту әдістемесі.-Алматы,ҚРЖоғары оқу орындарының 
қауымдастығы, 2011ж. 
 
Аннотация.    В  статье  рассматривается    формирование  индивида      во  время  обучения 
информатики. 

 
154 
 
Annotation.  The  article  deals  with  the  formation  of  the  individual  during  the  course  of 
computer science. 
 
 
 
С.Қ.Қҧсайынова  
 
БАҒБАНДАРҒА  АРНАЛҒАН КЕҢЕСТЕР 
 
Саяжайлар  мен  жер  үйде  тұрып  бағбаншылықпен  айналысатындарға  мынадай 
кеңестер  ұсынамыз:    Саябақтағы  жолдарды  бетондап  қойсаңыз,  ол  саябағыңызды 
кӛріктендіреді,  әрі  тазалыққа  да  жақсы.  Жолды  түгелдей  бетоннан  құймай  бетон 
плиталарынан  жасаған  оңды.  Қажет  болған  жағдайда  плиталарды  басқа  жерге  ауыстыра 
салаңыз. Бетон плиталарын жасау үшін суреттегідей (1) қалып жасаңыз. 
 
   
  
                                                         Сурет - 1 
 
Онымен  бірден  сегіз  плитаны  құюға  болады.  Қалыпты  металл  қалдықтарынан  істеуге 
болады. 
Қалыптың қабырғаларының біржағы еңкіштеу болсын. Сонда құйылған бетон плитаңыз 
оңай  түседі.  Бетонды  қалыпқа  құяр  алдында  қалыптың  қабырғаларына  пайдаланылған 
машина майын жағып жіберіңіз. Бетон қалыптың қабырғасынан оңай түседі. 
Бетон  плитасын  жасау  үшін  маркалы  цемент,  құм,  қиыршық  тас  орнына  — 
майдаланылған қышты пайдаланыңыз. Арматураға сым, темір қырқындылары жарайды. 
Мұндай қалыпта ӛрнекті плиталар да құюға болады. Ол үшін плитаның астыңғы жағына 
түрлі-түсті  шағал  тастар,  майдаланған  керамикалық  плиталарды  біркелкі  етіп  тӛсеп, 
арматура салып, бетонды құйсаңыз, ӛрнекті әсем плиталар дайын. Немесе қалыңдығын 5 мм 
етіп ұнтақталған қыш салып, үстінен бетонды құюға болады. 
Ҥйдің шатырын рубероид қағазымен жапқанда шет-шетінен астына балқытылған битум 
құйып  желімдеу  керек.  Мұның  машақаты  кӛп  жұмыс.  Ерітілген  битумның  орнына  электр 
үтігін пайдалануға да болады. Шатырға рубероидты тӛменнен бастап горизонтальды жауып, 
оның  жоғарғы  шетінени  шегелермен  бекітеді  де  рубероидтың  екінші  жолағын  оның  үстіне 
салып,  оның  да  жоғары  жақтарын  шегелермен  бекітеді.  Рубероидтың  қиюласқан  жерлерін 
электр үтігімен қыздырса, рубероидтың ӛзіндегі битум еріп, олар бір-біріне жабысады. 
Саяжайға  үй  саларда  оның  астына  бірнеше  қабаттап  рубероид  қағазын  жайып 
жіберсеңіз, онда үйдің еденіне ызғар ӛтпейтін болады, үйдің ағаш бӛлшектері де кӛпке дейін 
шірімейді. Сондай-ақ үйдің ауасы да құрғақ болады. Егер даладағы су құбырының трубасына 
мұз  қатып  қалса,  оны  ерітудің  оңай  әдісі  бар.  Диаметрі  10  мм  темір  трубаны  алып,  оған 
резеңке  шланга  жалғаңыз.  Шлангаға  түтік  кигізіп,  темір  трубаны  мұзға  жақындатып, 
түтікпен ыстық су құйыңыз. Мұз еріген сайын труба тӛмен түседі де, бірнеше минутта мұз 
әбден еріп кетеді. 

 
155 
 
Сумен қамтамасыз ететін скважинаның су ӛткізетін сүзгісіне ауық-ауық құм толып қала 
береді.  Оны  тазалаудың  әдісі  тӛмендегідей.  Ұзындығы  скважинаның  тереңдігіне  қарай 
алынған    диаметрі    12-14    см  болат  сым  оның  ұшына  (тор  кӛздерінің  кеңдігі  2-4  мм) 
ұзындығы  50  см  темір  тор  бекітесіз.  Торды  скважинаға  салып,  түбіне  жеткенде  әрі-бері 
шайқап,  ілінген  құмды  сыртқа  шығарасыз.  Осылайша  сүзгі  тазаланғанша  бірнеше  рет 
қайталау керек. 
 
 
      

жүктеу/скачать 2,43 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: