И қазақ тіл білш інің антологиясы с. Исаев Қазіргі қазақ тіліндегі негізгі грамматикалық ұғымдар Павлодар 2010
жүктеу/скачать 10,59 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Жауап үние, есік, жер
| өлеңмен, жер, қойнына, денең сөздерінің жалпы зат атауын
білдіруі нақты заттардың абстракцияланып, жалпылануы арқылы пайда болып отыр. Демек, бүл тәрізді грамматикалық мағыналар сөздердің лексикалық мағыналарының аб- стракциялануы, жалпылануы арқылы беріледі. Сойтіп, бүл -грамматикалық мағына білдірудің семантикалық тәсілі (жолы) екен. Сүрақ. Нақты заттың аты немесе нақты қимыл болса; ол лексикалық мағына да, жалпы заттың аты немесе жалпы қимыл болса, ол грамматикалық мағына бола ма? Жауап үние, есік, жер сөздерінщ әрқайсысы - жеке-жеке үғымды білдіретін заттың аты, туғанда, ашады, кірер -нақты қимыл үғымын білдіретін сөздер, сондай- ақ төрт, жеті - нақты санды білдіретін сөздер, ақ, көк, сары - заттың нақты түсін білдіретін сындар, т. б. Атап айтқанда, дүние - өмір, тіршілік (ҚТТС, III, 204), есік - ауыс. өмірге, іс 20 пен еңбекке алғаш аттап, қадам басып кіру, араласу (ҚТТС, III, 453), жер — жер планетасының үстіңгі қабаты, сыртқы қыртысы қүры лық (ҚТТС, 14,90) дегендердің осы көрсетілген лексикал ық мағыналарында ешбір ортақтық, жақындық жоқ, эрқайсысы — бөлек-бөлек заттардың атауы; туғанда - ана қүрсағынан шығу, дүниеге келу (ҚТТС, IX, 254), ашады - ауыс, жабық түрған нәрсенің есігін, бетін шалқайту, аңқайту (ҚТТС, I, 507), кірер - ену, келу (ҚТТС, V, 411) дегендердің осы көрсетілген лексикалық мағыналарында ортақтық, үқсастық жоқ, бір- бірінен осы мағыналары арқылы ажыратылады; төрт — үштен кейінгі есептік сан (ҚТТС, IX, 243), жеті - алтыдан кейінгі сан (ҚТТС, IV, 113) дегендердің де лексикалық мағыналары бөлек- бөлек; ақ - қардың, сүттің, бордың түсіндей (қараға қарама- (ҚТТС (ҚТТС V, 118), сары, піскен егіннің немесе апельсиннің түріндей түс (ҚТТС, VIII, 187) дегендердің де лексикалық мағыналары бөлек- бөлек, өйткені бүлар әр түрлі түсті білдіреді. Сонымен бірге бүл нақты (лексикалық) мағыналары жалпылануы да мүмкін. Атап айтқанда, дүние, есік, жер жалпы зат атауларын білдіреді, жүктеу/скачать 10,59 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|