I. Қыс өтіп, күлімдеп көктем, жарқырап жаз келгенде, шұрқырап жатқан қалың жылқы
жүктеу/скачать 4,57 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 4. Мәтіндегі Бәйдібек байдың әрекетін ашатын мақал-мәтел
- 5. Домалак ананың; «А МАНДЫҚ болса алты куннен кейін жылқы жауға қайтару бермей өзі ауылға келеді- деуінің мәні
- 6. Мәтіннің басты идеясы
- 3-мәтін
| айғырдын айдауда кеткен
жылқыларға қатысы А) Жылқының ең асауы В) Жылқы ішіндегі ен кәрісі С) Жылқының жорғасы Д) Жылкы ішіндегі ең жүйрігі Е) Жылқының кұты, иесі 4. Мәтіндегі Бәйдібек байдың әрекетін ашатын мақал-мәтел A) Алысқан жауға арқаңды көрсетне. B) Қорқақгы коп қусан, батыр болады. C) Асығыс түбі - қып-қызыл шоқ. В) Жауды аяган жаралы. Е) Жау кұтырса, шанырағына қобыз тартар. 5. Домалак ананың; «А МАНДЫҚ болса алты куннен кейін жылқы жауға қайтару бермей өзі ауылға келеді- деуінің мәні A) Құла айгырсыз жылкылар баска уйірге косылмай. тойынған сон оралатыны н білді. B) Малдың құты кұла айғыр унде калған, ал жылқы кұла айгырдың дауысын естіп кері кайтарын білді. C) Жылкылар жат жерді құла айгырсыз жереінбейді деп жорамалдады. Д) Жылқыкың барлығы айдауға көнбейтін жүген-құрық тимеген асау болғандыктан, Ғ.) Құла айгырдың үйірінің ауылда кұлындары калганына карап осылай айтты. 6. Мәтіннің басты идеясы А) Домалак ананың көріпкелдігін таныту В) Жаугершілік заман қиындыгын көрсету 97 С) Құла айғырдың құдіретін көрсету Д) Құла айгырдың құдіретін көрсету Е) Бәйдібек байдың сабырсыздығын сынау 3-мәтін Музыка аспаптарында орындалатын шығармаларды аспаптық музыка деп атайды. Қазақтың домбыра, қобыз, сыбызғы, шертер сияқты ұлттық музыкалық аспаптарында орындалатын әуен күй деп аталады. Бізге жеткен ең көне күйлер - күй атасы. Қорқыттың шығармалары. Күй - бағдарлы мазмұны бар, көркемдігі жоғары аспаптық жанр. Онда табиғат құбылыстары («Алатау», «Саржайлау», «Көбік шашқан»), тарихи оқиғалар («Ел айырылған», «Жеңіс»), халық мерекелері («Тойбастар», «Балбырауын»), жан-жануарлар («Аққу», «Қоңыр қаз», «Көкала ат»), аңыз-ертегілер («Мұңлық-Зарлық», «Қос мүйізді Ескендір»), жеке адамдар («Байжұма», «Абыл»), адам сезімдері («Қуаныш», «Сағыныш») және т.б. түрлі оқиғалар мен құбылыстар суреттеледі. Күйлер тақырыбы мен мазмұнына қарай аңыз-күйлер, тартыс күйлер, тарихи күйлер, арнау күйлер, лирикалық күйлер, психологиялық қүйлер болып жіктеледі. Қазақ-тың аспаптық музыкасы XVIII гасырдың соңында жоғары деңгейге көтерілді. Бұл кезде Байжұма, Баламайсан, Есжаи, Байжігіт, Ұзақ, Боғда, Махамбет сияқты күйшілердің атағы халыққа кеңінен мәлім болды. XIX гасырда ежелгі күйшілік өнердің одан әрі өрістеп дамуына Құрманғазы, Дәулеткерей, Тәттімбет. Тоқа, Абыл, Есір, Ықылас, Байсерке, Қазанғап, Сейтек, Дина, Сүгір сняқты күйшілік өнердегі ірі тұлғалар елеулі үлес қосты. Домбыра күйлері орындалу мәндері мен құрылымдылық ерекшеліктеріне қарай төкпе және шертпе деп аталатын екі үлкен түрге бөлінеді. Төкпе күйлер тұрақты екнін мен елшемде орындалады. Ал шертпе күйлер көбінесе жалгыз дауысты болып орындалады. Ежелгі туркі тектес халықтарда қобыз куйлері жыраулар өнерінен бастау алады. Бұл енерді дамытуға Кетбұга, Кербала, Айрауық, Көккесене, Ықылас және Жаппас Қаламбаев, Дәулет Мықтыбаев сынды ұлы күйшілер зор үлес қосқан. жүктеу/скачать 4,57 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|