жылы Қазақстанда Қысқы Азияда ойындарының өтуі

111 
Е) 
Азия жерінің ұлан ғайыр екенін дәлелдейді. 
20. Мәтін мазмұнына сай тақырып 
A) Рухы мыкты ұлтымның ұлы 
жетістіктері. 
B) Тэуелсіздік тірегі - тіл. 
C) Кушті бірді, білімді мывды жеңер. 
Д) Ел боламын десең, бесігіңді түзе! 
Е) Тәрбие басы -тал бесік. 
1207 нұсқа 
1-мәтін 
Бір үзім Нан 
Подъезден шыққан кішкентай қыз қолындағы жұқа дорбаны әрең көтеріп, қоқыс 
жәшігіне әкелді де, аудара салды. Жапырақтан-жапырақтай кесілген, жартылай 
желінген аппақ нандар! 
Мұны көзі шалып калган Ғаббас кария: 
- Әй, балам-ау, обал смес пе? - дегеише қыз подъезд есігінс зып бсріп кіріп кетті. 
Нұржан мектептен қайтып келе жатқан. Көрші қарияның ренжим, басын шайқап 
отырғанын көріп: 
- Ата, кімге ренжіп отырсыз? - деп сұрады. 
- Е-ей, балам-ай! Біреу тонып секіреді, біреу тоңып секіреді. Сонау сұрапыл Ұлы Отан 
соғысы жылдары біз он-он бір жастагы бала едік. Қарнымыз тойып тамақ та ішпейміз. 
Нанды мөлшерлеп береді. Жегіміз кеп, тәбетіміз тартып тұрса да сұрамаймыз... Қазір 
ше? Нанды қадірлемейміз. Қатып қалса, қоқыс жәшігіне әкеп тастаймыз. Ысырапқа жол 
беріп, аяқасты етеміз. Олай жасауға болмайды. 
1. Әңгіменің дұрыс реті 
1. Кішкентай қыз 
2. Нан үзімдері 
3. Нұржан 
4. Ғаббас қария 
5. Естслік 
A) 4,5,1.2,3 
B) 2.3,4,5.1 
С)3,4,5,1,2 
D) 1,2,3,4,5 
Е) 1,2,4.3,5 
2. Қарияны ренжіткен жағдай 
A) Қыздың қарт адамға көңіл бөлмеуі 
B) Сұрапыл соғыстың есіне тусуі 
C) Заманнын, уақытгың өзгергендігі 
D) Нанды мөлшерлеп бергені 
Е) Жастардың ысырапқа жол беруі 
2-мәтін 
Марс ғаламшары туралы қызықты деректер 
Марс — Күннен алыстығы жөнінен төртінші ғаламшар саналады. Ғаламшардың аты 
ежелгі римдіктердің соғыс құдайы Марстың құрметіне қойылған. Оған себеп 
жұлдыздың қан тустес қызыл болғандығы деп айтылады. Ғалымдардың ұсынған 
болжамы бойынша. мұндай түс ғаламшардың атмосферасында темір оксидінің оте көп 
болуымен байланысты. Өз өсінен айналуы бойынша Марс шамамен Жермен бірдей 
аиналым жасайды. Марстағы бір жыл Жердегі 687 тәулікпен пара-пар Марстың 
диаметрі Жерден екі есе кіші болса, салмағы 9 есе жеңіл. 
Марс Күн жүйесіндегі ең ірі тау массивіне ие. Оның ең үлкені - Олимп сөнген жанартауы 
Марс бетінде Жердегі ең биік шың саналатын Эверестен бірнеше есе биік таулар 
кездеседі. 
Ертеректе Марста судың мөлшері біршама көп болса керек. Алайда ол кей беймәлім 
кұбылыстарға байланысты жоқ болған. Оған дәлел - қазіргі кездегі ғаламшар бетінде 
қалған өзендердің сағалары. Сондай-ақ, тек кана судың әрекет етуімен түзілетін 
минералдардың табылуы. 
Арнайы скафандрсыз Марс бетінде адам да, кез келген жануар да бір сәт те тіршілік 
етіп тұра алмас еді. Ғаламшар бетіндегі қысымның төмендсгі соншалық, тірі жанның 
қан құрамындағы оттегі газға айналып кете береді. Бұл дегеніміз адам 5-10 секундтың 

112 
ішінде жан тапсырады деген сөз. Марстагы тәуліктік орташа температурасы шамамен – 
60 
0
С құрайды. Марста азон қабатының болмауы себепті, Күн шыгыстан шыға 
саласымсн ғаламшар беті адамды күйдіріп жіберетіндей радиация дозасын 
қабылдайды. 

жүктеу/скачать 4,57 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: