I. Қыс өтіп, күлімдеп көктем, жарқырап жаз келгенде, шұрқырап жатқан қалың жылқы

159 
B) Бгер Қызылорда тұрғындарының жиналысында қаралса 
C) Егер сотта каралып, оң шешім қабылданса 
D) Егер қала тұрғындары қолдап дауыс жинаса 
E) Егер бұқаралық-акпараттық құралдарда жарияланса 
10. 
Берілген тұжырымдардың кайсысы мәтіндегі ойға сәйкспейді? 
1.Ауылшаруашық өнімдерін еткізу мәселесі шешімін тапты.. 
2.Қобыз кейпіндегі көпір каланың негізгі коркіне айналды. 
3.Демалушылар автокөліктеріне орын бөлу мәсслсі өзскті емес. 
A) Тек үшіншісі 
B) Тек екіншісі 
C) Тек біріншісі 
D) Бірінші мен екіншісі 
E) Үшеуі дс 
11. Сауалнамада сөз болмаған мәселе. 
A) Бұқарлық спортты дамыту. 
B) ¥лттық нақыштағы концерт залын салу, 
C) Қызылорда қаласында демалыс орындарын 
ашу. 
D) Қала тұрғындарының денсаулығын 
нығайту. 
E) Ауыл шаруашылық өнімін өткізу 
12. Берілген мәтін қай стильде жазылған? 
A) іс қағаздар 
B) Ғылыми 
C) Публицистикалық 
D) Ауызекі сойлеу 
E) Коркем әдебиет 
I. Жеделхат - телеграф (телетайп) арқылы берілетін жедел сипаттағы құжат. Қазіргі заманда 
ақпаратты жедел жеткізудің факс, интернет сияқты түрлері де болғанымен, жеделхаттар өз 
маңызын жойған жоқ. Себебі, хат ұзақ жүреді, интернет пен факс қызметі қымбат, оның үстіне 
чертеж (сызба, кесте) немесе фотосурет жібермейтін болсақ, факсты қолдану міндетті емес. Ал 
телефон арқылы жүргізілген әңгімені іске тігіп қоя алмайсың, сондыктан ең ыңғайлысы 
жеделхат болып табылады. 
II Жеделхатты кез келген қызметкер құрастырып жібере алады; қажет болған жағдайда 
жеделхат мәтіні мен онда берілген мәліметті растауға болады. Жеделхат ең ұзақ дегеңде 10-12 
сағаттан соң, қажет болса бір сағаттан соң да жеткізілетіндігіне 100% сенімді болуға болады. 
Жеделхат мәтіні қысқа, дәл, ең ұзақ дегенде 300 сөзден аспауы керек. Қысқа жеделхаттың 
бағасы да төмен болады. Цифрлар жазбаша түрінде беріледі, ешбір тузеулер болмағаны жөн. 
III. Жеделхаттар ішкі және халықаралық болып бөлінеді. Ішкі жеделхаттарға мемлекет ішінде 
жіберілетіндер мен қабылданатындар, ал халықаралық жеделхаттарға шет елдерге жіберілген 
немесе шет елдерден келгендері жатады. Ішкі жеделхаттар «үкіметтің, «жедел», «жай» болып 
үшке бөлінеді. 
Басқа құжаттар сияқты жеделхаттың да өз реквизиттері болады. Олар: жеделхаттың 
категориясы мен түрі, номері, датасы, жіберілген уақыты, алушының аты мен адресі, мәтін, 
қол. 
IV. Жеделхат... 
Мекенжайы («кімге»), Алдымен жеделхатты алушының толық почта индексі, елдің аты, елді 
мекеннің аты, типі (кала, ауыл, т.б.), кешесі, үй номері, корпус, офис номері жазылады. Мысалы: 
480021, Қазақстан, 
Алматы қаласы, 
Мұқанов көшесі, 227, офис 47 немесе 
250000, Украина, 
г. Киев, Почтовая пл, дом 18, кв 44. 
Алушының аты-жені («кімге»). Адресаттың аты-жөні, әкесінің аты толық жазылады, кейде 
фамилия орнына қызметі көрсетіледі. Мысалы, «Директорға», «Білім меңгерушісіне» т.б. 
V. Жеделхат мәтіні. Жеделхаттың негізгі мақсаты керекті ақпаратты тез жеткізу 
болатандықтан, оны қысқа және түсінікті етіп жазу керек. Бірақ сөздерді түсініксіз етіп 
қысқартып тастаудың қажеті жоқ, түсінікті, стандарт қысқартуларды ғана пайдаланған жөн. 
Егер жеделхат мақсаты алушыдан ақпарат алу немесе мәселені шешу т.б. болса, онда 
етістіктерді бұйрық рай түлғасында берініз Мысалы: «жіберіңіз», «салып жіберіңіз», «шешім 
қабылдаңыз» т.б. Ал жеделхат жауап беру мақсатында жазылса, етістік ашық 
рай тұлғасында қолданылатын, Мысалы: «алдым», «жеткізілді», «келеді», «орындалады», 
«барады» т.б. 
«Тез арада», «жеделдетіңіз», «жедел», «қалай да» сөздерін орынсыз көп қолданудың қажеті 
жоқ, себебі сіздің жеделхат жібергеніңіздің өзі алушыға көп нәрсені білдіріп түр. Цифрларды 
жазбаша жазған дұрыс. Мысалы: 101347 - бір нөл бір үш төрт жеті, бұларды бір сөз ретінде 
біріктіріп беруге де болады. Мысалы: бірнөлбірүштөртжеті. 
Мәтін мазмұнына нұқсан келмейтін болса жалғаулық, көмекші сөздер, тыныс белгілері 
қолданылмайды. Жеделхат мәтінінде түзетулер болмауға тиіс және сөздер тасымалданбайды. 

160 
Жіберуші қолы. Жеделхат мәтініне қол қойылған кезде фамилия қажет болғанда 
жіберушінің қызметі қоса көрсетіледі. 

жүктеу/скачать 4,57 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: