«жансугуровские чтения»



Pdf көрінісі
бет132/208
Дата06.01.2022
өлшемі2,06 Mb.
#11587
1   ...   128   129   130   131   132   133   134   135   ...   208
Байланысты:
6-2018

Тірек сөздер: текстология, қолжазба, коньектура, конондық, мәтін. 
 
Статья  посвящена  обзору  основных  этапов  развития  казахской  текстологии, 
начиная  с  первых  опытов,  осуществившего  текстологический  анализ  произведений  Абая 
Кунанабаева. Автор излагает основные принципы современной текстологической науки,  без 
которой  невозможны  правильная  систематизация  и  подготовка  к  изданию 
художественных произведений. 
Ключевые слова: текстология, рукопись, эскиз, конон, текст. 
 
Resume:  The  article  is  devoted  to  the  review  of  the  main  stages  of  the  development  of 
Kazakh  textology,  starting  with  the  first  experiments,  which  carried  out  a  textological  analysis  of 
the works of Abay Kunanabaev. The author sets out the basic principles of modern textual science, 
without  which  correct  systematization  and  preparation  for  the  publication  of  works  of  art  are 
impossible. 
Key words: textology, handwriting, sketch, conon, text. 
 
Абай  өлеңдерінің  ел  ішінде  таралуының  басты  себептері  ең  алдымен  поэзиясының 
мазмұн  сонылығы,  терең  ойлылығы,  «Сөзі  аз,  мағынасы  көп  тереңдігі»  (А.Байтұрсынов) 
екінші – ақын өз өлеңдеріне ән шығарғандықтан, көп өлеңдері көзі тірісінде әнімен айтылып 
таралған, үшіншіден – қасында хат танитын көзі ашық жастар әрі Мүрсейіт, Хасен  сияқты 
сауатты  молдалар  болған.  Ақын  елінің  ерекше  бір  дәстүрі  ұзатылған  қыздың  жасауына  да 
Абай өлеңдерін қолмен көшіріп жазған дәптерлерді қосып берген. Сондықтан Абай өлеңдері 
ел  арасында  ауызша  да,  жазбаша  да  кең  тараған.  Семей,  Ақмола,  Жетісу  облыстары 
уездерінен  келіп  ақынның  өлеңдерін  жаттап,  әндерін  үйреніп  елге  таратқан  әнші  ақындар, 
сал-серілер көп болған. Абайдың өз балалары мен дос  - жаран туыстары да, бала оқытушы 
молдалар да ақын өлеңдерін таратуға зор қызмет еткен.  
“...Абайды  қолжазба  күйде  көшіріп  алып  тарту  Тобықты  іші  мен  Семей  уезіне  ғана 
емес, Қараөткел, Кереку, Қарқаралы, Өскемен, Зайсан, Лепсі, Қапал уездерінің барлығына да 
көп жайылған өнеге дәстүр есепті болған” дейді М.Әуезов [1, 27] 1884-85 жылдардан бергі 
өлеңі  жиналып  отырған.  Мүрсейіт  1916  жылға  дейін  Абайдың  өлеңін  көшіріп,  ұқыптап 
жинап  жүрген.  Ақынның  көзі  тірісінде  кітабы  шықпаған,  “Дала  уалаяты  газетінің”  1889 
жылғы  №7  санында  “Жаздыкүні  шілде  болғанда”  деп  басталатын  өлеңі  “Семей  оязы 
Шыңғыс елінің қазағы Ибраһим Құнанбай ауылының Бақанас өзенінде Көпбейіт деген жерге 
қонып жатқандығы түрі” деген тақырыппен басталған. Соңында: “Кісіден үйреніп жаздым”, 
“Көкбай Жанатайұлы” деп қол қойылған. [2,92] Газеттің сол жылғы №12 санында Абайдың 
“Күлембайға”  деген  өлеңі  авторы  көрсетілмей,  “1888  жылда  май  айында  Ақшатау  деген 
жерде  Семей  облысы  мен  “Жетісу  облысының  чрезвычайный  съезі  болғанда  бір  уездің  ел 
билеушілерінің съездегі түрі” деген кіріспе сөзбен берілген. Өлең “Болыс болды кей кісі” деп 
басталып ІІІ жақтан айтылған.  


 
108 
  
 
 
 
 
 
 
 
     
«ЖАНСҮГІРОВ ТАҒЫЛЫМЫ» 
республикалық ғылыми-тәжірибелік конференция материалдары
      
7 желтоқсан 2018 ж

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                          

 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   128   129   130   131   132   133   134   135   ...   208




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет