Жануарлар этологиясы оқу құралы Қостанай, 2016 Әож 591. 500(075) кбж 28. 6я7


Амфибия ұрпағына көрсететін қамқорлық типтері



бет109/122
Дата06.01.2022
өлшемі365,26 Kb.
#15031
1   ...   105   106   107   108   109   110   111   112   ...   122
Амфибия ұрпағына көрсететін қамқорлық типтері. Жұмыртқа салатын амфиябиялардың көбісі ұрпағына қамқорлық танытатын ешқандай мінез – құлық көрсетпейді және уылдырық шашқаннан кейін су қоймаларынан кетіп, өздерінің ұрпағын қалдырып кетеді.

Бірақ, мысалы, Кариб бассейні аралдарында өмір сұретін бұқа – бақалар уылдырықтарын және одан шыққан дернәсілдерін ұзақ уақы бойы күзетеді. Аталықтары құрғап қалған шалшықтардағы су деңгейін бақылап отырады. Олар сол жерде өсіп – өнеді және қажет болған жағыдайда шалшықтарды тереңдетеді немесе көршілес шалшыққа жырашық қазады, сол арқылы кішкене бақаларды оздырады.

Ата – аналық тәртіптің түрлі типтері ежелгі бұқа бақаларда байқалады. Тропикалық ормандардың кроналарында өмір сүретін бақалар өз ұрпақтарына су қоймаларын іздеу мәселесіне тап болады. Сондықтан, осы тұқымдастықтың өкілдерінің арасында ұрпаұтарына деген қамқорлықтың өте қызықты формасы дамыған. Ата – аналарының кейбіреуері өсімдіктерге арнайы ұялар жасайды, басқалары – жасанды су қоймаларын құрады, енді біреулері жұмыртқа мен дернәсілді өзіне шығарады. Мысалы тропикалық барылдауық бақалар – листолазалар уылдырықтаны ағаш жапырақтарына шашады және дернәсіл жарып шыққанға дейін күзетеді. Жұмыртқадан шыққан кішкене бақалар аталықтың ылғалды денесіне жабысып алады және бақалар оларды бір-бірден ағаштардағы шағын су қоймаларына ауыстырады.

Қажетті су қоймасы болмаған жағыдайда, кішкене бақалар бүкіл метаморфоз кезеңі бойы аталықтың арқасында қалады. Ол ірі шалшықтарға солармен бірге түсе береді. Кейбір листолазалардың аталықтары шағын су шалшықьтардағы азық таусылған сайын, кішкене бақаларын бір бұлаудан екіншіне ауыстырып тұрады. Листолазалардың тағыда бір түрлерінде, су қоймалары жапырақ негізіне орналасқан, кішкене бақаларын аталықтары ауыстырады. Кейін, балаларын жиі қарап отырады және суға бірнеше ұрыұтанбаған уылдырықтарды азық ретінде шашып отырады

Еуропалық повитуха шөл бақаларының аталықтары ең қамқор аталық болып табылады. Осы түрдің аталықтары жұмыртқаларын екі бау түрінде шашады. Бір бауда 20-50 жұмыртқа болады. Аталығы аналығына олардан босауы үшін көмек береді. Артқы аяқтарының саусақтарымен бауды ұстап алып, олар сыртқа шығарады да өздеріне орайды. Белсенді аталықтар осындай тәсілмен 2-3 аналықтың жұмыртқасын алуы мүмкін. Бірнеше апталарға созылатын уылдырықтың дамуының барлық кезеңіде баулар аталықтың өзінде болады. Осы кезеңнің аяғында аталық су қоймаларын іздеуге шығады, ол жерде дернәсілдері жұмыртқаларын жарып шығады. Одан кейін, аталық босаған бауларын қалдырып кетеді.



Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   105   106   107   108   109   110   111   112   ...   122




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет