Жас ғалымдар жаршысы Вестник молодых ученых
жүктеу/скачать 1,79 Mb. Pdf көрінісі
|
Жас ғалымдар жаршысы Вестник молодых ученых Messenger of young scientist
| №№4-6(71-73), сəуір-маусым, апрель-июнь, April-June, 2013
ISSN 2307-0250 Žas āalymdar žaršysy – Vestnik molodyh učenyh – Messenger of young scientist ______________________________________________________________ 11 түрлі улы қосылыстардың мөлшерден тыс көбейгені соншалық, кейбір өзен көл суларын ауыз су ретінде пайдалануға болмайтыны анықталып отыр. Олардың зиянды əрекеттері дүниеге келген сəбилердің 20-30 проценті кемтар болып туатындығы анықталды. Радиоактивті элементтердің қалдықтары термоядролық сынақ процестерін өткізген жерлерде өте көп мөлшерде болатындығын ғалымдар толығымен анықтап шықты. Əсіресе бұл проблема халық өте көп жəне жиі орналасқан аймақтарда үлкен қалаларда, елді мекендерде тым үлкен орын алып отыр. Атом технологиясының зиянды, адамға айналадағы сыртқы ортаға қауіпті факторлар болу мүмкіндігі табиғи нəрсе. Бірақ ғалымдар мен арнаулы мамандар атом өнеркəсібінің дамуының алғашқы бастамасының ядролық сəулеленуден қорғаудың тиімді жүйелерін жасап келеді. Жəне қауіпсіздіктің барлығын іс жүзінде шешу жолында зерттеу жұмыстарын жүргізуде. Жыл өткен сайын адамдардың радиоактивті сəулеленумен зақымдануы көбейе түсуде. Өйткені жыл сайын атом электр станциялары салып, олар іске қосылып жатыр. Сондай-ақ неше түрлі тездеткіштер (ускорительдер) сыналып, атом бомбалары жарылып жатыр. Олардан қаншама радиоактивті сəулелер бөлініп шығып, адамзат баласына неше түрлі зиян келтіріп, əлі де келтіруде. Сондықтан да адамзат баласын радиациядан қорғау осы кездегі кезек күттірмейтін өзекті мəселеге айналып отыр. Ағаштарды радиациядан қорғау үшін неше түрлі киімдер тігуді қажет етеді. Олардың құрамында қорғасын болады. Ол гамма сəулесін тұтып қалып, адам денелеріне сəулені таратпайды. Космостан келетін космостық сəулелерден практика жүзінде адамзат баласының қорғануға ешқандай мүмкіндігі жок. Ол 1000 шақырым атмосфералық қабаттан лезде өтіп кетеді де, жер шарына түгелдей таралды. Ғарышкерлерді де ғарыш сəулесін қорғау оңай шаруа емес екендігін өмірдің өзі көрсетіп отыр. Əлем ғалымдарының болжаулары бойынша ХХІ ғасырдың алғашқы ширегінде планетамызда энергетикалық қордың тапшылығы сезілу қаупі бар, оның шикізатына деген талас күшеюде. Мұндай адамзат өркениетіне төнген экологиялық қауіп-қатер ең жоғарғы мемлекетаралық деңгейде мойындалып отыр. Тіпті, экологиялық апаттың туындауы ғылыми-техникалық өркениеттің «даму» құбылысына деген көзқарасты дүдəмалдыққа əкеліп отыруы жер-жерде байқалуда. Сөйтіп адамзат құндылығының кейбір белгілерін қайта қарастыру қажеттілігі пайда болуда. Бүгінгі таңда иондаушы сəулелердің антропогендік көздері көптеп табылуда. Олар қоршаған ортаны ластаумен қатар əртүрлі биологиялық кері нəтижеліктің басты себепкері болуы əбден мүмкін. Тіршілік иелері қаншама əлсіз болса, биосфераның жалпылай əрекеттестігі де соншама əлсіз экологиялық жүйе екені байқалады. Су техникалық өркениеттің жедел дамуын тез сезінеді. Планетаның радиоактивтілікпен улануы жұртшылыққа басқа қауіп-қатерден гөрі таныс. Оны Семейдегі əскери полигоннан жақсы көруге болады. Бұл түсінікті де. Жапониядағы атом бомбасының жарылу қасіретінің салдарынан апат болған адамдарды сипаттап жазу атмосферадағы ядролық қаруларды сынауға қарсы шығу – біздің міндетіміз. Ядролық жарылыстың зəрлі сəукелесі бірде-бір сауатты жəне саналы адамзат баласын тыныш қалдыра алмайды. Радиациялық қауіп-қатер түгелдей жойылмай отыр. Əлі күнге дейін ядролық сынақтар тоқталған жоқ. Лобнор полигонындағы ядролық сынақтар күні бүгінге дейін тоқталған жоқ. Суға түскен органикалық заттардың ыдырауы ең алдымен аэробты тыныс алатын микроорганизмдердің қатысуымен іске асады. Ол үшін суда еріген көп мөлшерде оттегі қажет. Əрине, бұл процесс органикалық қоспалар белгілі мөлшерде №№4-6(71-73), сəуір-маусым, апрель-июнь, April-June, 2013 ISSN 2307-0250 Žas āalymdar žaršysy – Vestnik molodyh učenyh – Messenger of young scientist ______________________________________________________________ 12 түскенде ғана қалыпты өтетіні белгілі. Радиоактивті элементтердің адам денсаулығына зиянын ғылыми деректерге сүйене отырып төмендегі кестеден көруге болады. Аурулар түрі Сынақ жүргізілген жылдары ауырғандардың бақылау тобымен салыстырғандағы көрсеткіш Семей аймағындағы сынақ тоқтағаннан бергі жылдар арасында ауырғандардың көрсеткіші 1963 жылға дейін туған адамдар Екінші, үшінші ұрпақтар Психикалық аурулар, ақыл-есі кемдер 3,2-5,1 есе көп 2,9 есе көп 1000 сəбидің 16-сы туылғаннан кемтар, ақыл-есі кем ауруының 58,8 процент – 2,3 ұрпақтар, ақыл-есі кем ауруы – 1000 адамға 8-14,2 (бақылау тобына 0,6-5,5 – 1000 адамнан) Қан жəне қан тамырлары аурулары 6,5 есе көп 2,8 есе көп 1000 тұрғынның 14,4 проценті Қалқанша без аурулары 2,9 есе көп 2,8 есе көп Республикалық орташа көрсеткіштен 2,4 есе көп Инфекциялық аурулар 2,5 есе көп 2,7 есе көп Республикалық көрсеткішпен 1,8 есе көп Адамдардың өлімі 1000 адамның 8,9-ын құрайды Сəуле дозасын алған халықтың арасындағы өлім 21,2 процент балалар өлімінің деңгейі республикалық орташа көрсеткіштің 22 процентін құрайды Жасанды радиоактивті элементтердегі сəулелену Қайнар көзі Жылдық дозасы Табиғи радиациясының бір бөлігі Мбэр МЗе Медициналық аспаптар (флюорография – 370 м бэр, тістің рентгенографиясы – 3 бэр, өкпе рентгенографиясы – 2-8 бэр) 100-150 1-1,5 50-75 2000 шақырым биіктігі 12 шақырым ұшақтармен ұшу жылына 5 рет 2,5-5 0,02- 0,05 1-2,5 Телевизор көру (күнінен 4 сағат) 1 0,01 0,5 АЭС 0,1 0,001 0,5 ТЭЦ тас көмір жағатын, 20 шақырым қашықтықта 0,6 0,006- 0,06 0,3-3 №№4-6(71-73), сəуір-маусым, апрель-июнь, April-June, 2013 ISSN 2307-0250 Žas āalymdar žaršysy – Vestnik molodyh učenyh – Messenger of young scientist ______________________________________________________________ 13 жүктеу/скачать 1,79 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|