«жалпы және нақты түсініктер өмір сүре ме?» деген сұрақтың түсіндірмесі
төңірегінде жүздеген жылдарға созылған өткір күреспен байланысты.
Реалистер: «Ақиқат шындық болатын жеке заттар емес, санадан тысқары өмір сүретін, одан және материалдық әлемнен тәуелсіз жалпы түсініктер», – дейді.
4. НОМИНАЛИСТЕР МЕН РЕАЛИСТЕР КҮРЕСІ
Ф.Аквинский ілімі бойынша, универсалилер «заттарға дейін», «заттарда» және «заттардан кейін» өмір сүреді. «Заттарға дейін»идеялар ретінде құдайдың парасатында, «заттарда» жекенің ажырамас түрлері есебінде өмір сүреді, ал «заттардан кейін» – адам парасатындағы түсініктер немесе абстрактылы ойдың желісі.
Номинализмнің белді мүшелерінің бірі Росцелин (1050-1120 жж.) оны «дауыс дыбыстары... кеңістіктегі жаңғырықтан артық еш нәрсе емес» дегенге меңзейді.
Осы көзқарас тұрғысынан схоластикалық реализм дәлелдеген христиандық парыздар бос ойдан шығарылған қиял, таза алыпсатарлық болып көрінеді. Мысалы, Росцелиннің ойынша, ақиқат пен есептелетін құдайдың үш бірлігі туралы діни қағиданы реалистер «Құдай – бір уақытта, құдайлық үш жақты: әке құдай, бала құдай, қасиетті рухты өзіне біріктіретін, дара діни субстанция» деп, дұрыс түсіндірмеген. Шын мәнінде, әр түрлі үш құдай өмір сүреді деп ол діни негізгі бастамаға, христиан «шіркеуі әкелерінің» беделіне қарсы шығады. Кешікпей шіркеу оған қарсы жауап береді. 1092 ж. Суассон жиынында күпірлігі үшін Росцелин ілімі айыпталып, «үш құдай» идеясынан бас тартуға мәжбүр етіледі.
Номинализм дамуының жаңа, жоғарғы сатысы XIV ғасырда Оккамның философиялық көзқарастарымен байланысты дүниеге келді.
Орта ғасырларда реалистерге қайшылықта болған философиялық, номиналистік бағыт
(латынша nomina – атаулар деген сөз) жақтаушылары үшін объективті, шын өмір сүретін – «жеке заттар», ал жалпы түсініктер (универсалилер) – тек қана тілде
