Күдеринова Құралай Бимолдақызы Қазақ жазуының тарихы мен теориясы



Pdf көрінісі
бет201/287
Дата07.01.2022
өлшемі1,76 Mb.
#20525
1   ...   197   198   199   200   201   202   203   204   ...   287
Құдайберген Жұбанов
Материал 1936 ж. жарық көрген Қазақ тілі 
терминологиялық сөздігінің алғысөзінен де басылған.
14-дәріс. Орыс графикасына негізделген қазақ жазуы
Қазақ жазуының 1940ж. латын графикасынан орыс графика-
сына көшуінің бірнеше себебі болды:
1) өзге идеология мен саясат ұстанған Түркия мемлекеті мен
кеңестер одағындағы түркі халықтарының араласуына кедергі
жасау;
2) араб   және   латын   графикасына   негізделген   қазақ
жазуының   негізін  қалаған   қайраткерлердің   (Т.  Шонанұлы,   Қ.
Кемеңгеров,   Қ.   Жұбанов,   Е.   Омаров,   О.   Жандосов,   Н.
Төреқұлов) “халық жауы” болып шығуы;
3) бір мемлекет (ССРО), ортақ астана (Мәскеу)  астындағы
халықтардың ортақ мемлекеттік жазуы болуы керектегі (орыс
тілі мен жазуы);
4) термин сөздердің орыс тілі арқылы игерілуі;
5) жазу емлесіндегі ала-құлалық т.б.
1926ж.   I   түркітанушылардың   съезінде   де,   1929ж.   емле   кон-
ференциясында да қатынасқан орыс ғалымдары әр халық өз жа-
зуын   өз   мүмкіндіктері   тұрғысынан   шешуі   керек   деп,   бейтарап
позиция ұстанғанмен, термин сөздерді орыс тілі арқылы игер-ген
жөн   (К.   Юдахин),   орыс   жазуының   да   латын   графикасынан
кемістігі жоқ (Н. Ф. Яковлев, Жирков), фонетикалық принципке
сақтықпен қарау керек (Л. В. Щерба) деген ішінара, іріткі ойла-ры,
сондай-ақ қазақ оқымыстыларының да ортақ жазу – орыс жазуына
көшкен дұрыс, терминдер орыс тілі нұсқасынша жазы-лу керек (С.
Аманжолов)   деген   көзқарастары,   сөйтіп,   ақырында   орыс
графикасын қабылдауымызға себеп болды.


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   197   198   199   200   201   202   203   204   ...   287




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет