26
облысының Джизак уездері берілді. Семей облысында: Алматы, Жаркент, Лепсинск,
Қапал уездері Пишлек уезінің Георгиевск, Шу, Қара-Күнус болыстары. ҚАКСР
территориясы 700мың км2 кеңейді, яғни 2,7 млн км2, тұрғындар саны 1468 мың адамға
өсті, жалпы адам саны – 5 230 мың. 1926ж. халық санағы бойынша қазақтар саны 61,3 %
барлық тұрғындардан болған 1925 Республика астанасы Ақ-Мешіт болып табылады,
Қызыл-Орда атауына ие болған. 1925ж. Республикаға нақты атауы қайтып берілді – Қазақ
республикасы.
1928ж. Қазақстанның губернияларға, уездерге, болыстарға бөлінуі жойылды,
округтарға және аудандарға бөлінуі кіргізілді.1919ж. 10 шілдесінде РКФСР халық
комиссарлары Кеңесінің Жарлығы бойынша Қазақ өлкесін басқару жөніндегі
Революциялық Комитет (Ревком) құрылды.Оның бірінші құрамына С.Пестковский
(төраға), А.Байтұрсынов, В.Лукашев, Ә.Жангелдин, М.Тұнғаншин, С. Мендешев,
Б.Қаратаев кіреді. Казревком “Өлкені жоғары әскери-азаматтық басқаруды” өз қолына
жинақтайды, қазақ халқының мемлекеттігін құру мақсатында өлке Кеңестерінің
Құрылтайлық съезін шақыруға жағдай жасау оның басты міндеті болды. Казревком
қызметінің әскери – азаматтық сипатын азаматтық соғыс анықтап берді. Казревкомның
басқа бір аса маңызды міндеті-қазақтың байырғы жерін бір қолға жинау, яғни болашақ
қазақ кеңес мемлекетінің территориялық тұтастығын қамтамасыз ету болып табылды.
Сонымен бірге Казревком әрекет қимылда жүрген армияны азық-түлікпен жабдықтау,
астықты және басқа да тамақ өнімдерін Орталыққа, Түркістан АССР-на жеткізу яғни
“Соғыс коммунизм” саясатының басты мәселесін шешу ісімен айналысты Казревком
1919ж. шілдесінен 1920ж. қазаннын қосқанда 15 ай бойы жұмыс істейді. Өзі пайда болған
күннен бастап, казревком қазақ халқының Кеңестік автономиясын жария ету жөніндегі
қыруар көп әзірлік жұмыстарын жүзеге асырды.
1920ж. 17 тамызында РК ФСР Халық Комиссарлары Кеңесі қазақ Республикасы
жөніндегі РКФСР құрамына астанасы Орынбор қаласында болтаын “Қырғыз (қазақ)
Кеңестік автономиялық социалистік республикасын құру туралы” Декрет қабылдады
(В.И.Ленин, РКФСР Бүкілресейлік Орталық атқару Комитеті мен Халық комиссарлары
кеңесі М.И. Калинин қол қойған).
1920ж. 4-12 қазанында Орынборда өткен Қазақстан Кеңестерінің құрылтай съезі
Қырғыз (Қазақ) Кеңестік автономиялық социалистік Республикасы еңбекшілері
хұқтарының Декларациясын қабылдайды, ол Декларация РКФСР құрамына жеке
автономия болып кіретін КазАССР құрылуын жұмысшылардың, еңбекші қазақ халқының,
шаруалар, казактар, кызыл әскерлер депутаттары Кеңестерінің Республикасы ретінде
бекітті. С.Мендешевті бас етіп, Орталық атқару комитетін (ОАК) және В.Радус-
Зеньковичті бас етіп халық комиссарлары Кеңесін (ХКК) сайлады.
1924ж. қазанында Қазақстан территориясы мен Орта Азияның территориясының
межеленуі өткізілді. Тарихи бойынша қалыптасқан қазақтар мекендеген аумақтары енді
КАССР құрамына кірді. Бұрынғы Түркістан, Хорезм, Хиуа республикалардың 40%
территориясы 1,5 млн адамдарымен КАССР аумағына кірді. Қазақстан территориясы 2,8
млн. км2 дейін кеңейді. Республиканың мөлшері РСФСР-дан кейін екінші орын алды.
Қазақстан шекарасы 2200 км дейін өсті. Оңтүстік тұрғындардан саны 4,8млн-нан 6,5 млн-
ға дейін көбейді. Қазақтардын саны – 59,9%.
Кеңес ұлттық-мемлекеттік құрылысы 1936ж. желтоқсанында аяқталды.СССР
Конституция бойынша Қазақстан АССР кеңестік республикасына өзгертілінген. Бірақ
Қазақстан сол қалпы құқықсыз, қатан түрде орталыққа бағынған СССР құрамындағы
республика болып қалды.
Достарыңызбен бөлісу: