«Мәдени мұра» м емлекеттік бағдарламасыныц

нак, сондықтан  болар,  тілді  ғылыми түрде  зерттеу -   оның 

тарихын қалай, қүрылымын да солай, -  көбірек дөлдігімен 

ерекшеленеді іс-әрекеггердің басқа да түрлігін зерттегенге 

Караганда),  бірақта сондай етіп айтуға болмайды,  мысалға, 

әскерді  үйымдастыруы,  оның  стратегиясы  мен  тактикасы 

жөнінде. Және де ері мәнділі мөлшерде Адам Ферпосонның 

айтылған ескертуі де ақиқаттылы,  адамдар,  таңцауға мүм- 

кіндігі өрқашанда болса да,  сонда да ешқашанда білмейді, 

бүл тандау оларды ақырында қайда алып келерін. Адамдық 

істердін болашағын дәл болжау мүмкін емес екенін әркімде 

біледі.  Е ртеңгі  к ү н н ің   аш ы латы н  ж аң алы қтары   мен 

шешімдері, болашақ дамудьщ қадамьш белгілеуде оз қьізметін 

атқаратындары,  бүгінгі  күні  белгісіз.  Оларды  болмайды 

дегеннің өзінде де тек жалпы ерекшеліктерде гана алдынала 

көруге болады.  Әлеуметтік үйымдарда белгілі бір шектелін- 

діреіінді үстанымдар о бастан салынғандығын ешкімде жоққа 

шығармайды, дегенмен осы шекгеулердің ішінде өлеуметтік 

институттардың дамуына деген  ешқандай  сөзсіз болатын- 

дыгы жоқ. Адамдар әрқашанда таңдай алады, ал егерде олар­

дын шешімдері сөтсіз болып жатса,  онда оларга ештеңе де 

кедергі етпейді тағы бір шешім қабылдауга,  біріншісін түзеу 

үшін.  Мүны қабылдамау тек қүндылықтар мен сезімдердің 

қызметін  елемеу  гана  емес,  олеуметтік  өмірдегі  сананың 

қызметін  де  теріске  шыгару  болып  келер  еді.  “Мейірімді 

Брут,  жүлдыздарда емес қатенің жасырынуы”.  Әлеуметтік 

институттардың табиғатын зерттей келе,  біз табиги заңның 

ауқымынан  позитивтік  ауқымга  оттік,  егерде  ескі  гректік 

табиги мен адамгершілікті философиясының айырмашылы- 

гымен  пайдаланса,  оны  Монтескье  келесі  пікір  айтуынан 

тамаша белгіледі:  “Физикалықжаратылыс ретінде, адам, ба­

ска денелер сияқты,  озгермейтін заңдармен басқарылады” 

Деп.  Саналы жаратылыс ретінде,  ол Қүдайдың орнатылган 

зандарын  ьшгида  бүзып  жатады,  жөне  озі  орнатқандарды 

әзгертіп жатады.

Менде  бүл дәрісте  ниетім жоқ мынаны  айтуға,  қандай 

Мақсаттарды,  менің козқарасымша,  әлеуметтік антрополо­

гия аңду керектігі,  қалай ол орі қарай дами алар еді немесе 

Дамуға  тиісті  еді,  әйтеуір  бір  болашақта  ол  қайда  келуге 

тиісті еді.  Мен тек сіздерге әңгімелеп бергім келіп еді, оньщ 

Мақсатгары қандай болды, және ол қалай дамып келді соңғы 

екі жүзжылдық бойы.

375

1

Соңғы нәтижелер қандай болып келсе де, мен санамай- 

мын, қарапайым өмір салты мен ойлау төсілдерін зертгеуге 

арналған әмір,  -   ал келесі жылы мен осы міндетке 40 жьіл 

қызмет етуімді атап өтемін,  — бос жұмсалды деп.  Мен сана- 

маймын,  қарапайым  халықтардың  сипаггамасы  адамдар 

түсінуіне өзімен өзі жоғарғы қүндылығы ж оқ деп.  Мен еш- 

теңеге өкінбеймін.  Мүмкін,  мен өзімді бірінші кезек этног­

раф деп  санауым  дүрыс  болар,  тек  сосын  гана  әлеуметтік 

антрополог деп, ойткені мен терең сенімдімін,  этнография- 

лык  дәлелдерді  дүрыс  түсінуі  кез  келген  дүрыс  гылыми 

талдаудың алдында болу керек.

Сойтіп,  мен  озімнің  үстазым  жөне  досым  профессор 

Гинсбергтің оптимизмдігін қолдай алмасам да, ол Хобхаус- 

тың қызықтырып еліктіруінде болып, былай деп санайтын, 

жакындагы  жүз  жыл  немесе  сол  молшерлі  аралыгында 

әлеуметгік гылымдар прогреске жете алады,  оны биология-  | 

лы қ  жоне  тіпті  физикалық  гылымдардың  прогрестерімен 

салыстыруга болады, дейтін, дегенмен де менің пессимизмім 

мынаны түсіндірмейді,  менің пікірімше тәрізді,  салыстыр­

малы одістің өртүрлі форма комегімен орнатылуы мүмкінді 

мүндай  заңды лы қтарды   іздеуді  догару  керек,  дегендей 

сияқты.  Өге мақтанышты болар еді, егерде біз оларды тауып 

жатсақ. Ал егерде біз таба алмасақ,  онда біз кемінде адам­

дык қогамды тереңірек түсінерге жетеміз.

Бронислав Малиновский

ФУНКЦИОНАЛЬДЫ  ТАЛДАУ* 

1

1.  Эмбриология мен акушерлік

Функционалдылық әдіс ретінде жаңалық емес жоне оның 

тамыры озгеге деген,  демек, жабайы мәдениетке деген, грек 

тарихшысы Геродот, француз энциклопедияшысы Монтес­

кье және неміс романтигі Гердерден коруге болатын қызы- 

гушылықта жатыр.  Мен қосқан қарапайым гана үлес, мүм- 

кін,  функционалды талдаудың нышанын дүниеде бар докт- 

риналар,  әдістер мен қызыгушылықтардан тапканым және

* 

В.  Malinowski.  The  Functional Theory / /  F Scientific Theory of Culture, 

and  Other  Essays.  Chapel  Hill,  1944.  P.  147-176.

376

оған “функционалдылық” деген атау бергенім болар; жене 

тіпті  осы  міндет  жолында  еңбектене  жүріп  осы  мәселеге 

арналған алғашқы мақаламда өзімнің жиырма жетіден кем 

болмайтын ізашарыма жүгіндім.  Сонымен де мен антропо- 

логиялық мектептердің ең жасына акушер және кіндік әке 

сиякты болдым.  Мен, жас антрополог ғалымдарды оқытуда 

өзінін еңбегін кіндік шеше жүмысымен  салыстыратын  бір 

үлы дананың дәстүрін үстана  отырып  қазірде де  maieutike 

techne  (тууға  көмектесу өнерімен)  айналысамын.  Тағы  бір 

үлы ұстаз функционалдылық ү р а н ь т  былай деп анықтады: 

“Олардьщ оз жемісінен өздерін танисыздар”.

Әртүрлі антропологиялық әдістерде көрсетілген функ- 

ционалдылық-мөдени феномендер табиғатын, олар одан әрі 

саудагерлік маннпуляцияларға (қитүркыларға) түспей түрғанда 

анық түсіну үшін қажет. Адам некесі мен отбасының, саяси 

жүйенің, экономикалық мекеме мен зандық процедураның 

табигаты қандай?  Олардың мәдени  нақтылыгы неде?  Осы 

деректер негізінде біздерді гылыми негізделген жинақтаулар- 

га алып келетін индукцияны қалай жүзеге асыруга болады? 

Бүкіл адамзат мәдениеттеріне қолдануга болатын, далалық 

зерттеулерде сүйенуге болатын жөне  тарихи болсын,  эво- 

люциялық немесе жалпы зандылықтарды табуға багытталг- 

ан  болсын  салыстырмалы  зерттеу  координаттары  түрінде 

қабылдауга болатын қандай да бір әмбебап сызба бар ма?

Өзінің  үлы  “Алгашқы  мэдениет”  кітабының  басында 

Э. Б. Тайлор, дін деген кең магынасында қарастырганда не? — 

сауалы туралы ойланды немесе оның оз сзімен айтқанда,  бүл 

үгымга “минимальды анықтама” беруге үмтылганда ол на- 

ш з функционалшы ретінде қарекет етті. Қарабайыр наным- 

сенімдерді  олардың өлеуметгік түсіндірілімдерінсіз  үгыну 

мүмкін емес деп есептеген Робертсон Смит туралы да осы­

ны айтуга болады.  Өзінің ежелгі мінез қүлы қ тәртібін тал- 

Дауга жөне  жіктеуге  үмтылыстарында  Самнер де  ең алды­

мен  функционалдық  алгышарттарды  үстанды.  Сондай-ақ 

Дюркгеймнің қогамдық еңбектің қарабайыр түрде болінісі 

°й-пікірлері, дін мен сиқырдың талдауы да функционалды 

әДіс аясьша жатады. Тайлордың, ертедегі халыктардың туыс- 

Қандыгы мен экономикалық өмірінің әртүрлі қырларын ара 

салмагын қарастыруга тырысқан мақаласы, К. Бюхердің қара- 

байыр  экономикага  берген  анықтамасы  жөне  оның  еңбек 

пен  ыргақты  ән  салудың  арасындагы  байланысты  ашуы;

377

201-25

Хаттон  Уэбстер  мен  X.  Шурцтьщ  жас  жагынан  дэйектеу 

жасырын  қоғамдар,  еркін  қауымдастықтар жэне  бүл топ- 

тардың  қоғамдастықтың  саяси,  діни  және  экономикалық 

қүрылымымен  байланысы  —  бүл  жетістіктердің  барлығы 

функционалды болып табылады.  Мен бүған  Шарлевуа, Доб- 

рицхофер,  Сехеган жэне Деппер сияқты этнографтар жүр- 

гізген ертедегі далалық зерттеулер де функционалды болта­

ны туралы қосар  едім.  Бүл зерттеулерде тек жекелеген де­

ректер гана емес,  оларды байланыстыратын дэнекерлер мен 

қарым-қатынастар да қарастырылды.

Кейбір функционалды қағидалар мэдени қүбылыстар- 

дың кез-келген теориялық интерпретациясында,  сондай-ақ 

білікті жасалган далалық зерттеуде өз бейнесін табады.  Еш- 

нэрсені ажыратып жатпай-ак игі ниет танытады немесе еш 

үстанымсыз  эклектизмге  үрынады  деген  күдік  тудырмас 

үшін,  мен антропологияда  функционалды емес те, сондай- 

ак  функционалдыққа  қарсы  да  тенденциялар  болатынын 

хабарлауга асыкпьш.  Бүган, экзотикалык жэне ерекше эдемі 

дегенге бар ынты-шынтысымен берілетін далалық зерттеуші 

мысал бола алады. Басқа бір мысалга — неке мен отбасьшьщ 

пайда  болуын  зерттейтін,  бірак,  неке,  уақытша  бірге  түру 

жэне  бір  сэттік сексуалдық байланыс  арасында  қандай да 

бір айырым жасайын деп бас қатырмайтын эволюцияшыл- 

ды алуга болады.  Туыскандык терминологиясының жікте- 

мелік жүйесі феноменін тандау, оны ескілік қалдыгы сияқты 

қарастыру, зерттеуді тек деректерді тіркеумен шектеу фено- 

мендердің өмірлік маңызды тілдеріне функционалды талдау 

жасау қажетгігін елемеуімен Морган  антропологияЛық зерт- 

теулерді ондаган жылдық түйыкка тіреді. Гребнер, озі элемдік 

қарапайым  диффузиялық  деп  түсінгенінің  негізін  салуға 

асыга отырып, асыгыс түрде — бір жагынан ол дүрыс емес, 

бір жагынан  бос  — мэдениет талдауын  жасады  — жэне  со- 

нысымен де функционалдықка қарсы ақымақ формула жа­

сап шыгарды.  Мүнысьш ол, жекелеген элеменггерді мэдени 

контекстен  бліп  алуга болады  деуден  бастайды.  Бүдан эрі 

ол  форманы  қызметген  блек  бірдеңе  ретінде  анықтайды. 

Шын мәніне келгенде ол үшін объектінің,  нақты пайдала- 

нылуымен жэне атқаратын міндетімен  еш байланысы жоК 

формальды сапасының гана маңызы бар.

Сонымен Гребнер үшін мэдениеттің өзіне келмейтін си- 

паттамалар эдістемелік түргыдан орынды болып шыгады.

378

Мұны айтасыз, ол, өзі үшін бір-бірімен байланысы жоқ 

элементтер  жиынтығы  болып  есептелетін,  мәдени  кешен 

уғымын енгізеді.  Мен, форма қашанда да қызметпен анық- 

Талады деп білемін және де  мүндай тәуелділік анықталма- 

ғандықтан,  біз  ғылыми  ой-пікірлерімізде  формалар  эле- 

менттерін  алға  тарта  алмаймыз.  Оның  үстіне,  біз  іштей 

өзара байланысқан элементтерді енгізе алмайтын жағдайда 

бір-бірімен  байланысы  ж оқ  элементтер  концепциясы , 

меніңше, пайдасыз.

II. Функционалдылықтын жалпы аксиомасы

Мен  адамның  үйымдасқан  мінез-қүлқының  шын  ма- 

ңызды көріністерін  зерттеу сияқты далалық  зерттеулердің 

бүкіл тәжірибесі мына қағидалардың анықтыгьш дәлелдейді:

A.  Мэдениет,  шын мәніне келгенде, адам өзінің қажет- 

терін қанағаттандыру барысында табиғи ортада кездесетін 

нақты  мөселелерді  ж ақсырақ  шешуге  мүмкіндік  беретін 

аспапты аппарат.

Б.  Бүл — объектілер жүйесі, қызмет түрлері мен әр бөлігі 

мақсатқа жету жолындағы қүрал болып табылатын нүсқама.

B.  Бүл  — барлық элементтері озара байланысты болып 

табылатын интегралды түтастық.

Г.  Қызметтің  бүл  түрлері,  өмірлік  маңызды  міндеттер 

төңірегінде  үйысатын  нүсқамалар  мен объектілер отбасы, 

клан,  локальды  қоғамдастық,  тайпа  сияқты  институттар 

жасап шығарады, сондай-ақ экономикалық кооперация, сая­

си, қүқықтық және білім саласьщцағы қызметгерімен бірік- 

кен үйымдасқан топтардың шығуына бастау болады.

Д. Динамикалық козқарастан алганда, ягни кызмет түріне 

байланысты, мөдениетгі білім,  экономиканы әлеуметгік ба- 

Қылау,  білімдер,  сенімдер жөне  адамгершілік жүйесі жене 

сондай-ак адамның өзін  өзі танытуының шығармашылық 

Және әртістік түрлі өдістері сияқты  бірқатар қырынан  тал- 

Дай қарастыруға болады.

Мэдени процесс,  оны  қандай да бір нақты  кэрінісінде 

Карастырмайық мейлі, қашаңда бір-бірімен белгілі бір қарым- 

Қатынастағы адамдардың болуын, ягни белгілі бір  деңгейде 

Үйьімдасқан, белгілі бір деңгейде артефактгармен жэне бір- 

^ірімен сөздің немесе басқа бір түрдің кэмегімен  араласуын

379

қажет етеді. Артефактгар, ұйымдасқан топтар жэне симво­

лизм  мөдени процестің бір-бірімен тығыз байланысты өлшемі 

болып табылады.  Бүл қай түрдегі өзара байланыс?

Мөдениеттің материалды аппаратына назар аудара оты­

рып  біздер,  әрбір  артефакт  не  бейімделу,  не  қандай да  бір 

тікелей  пайдаланудағы  объект,  яғни  түтынушылық  игілік 

класьша жататьшьш айта аламыз. Қалай дегенде де, объектінің 

нақты ерекшеліктері де,  формасы да оның қалай пайдала- 

тынымен  анықталады.  Қызметі  мен  формасы  бір-бірімен 

байланысты.

Бүл байланыс біздің назарымызды бірден адами элемен- 

тке  аударады,  ойткені  артефакт  не  тамаққа  қолданылып, 

материал ретінде пайдалы пайдаланыладЫ немесе қандай да 

бір жолмен бүзылады,  немесе оны қүрал ретінде пайдалану 

үшін жасалып шыгарылады.  Әлеуметтік орта — бүл қашан- 

да техникалық  (немесе экономикалық)  міндеттерді шешу 

үшін қүрал-жабдық пайдаланатын,  ортақ баспанада тура- 

тын және оздері жасаған немесе дайындаған тағамды пайда­

ланатын адам немесе адамдар тобы. Егер бір гана жеке адам­

ды  алып қарасақ,  материалдық мәдениеттің бірде бір эле- 

ментін түсіну мүмкін  емес,  ойткені,  ынтымақтастық жок 

жердің барлығында да — ал, мүндай жағдайлар аз емес -  ең 

жоқ дегеннің озінде маңызды бір түрі бар.  Ол — дәстүр жал- 

ғастығы.  Шеберлік  пен оның негізінде жаткан білімді жеке 

адам  қоғамның бүларды меңгерген озге мүшесінен ала ала­

ды; бүган коса ол оз омірінің материалдық қамтамасыз еті- 

луін біреуден ал>ъі немесе мүрагер болуы қажет.

Әлсуметгік шындықта форма мен функция дегеніміз не? 

Қандастык туыстық карым-қатынастар, жақын көршілік не­

месе келісімшартты алалық:  біз бүл жерде бір-біріне деген 

қарым-қатынасы белгілі бір олшемдерге түскен  және оны 

үнемі мөдени анықталған ортаның өлдебір болігіне сәйкес- 

тендіре жөне белгілі бір қызметке орай  жасайтын барысын­

да затгар алмасылып, заттармен қандай да бір манипуляция 

жасалады  жене  адам  денесінің  козгалысы  үйлестіріледі- 

Әлеуметгік шындык формасы -  ойдан шыгарылган немесе 

дерексіздік емес.  Бүл — өлеуметтік қарым-қатынастарга тен 

нақты мінез-қүлық  крінісі.

Физик немесе химикіің денелердің қозгалысьш, 

э л е к т р о - 

магнитгі аландагы заттар мен олардьщ озгеруін 

б а қ ы л а й т ы -

380

л

HbI ж э н е  

материя,  күш жэне қуатгың типтік түрде қайтала- 

ц аты н  

мінездерін тіркейтіні сияқты, далалық зертгеуші қай- 

таланатьш жағдайлар мен қимыл-карекетгерді бақылауы жөне 

оларға тән ережелер мен  паттерндерді тіркеп отыруы тиіс. 

дта-аналардың балаларына  күгім жасау технологиясы, олар­

дын тәрбиелеу және оқытуы, рәсімдер,  сондай-ақ  ата-ана 

Мен баланың арасында болатын сезім көрінетін жөне белгілі 

бір өлшемдерге түсерін көрсететін мінез-қүлқы туралы копте­

ген  әртүрлі  фильм  кэрсетуге  болар  еді.  Егер  біз,  мысалы, 

діни салтанатгарга, сот процестеріне, сиқырлық рәсімдерге 

жене технологиялық операцияларға тән қатаң шектеулермен 

құрсауланған мінез-қүлықтарды қарастырсақ, онда монтаж- 

далған жэне дыбысталган фильм бізге элеуметтік шындық 

формасының объективті анықтамасын береді.

Біз бүл түста мәнісі  -  элеуметтік мәліметтердің осын­

дай объективтілігі жағдайында форма мен қызмет арасында 

күрт шекара жүргізуге болмайтынна келіп тірелетін бірінші 

теориялық сәтті бэлектеп крсете аламыз.  Ерлі-зайыптылық 

және ата-аналық қарым-қатынастардың қызметі, эрине,  мә- 

дениетпен анықталған үрпақ жалғастыру процесі болып та­

былады.  Бүл процестің нақты ер  мәдениеттегі  формасы  - 

оның жүзеге асырылу эдісі; бүл процесс әйелді босандырып 

алу  әдістеріне,  кувада  рэсіміне,  ата-аналық  тыйымдарға, 

оқшаулаутәртіптеріне, шокындыру салт-ғүрыптарына, сон- 

дай-ақ баланың қорғалу деңгейіне, баспана, киім, тамақпен 

қамтамасыз етілуіне және тазалық жағдайына байланысты 

өртүрлі форма алуы мүмкін.

Екінші теориялық сәтгің мэнісі мьшада: әлеуметтік мінез- 

Қүлықтың таза түрдегі материалдық қырын бліп қарасты- 

Руга және әлеуметгік шындықты оның рәміздік қырлары- 

Нан боліп талдауға болмайды.  Талдаудың әр кезеңінде мә- 

Дени шындыктың барлық үш элшемі де табылады. Соз жоқ, 

мылқау фильмде ақпаратгың бір бэлігі гана болар еді, рәсім- 

Дік қылықтарда,  шіркеу жораларын  жабдықтауда, символ- 

Дьіқ мәні  бар таңбаларда  және  катысушылар  орындайтын 

Келіеілген қимыл-қозғалыстардан корінетін символизм сияқ- 

ты- Символизмнің маңызды қыры, әрине, вербальды қыры 

болып табылады және де біз далалық зерттеуші жинайтын 

эМпирикалык материалдың ажырамас бэлігі — мінез-күлық- 

ТьіН тап эзінде болуы шарт емес  деректерді кең түрде парал- 

Лельді түсіндіру екенін білеміз.

381

Символизмде форма мен функция  қалай байланысқаң? 

Егер біз сөздің немесе қылықта көрінетін материалдық сим- 

водцың басқа бір дәстүрлі сипатгамасьш бліп ала алсақ,  форма 

мен қызмет арасындагы байланыс тек жасанды сияқты коріңу} 

мүмкін еді. Ал, символизм адамның біріккен  мінез-қүлқьщ 

үйлестіруді максат ететін дәстүрлі қимыл-карекетгердің да_ 

муы сиякты озге нәрсе болса. форма мен кызмет арасындагы 

байланыс анық жасанды жөне шартты болып шыгады. Сим­

вол — мінез-қүлықтық реакциямен шарттылық процесімен 

гана байланысты  шартты  ынта. Далалық жүмыстар кезінде 

бүл  процесс  зерттеудің ажырамас болігі болуы тиіс.  Келесі 

жагынан алганда, жагдайдың мазмүны символдык актыньщ, 

мейлі ол вербальды болсын немесе қозгалыстық болсьш,  био- 

логиялық себептері бар белгілі бір физикалык процестермен 

байланысын  үнемі ашып отырады.

Мен, сиволизмдегі форма — контекстен жүлынып алын- 

ган соз де,  суретке түсіріп алынган қылык та,  музейде жал­

пы жүрттың коруі үшін музейге қойылган еңбек қүралы да 

емес,  динамикалық  зерттеулерден  анықталгандай,  адам 

қызметінің катализаторы ролін атқаратын, ягни рефлекгор- 

лық тізбекті  қимыл-қозғалыска  келтіретін және сезім мен 

ой  түргысынан  жауап  реакция  тудыратын  элемет деп  ба- 

тыл түжырым жасай аламын.  “Ок жаудырдың деген әскери 

бүйрықта оның бүкіл орындалуы,  бүйрыққа жауап болып 

табылатын барлық жүріс-түрыс — басқаша айгқанда, берілген 

осы  шартты  ынта  туатын  өлеуметтік  үйлестірілген  бүкіл 

мінез-күлык  қорытындыланады.  Ынтанын динамикалык 

сипаты жауап  реакцияда  корінетіндіктен,  “оқ жаудырдың 

созі  бір  парақ  қагазға  жазылган  және,  айталық,  ол  3000 

жылы табылатын болса, ешқандай да магынасы қалмайды. 

Ол мэдени шындык емес.

Сонымен, біз озіне мәдениетгің материалды субстратын 

(ягни  артефакттарды),  адамдарды байланыстыратын әлеу- 

меттік  дәнекерлер  (ягни  мінез-күлықтың  стандартталғаН 

әдістері) жэне символдык актылар (ягни бір агзаның озгеге 

шартгы рефлекстер корсету арқылы  әсері) енгізетін 

модеНИ 

процесс — материалдык мэдениет, таза элеуметгану 

н е м е с е  

тіл  объекгілері  таза  күйінде  бөлініп  алынуы  мүмкін 

е м е с  

түтас, ягни дербес жүйе болып табылатынын аныктадыК-

I болі

д

  и

;жеі  ;

г  н

дәл анықт 

льілык  жә 

қажеттігі  J 

Қарск 

зандык нс, 

тын бір

қажетгіліг 

түліктік қс 

жинайды, 

ды, үй малйіі 

өнделеді, 

бәрі де 

ды. Көпте 

жатыр.  Бү 

өлшенетіні 

көңілі тол 

лікген туатф 

люция 

ған жайт. 

рамдас  бл 

пен аңшьі|ф>]

с о в д а й - а қ

лып  бөліь 

негізгі  ние 

талдануы 

ТүЛІКТІК Қс 

тердің инт 

ең алғашқ J 

Егер  қ 

оны өшірм 

Дайындау 

Технологи}  [ 

Ланыстыр 

Жене зайы 

айналасьн  [ 

Чегізгі био 

Адамн 

^өрене мег :

Жүргіз|і тген  талдау  бізге  функция  үғымын  мейлінше 

уға  мүмкіндік  береді.  Бүл  міндетке  біз  пайда- 

е  өзара  байланыс  үғымдары  арқылы  келуіміз 

білгілі.

en тің барлық түрінде де біз объектіні техникалық, 

есе рәсімдік детерминацияланған мінез-қүлық- 

гі ретінде пайдалану  адамдарды  қандай да бір 

i

  орындауға  алып  келеді.  Адамдар  өзінің азық- 

>ын  толықтыру үшін жемістер  пен тамырларды 

алық аулайды,  аңға шығады жене оларды аулай- 

н сауады жене сояды. Табылған азық бүдан әрі 

ындалады және дастарқанға қойылады. Сөйтіл 

немесе жалпы отырып тамақ ішумен аяқтала- 

процестердің негізінде тамаққа деген қажепілік 

інде  —  адамзат  дамуы  қарнының  тоқтығымен 

адамдардьщ көпшілігі нан мен ойын-сауық болса 

гыны  жөне де тамақтың мол болуына  қажетті- 

н материалдық фактор адамзат тарихы мен эво- 

минаттарының бірі екенідігі жалпы мойындал- 

үған функционалист бүл процестің өртүрлі қү- 

ін  басқаратын  жене  уакыт  өте  келе  бағбандық 

ііқка,  пайдалы айырбас пен нарықты қ саудаға, 

айырымдылық пен сақилыққа үмтылыстар бо- 

п-бөлініп  кететін  дөлел-дөйектердің  барлығы 

-талаппен, ягаи карынды тойдырумен үйлестіріле 

ііс  екендігін  косар  еді.  Қоғамдастықтың азық- 

^Іітамасыз етілуі үшін жасалатын барлық процес- 

гралды функциясы тамаққа деген биологиялық 

қажетгілікті қанағатгандыру болып табылады. 

эекеттің  өзге  түрі,  атап  айтқанда,  от табу жэне 

:уге назар аударсақ, біз, ең алдымен, оның  тамақ 

сәне  жылылықты  үстау,  сондай-ақ  отты кейбір 

ы қ процестерде қүрал ретінде пайдаланумен  бай- 

карастырар едік.  От, ошақ, қасиетті алау, — діни 

лы, қүкықтық және технологиялық — тақырыбы 

a жинақталған сан қилы барлық таным да оның 

огиялық қызметімен байланыстырыла алады.

Н түрғын үйін алайық.  Бүл — физикалық объект, 

бүтақтардан, хайуанаттар терісінен, қардан немесе

жүктеу/скачать 15,32 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: