Г. М. Маклюэн мәдениет типтерінің жіктелуіне сәйкес ғаламдық мәдени кодтардың түрлері:
Г. М. Маклюэн мәдениет типтерінің жіктелуіне сәйкес ғаламдық мәдени кодтардың түрлері:
1) ежелгі дәуірде мәдени доминантты код мифологиялық болды. Алғашқы қауымдық қоғамда миф-бұл өмірді түсінудің тәсілі ғана емес, сонымен қатар оны заттық және белгілі формада уайымдау тәсілі.
2) жазбаша (кітап). Жазбаша дақылдардың кодтары б.з. д. 4-ші мыңжылдықтың соңы-б. з. д. 3-ші мыңжылдықтың басында (ежелгі Египет және Месопотамия) қалыптасады және қазіргі уақытқа дейін бар. Бұл кодтар әртүрлі жергілікті мәдениеттерде тарихи нақты және әр түрлі нысандары бар. Әлеуметтік өзгерістердің әсерінен мифологиялық мәдени код бұзылады. Мәдени кодқа тарих қосылады. Жаңа мәдени код қалыптастыруға ғылым елеулі әсер етті. Оның нәтижесі-сенімді, тәжірибелі, ұтымды білім мәдени жадыға енгізіліп, оны қайта құрды.
3) экрандық. 20 ғасырда мәдени кодтың негізгі компоненттерінің өзара әрекеттесуін жаңаша ұйымдастыра отырып, экрандық мәдениеттің кодтары қалыптасады.
4) сандық. Өткен мәдени түрлерде табиғатты игеруге бағытталған пән «екінші пән» - компьютерлер, ақпараттық байланыс жүйелері, ақпараттық банктер және т. б. болып табылады.
Этос
Этникалық және ұлттық өздік сананың рухани-психологиялық және саналық өзегі мен негізі – этос. Мұның грекшеден сөзбе-сөз тәржімелегендегі мағынасы – әдет-ғұрып, мінез-құлық. Антикалық пәлсапада этос жалпы алғанда әлдеқандай адамның немесе құбылыстың ішкі сипатын бейнелейтін ұғым ретінде қолданылған. Ал, экзистенциялық пәлсапа оны адамның рухани мәнін, сол мәнділіктің негізін құрайтын функционалдық мазмұндағы ерекшеліктерді білдіретін термин ретінде қарастырады. Қысқаша маз-мұндасақ, этос – әлеуметтік нормалар мен рөлдік функциялар кейпінде көрінетін қоғамның еркін білдіруі. Оны үстем болып тұрған құндылықтар мен әдеп қалыптарында, сондай-ақ, жергілікті тұрғындардың негізгі массасының тұрмыс-салты мен әлеуметтік жағынан ұйымдасуының ерекшеліктерінде бейнеленген, әлеуметтік-этникалық қауымдастық мәдениетінің жинақталып-жалпыланған сипаттамасы түрінде түсіну керек.
Этос – бұл күштеу механизмдері мен қозғау салатын шешімдерді жүзеге асыру негізінде қауымдық өмірді реттеу мен нықтауға қаратылған іс-әрекеттерде басшылыққа алынатын бастаулар, нұсқаулар, ережелер, үлгілер мен эталондар. Бұл жайт белгілі бір мүдделерді қорғаудан туындайды. Жоғарыда сөз болған этос мазмұны іс-әрекеттің диспозициялары, санкциялары және шарттарымен айқын-далады. Этос отбасынан басталып, еңбек ұжымында, көше-көлікте, жалпы этностық тұрмыста көрінісін тауып жатуға тиіс.
Этосты құрайтын құндылықтар мен қалыптардың көрі-ністері қандай? Оларды адамдардың сөздерінен, шығар-машылық туындыларынан, рухани ізденістерінен, қобалжу-ларынан, тіпті қуанышы мен азап шегуінен де жазбай тануға болады. Сондай-ақ, адамдардың өз халқының өткені, қазіргі жағдайы мен келешегіне байланысты алаңдаушылығынан осы құндылықтардың нышанын көруге болады. Мұны олардың табиғат, қоғам және билік институттары туралы түсініктерінен де байқауға болады. Өз-өзінен көрініп тұрғанындай, бұлардың бәрі ұлттың өзіндік санасының, ары қарай кеңейтіп айтатын болсақ, ұлттық сананың мазмұнын құрайды
