Международный научно-образовательный электронный журнал «образование и наука в XXI веке»

896 
ФИО автора: Davidova Gulnoza Mirzakarimovna
Farg'ona imkoniyati cheklangan shaxslar uchun
ixtisoslashtirilgan kasb-hunar maktabi
Tarix fani o'qituvchisi 
Название публикации: «TARIX FANIDA INNOVATSION METODLARNI 
QO’LLASH» 
Annotatsiya: Ushbu maqolada tarix fanida innovatsion metodlarni qo’llash 
haqida fikrlar berilgan.Tarix fanlarining oliy ta’lim muassasalarida talabalarga 
o‘qitilishi uzoq tarixga borib taqaladi. Dunyoning barcha davlatlarida o‘rta maxsus 
ta’lim muassasalaridan keyin ham xar bir davlat oliy ta’lim muassasalarida o‘z yurti 
tarixini fan sifatida o‘rganish davlat fuqarolarini siyosiy, ma’naviy, iqtisodiy va 
marifiy dunyoqarashini shakllantirishning eng asosiy tayanchi bo‘lib xizmat qiladi.
Kalit so‘zlar: Tarix, nomutaxassis yo‘nalishlar, interaktiv metodlar, 
zamonaviylik.
Oliy ta’lim muassasalarida ijtimoiy-gumanitar fanlar orasida qanday mutaxassis 
yo‘nalishida tahsil olishidan qa’tiy nazar talabaning yetuk shaxs va faol dunyoqarashga 
ega fuqaro bo’lib yetishishida, fikrlashning to‘g‘ri shakllanishida tarix fanlari aloxida 
rol o'ynaydi. Bu masalaga prezidentimiz Sh.Mirziyoyev tomonidan ham aloxida 
ahamiyat berilmoqda. O‘zbekiston Prezidenti Shavkat Mirziyoyev 30 iyun kuni 
«O‘zbekiston Respublikasi Fanlar akademiyasi huzurida O‘zbekistonning eng yangi 
tarixi bo‘yicha Jamoatchilik kengashi faoliyatini tashkil etish to‘g‘risida»gi qarorni 
imzoladi. Ushbu qaror «O‘zbekiston milliy davlatchiligining vujudga kelishi va 
taraqqiy topishining eng yangi tarixini tadqiq etish va o‘qitish, ilmiy, ilmiy-ommabop, 
o‘quv-metodik, ma'rifiy adabiyotlarni tayyorlash va chop etish, ilm-fanning ta'lim va 
boshqa ijtimoiy sohalar bilan integratsiyasi mexanizmlarini mustahkamlash va 
rivojlantirish borasida ilmiy, madaniy, ta'lim, jamoat muassasalari va tashkilotlari 
faoliyatini muvofiqlashtirish ishlarining samaradorligini oshirish, yoshlarda, 
avvalambor umumta'lim maktablari, kasb-hunar kollejlari, akademik litseylar 
o‘quvchilarida, oliy o‘quv muassasalari talabalarida mamlakat tarixi haqidagi chuqur 

897 
bilimlarni shakllantirish maqsadida» qabul qilingan. Aynan shu qaror samarasi sifatida 
“O‘zbekistonning eng yangi tarixi” fanini bakalavr yo‘nalishlarga fan sifatida 
o‘tilishini ta’minlash maqsadida darsliklar ishlab chiqilmoqda. So‘nggi yillarda oliy 
ta’lim muassasalarida ta’lim sifatini yaxshilash va rivojlantirish maqsadida 
talabalarning mutaxassis fanlariga berilayotgan e’tiborning kuchayishi ortidan tarix 
fanlari nomutaxassis fanlar qatorida soat hajmi jihatidan qisqarib boryotgani 
o‘qituvchi-pedagog tomonidan fanning to‘liq mazmunini yoritib berish va talab 
darajasida bilimlarni yetkazib berish uchun yangi va zamonaviy pedagogik 
texnologiyalardan foydalanish zamon talabiga aylanib bormoqda. Shu vaqtgacha 
an’anaviy ta’limda talabalarni faqat tayyor bilimlarni egalashga orgatib kelingandi.
Bunday usul talaba (yoki oquvchi) larda mustaqil fikrlash, ijodiy izlanish, 
tashabbuskorlikni sondirar edi. Endi oquv jarayonini yangilangan dastur va standart 
talablariga javob beradigan zamonaviy darslar asosida tashkil etish davri keldi. 
Boshqacha qilib aytganda zerikarli darslar orniga zamonaviy darslarni tashkil etishga 
ma’suliyat bilan yondashadigan, kasbiy bilimdon, metodik mahoratga ega, 
ma’suliyatli, interfaol pedagogik texnologiyani mukammal ozlashtirib olgan, 
innovatsiyalar asosida ta’limni tashkil eta oladigan oqituvchilarga talab oshib 
bormoqda. Shuning uchun ham, ta’lim muassasalarining oquv tarbiyaviy jarayonida 
zamonaviy oqitish uslublari-interfaol uslublar, innovatsion texnologiyalarning orni va 
ahamiyati beqiyosdir.
Pedagogik texnologiya va ularni ta’limda qollanishiga oid bilimlar, tajriba 
talabalarni bilimli va yetuk malakaga ega bolishlarini ta’minlaydi. Oliy ta’lim tizimida 
tarix fanlarini o‘qitish deganda, tarixiy material vositasida talabalarga bilim berish, 
ularni milliy istiqlol ruhida tarbiyalash, vatanga muhabbat va kamol toptirish 
vazifalarini amalga oshirish zarur bo’lgan jarayon, o’qituvchi va o’quvchilarning aqliy 
(ichki) hamda o’quv harakatlari (tashqi) jarayoni tushuniladi.
Tarix fanini nafaqat mutaxassis tarix yo‘nalishi bakalavriati talabalariga balki, 
boshqa nomutaxassis bakalavriat yo‘nalishlarga o‘tilishi qanchalik ahamiyatli? Oxirgi 
yillarda O‘zbekiston Respublikasida oliy ta’lim soxasini rivojlantirish yo‘lida olib 
borilayotgan islohotlar natijasida ko‘plab nomutaxassis fanlar olib tashlanmoqda, lekin 

898 
aynan tarix fani oliy ta’limda nomutaxassis bakalavriat o‘quv rejalarida saqlab 
kelinmoqda. Bu holat faqatgina bizning yurtimizdagi jarayon emas, balki juda ko‘plab 
rivojlangan davlatlarda tarix fani majburiy fanlar ro‘yxatida turadi.
Tarix fanini nomutaxassis majburiy fanlar ro‘yxatidan joy olishi XIX asrga borib 
taqaladi. Aynan shu asrga kelib, tarix fani vujudga kelgan majburiy va zamonaviy 
o'quv muassasalarining asosiy yo'nalishlaridan biri sifatida namoyon bo'la boshlagan. 
Dastlab Yevropa davlatlari oliy ta’lim tizimida asosan “milliy o'ziga xoslikni 
rivojlantirish va itoatkor inson tarbiyalash maqsadi”da o‘qitilgan.
Oquvchilarga tarix darslarida ularning tarixiy bilimlariga bo’lgan tafakkur 
tushunchalarini o’stirishda yakka tushunchalarni umumlashtirib xulosalar chiqarishda 
zamonaviy ta’lim usullaridan keng va o’rinli foydalanish ularning tafakkurini 
shakllantirishda juda yaxshi samara beradi. Chunki tarixiy ma’lumotlarni taqqoslab 
o’rganish ularni mantiqiy fikrlash, tarixiy voqealarning mohiyatini tushunish, o’sha 
davr ijtimoiy-siyosiy hayotining obektiv-subektiv sabablarini aniqlash, ko’nikma va 
malakalarini takomillashtirish, tarixiy voqealarni jonlantirish hamda ularning tarixiy 
tafakkurlarini shakllantirishda muhim o’rin tutadi.

жүктеу/скачать 12,18 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: