Метеорологиялық-климатологиялық энциклопедия
ТЫНЫҚ МҦХИТ (Ҧлы мҧхит, Ҧлы Оңтҥстік теңіз) —
жүктеу/скачать 4,63 Mb. Pdf көрінісі
|
| ТЫНЫҚ МҦХИТ (Ҧлы мҧхит, Ҧлы Оңтҥстік теңіз) — Жер
бетіндегі ең үлкен мұхит. Жер шарының кӛпшілік бӛлігін су басып жатқанын кӛреміз. Ол дүниежүзілік мұхит деп аталады. Дүниежүзілік мұхиттың үлесіне бүкіл жер бетінің 3/4 бӛлігі немесе 361 млн км2 тиеді. Дүниежүзілік мұхит бӛлек - бӛлек аттары бар жеке мұхиттардан тұрады, бірақ олардың бәрі бір - біріне жалғасып жатыр. Дүниежүзілік мұхит тӛрт бӛліктен тұрады. Тынық мұхит - жер шарындағы ең үлкен 178,620 млн км² (180 млн км2) әрі ең терең мұхит. Кӛлемі жағынан қалған үш мұхитқа пара-пар. 1520- 1521 жылдары Ф.Магеллан дүниежүзін айналу саяхаты кезінде осы мұхитты алғаш жүзіп ӛтті. Жүзу кезінде ешқандай дауылға ұшырамағандықтан, саяхатшылар оған "Тынық мұхит" деген ат берді. Тынық мұхитта бүкіл дүниежүзілік мұхиттың ең терең жері - Мариан шұңғымасы бар, оның тереңдігі 11022 м. Тынық мұхит Солтүстік және Оңтүстік Американың батыс жаға-лауларынан бастап Еуразияның шығыс бӛлігіне және Аустралия мен Антарктидаға дейінгі аумақты алып жатыр. Атлант мұхиты Тынық мұхиттан екі есе кіші (92 млн км2). Солтүстік және Оңтүстік Американың шығысынан бастап Еуразия мен Африканың батысына және Антарктидаға дейін барады. ТІРШІЛІК – жанның денедегі сипаты, ӛмір сүру формасы. Тіршілік жан иесінің бұл дүниеге еріксіз келіп, еркінен тыс кетуімен аралықтағы белгілі бір уақыт аралығындағы ӛмірдің атауы. Жалпы тіршілік иелерінің әлемі сан алуандығымен қатар, қайталанбас ерекшелігімен, таңғажайып сұлулығымен, шебер үйлесімімен ерекшеленеді. Жан қозғаушы күш ретінде тіршіліктің мәні, сонымен қатар оның ӛмір сүруінің шарты, кепілі. Тіршілік жанға уақытша мекен болатын дененің тіршілік ету формасы. Тіршілік ұғымы ӛмір ұғымының ауқымында, оған қарағанда мағынасы тар ұғым. Себебі ӛмір ұғымы – жанға байланысты, оның ӛмір сүру формасы ретінде қолданылса, тіршілік дененің ӛмір сүру формасын анықтау үшін қолданылады. ―Тірі адам тіршілігін жасайды‖ деген мақал ӛмірінің мәні жан сақтау ғана болған адам ӛмірінің сәттерінен хабар береді. ―Тіршілігі бар‖, ―Күйбең тіршілік‖ деген сӛз тіркестері де адамның тіршілікке бейімділігімен қатар, жан қамынан гӛрі тән қамын күйттегенін білдіреді. Адам тіршілігінің мәні тіршілікке еріксіз келіп, еркінен тыс кете тұра ӛлшеулі тіршілікте берілетін жақсы-жаманды ажыратып таңдай алатындай қалау еркінің берілуімен айқындалады. Әйтсе де адам тіршілікте кӛптеген жағдайларға тәуелді болады, шын мәніндегі рухани еркіндікке қол жеткізу рухани кемелденудің нәтижесінде ғана мүмкін болады. жүктеу/скачать 4,63 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|