Мүгедектігі бар балалардың жағдайына талдау: Қазақстан республикасында инклюзивті қоғамды дамыту балалар үшін бірігейік
жүктеу/скачать 3,63 Mb. Pdf көрінісі
|
| 3-кірістірме
Организм функцияларының бұзылыстары мен тіршілік әрекетінің шектелуінің жіктелімі БіРінші ДәРеже қосымша құралдарды пайдалана отырып, өзіне-өзі қызмет көрсетуге қабілеттілік; ұзақ уақыт жоғалта және арақашықтықты қысқарта отырып, өз бетінше қозғалуға қабілеттілік; оқу үдерісінің арнайы режимін сақтаған және/немесе қосымша құралдарды пайдаланған жағдайларда және/немесе басқа адамдардың көмегімен жалпы типтегі оқу орындарында оқуға қабілеттілік; біліктілігі төмендеген немесе өндірістік қызмет көлемі азайған, мамандығы бойынша жұмысты орындау мүмкін болмаған жағдайларда жұмыс істеуге қабілеттелік; қосымша құралдарды пайдаланған жағдайда бағдар ұстауға қабілеттілік; жылдамдықты азайтқан, ақпаратты игеру, алу және беру көлемін төмендеткен жағдайларда қарым-қатынас жасауға қабілеттілік; мінез-құлқын өз бетімен бақылау қабілетінің ішінара азаюы. екінші ДәРеже қосымша құралдарды пайдалана отырып және/немесе басқа адамдардың көмегімен өзіне- өзі қызмет көрсетуге қабілеттілік; қосымша құралдарды пайдалана отырып және/немесе басқа адамдардың көмегімен өз бетінше қозғалуға қабілеттілік; арнайы оқу орындарында немесе үй жағдайында арнайы бағдарламалар бойынша ғана оқуға қабілеттілік; қосымша құралдарды және/немесе арнайы жабдықталған жұмыс орнын пайдалана отырып, және/немесе басқа адамдардың көмегімен арнайы жасалған жағдайларда жұмыс істеуге қабілеттілік; басқа адамдардың көмегін қажет ететін бағдар ұстауға қабілеттілік; қосымша құралдарды пайдалана отырып және/немесе басқа адамдардың көмегімен қарым- қатынас жасауға қабілеттелік; мінез-құлқын тек басқалардың көмегімен ішінара немесе толық бақылауға қабілеттілік. Үшінші ДәРеже өзіне-өзі қызмет көрсетуге қабілетсіздік және басқа адамдарға толық тәуелділік; өздігінен жүріп-тұруға қабілетсіздік және басқа адамдарға толық тәуелділік; оқуға қабілетсіздік; еңбек етуге қабілетсіздік; бағдар алуға (бағдарсыздық) қабілетсіздік; қарым-қатынас жасауға қабілетсіздік; өз мінез-құлқын бақылауға қабілетсіздік. 27 санитарлық жәрдем емханаларында 16 жасқа дейінгі шамамен 50 816 мүгедектігі бар баланың (немесе жалпы санының 88,2%-ы – 57 627 адам) тіркелгенін көрсетеді. Мүгедектігі бар балалардың тіркелген саны мен жалпы санының арасындағы бұл айырмашылық екі фактордың салдары болуы мүмкін. Біріншіден, ресми ста- тистика деректері мен алғашқы медициналық жәрдем орталықтарындағы тіркеу кітаптарының арасындағы сәйкессіздік салдарынан (бірақ мұндай айырмашылықтар мүгедектікке бай- ланысты денсаулық сақтау саласында және әлеуметтік жүйелерде қолданылатын түрлі анықтамалардың нәтижесі де болуы мүмкін) балалардың белгілі бір бөлігі ресми статисти- када жоқ болуы мүмкін. Екіншіден, мүгедектігі бар балалардың белгілі бір бөлігінің алғашқы медициналық көмек алуға мүмкіндіктері жоқ, бұл жүйедегі факторлармен, яғни тіркеу кезінде кездесетін кедергілерге, сондай-ақ стигмаға қатысты факторларға да байланысты болуы мүмкін. Медициналық-санитарлық жәрдем орталығының қашық болуы, инфрақұрылымның әлсіздігі, стигма немесе ата-ананың уақытының жетіспеушілігі (мысалы, анасы жұмыс істейді) секілді басқа факторлар да мүгедектігі бар балалардың денсаулық сақтау орталықтарына көп тіркелмеуіне ықпал етеді. Өкінішке қарай, мұндай аспектілер туралы сандық деректердің болмауы бұл мәселенің ауқымына неғұрлым толық сипаттама беруге және бұл факторлардың әрқайсысының алғашқы медициналық жәрдем орталықтарында тіркелмеген мүгедектігі бар балалар санының артуында қандай мәні бар екенін анықтауға мүмкіндік бермейді. 8-сурет- те 2008 жылдан бастап бірнеше жыл ішіндегі (деректер болған жағдайда) осы сандар тура- лы жалпы түсінік беруге талпыныс жасалған. 2009 жылы байқалған айтарлықтай құлдырау Алматы, Атырау, Шығыс Қазақстан, Қарағанды, Маңғыстау, Солтүстік Қазақстан, Оңтүстік Қазақстан облыстары мен Алматы қаласы бой- ынша деректердің болмауының нәтижесі болып табылады. Бұдан бөлек, Атырау облысы бойын- ша 2011 жылдың деректері жоқ. 8-суретте көрсетілген үрдістер алғашқы медициналық жәрдем орталықтарында тіркелген балалар мен адамдардың жалпы санының арасындағы айырмашылықтарға қарамастан, медициналық мекемелерде тіркелген мүгедектігі бар балалар санының бірнеше жылдар ішінде 16 жасқа дейінгі мүгедектігі бар балалар үшін де, 3 жасқа дейінгі мүгедектігі бар балалар үшін де артқанын көрсетеді. Деректер Жамбыл облысындағы көрсеткіштердің аз ғана азайғанын қоспағанда, барлық басқа өңірлерде бұл көрсеткіштің, керісінше, 2008-2012 жж. артқанын көрсетеді. 3 жасқа дейінгі балалардың ең көп тіркелген өңірі Маңғыстау облысы болып табылады, мұнда тіркелген балалар саны 6 есеге дейін өскен (2008 жылғы 74-тен 2012 жылғы 456-ға дейін). Өңірлер бойынша тіркелген сандық көрсеткішке жалпы шолу жасау үшін 2-қосымшадағы А2- кестені қараңыз. 8-сурет. 2008-2012 жж аралығындағы кезеңде алғашқы медициналық жәрдем орталықтарында тіркелген мүгедектігі бар балалар саны (16 жасқа дейінгі). Дереккөз: ҚР Денсаулық сақтау министрлігі деректерінің негізінде, 2012 ж. Ескертпе. Алматы, Атырау, Шығыс Қазақстан, Қарағанды, Маңғыстау, Солтүстік Қазақстан, Оңтүстік Қазақстан облыстары мен Алматы қаласы бойынша 2009 жылдың деректері және Атырау облысы бой- ынша 2011 жылдың деректері жоқ. 50000 40000 30000 20000 10000 0 2008 2009 2010 2011 2012 16 жасқа дейінгі балалар 3 жасқа дейінгі балалар 28 Мүгедектігі бар балалардың жағдайына талдау: ҚазаҚстан республикасында инклюзивті ҚоғаМды даМыту жүктеу/скачать 3,63 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|