Неврология модуль
І және ІІ сигналдық жүйе туралы түсінік
жүктеу/скачать 1,79 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Зерде, түрлері, механизмдері.
| І және ІІ сигналдық жүйе туралы түсінік.
Организмнің көру, есту және басқа қабылдағыштарында қалыптасатын бірінші сигналдық жүйе. Бірінші сигналдық жүйе – организмге сыртқы және ішкі ортадан келетін көру, есту және басқа сезім жүйелерінің сигналдары.Адамның сөйлеу қабілетінің пайдаболуы үлкен ми сыңарлары іс-әрекетінің жаңа негіздерін қалады. Тіл-адамның қоршаға әлемді дәне өзін-өзі баңалауда өте маңызда құрал болып саналады. Бірақ та адамның сөйлеу қабілеті, қалыптасуы ЖЖ қызметінің онтогенездіу дамуымен байланысты. Бірінші және екінші сигналдық жүйелер бір-бірінен ажырамайды яғни тығыз байланысты.Адамның барлық түйсіктері, түсіну,елестете алу қабілеттері, көптеген тағы басқа да сезімдер сөзбен атқарылады.Сөз тұрақты шартты рефлекс жасай алатын күшті нығайты тітіркендіргіші болып саналды.Мысалы: адамдарда еңбек істеу үшін және әлеуметтік даму кезінде тілмен байланысты – екінші сигналдық жүйе пайда болады. Бұл жүйе естіген, айтылған және жазылған сөздерді түсіну. Бұл адам мен жануарларға ортақ жүйе болып табылады. Екінші сигналдық жүйе – адамға ғана тән, яғни сөйлеуге байланысты. Оның сигналдары – еститін, оқитын және айтылатын сөз. Бірінші сигналдық жүйесімен сезілген заттардың бейнесі екінші сигналдық жүйесімен анықталады, яғни сөз арқылы түсіндіріледі.Сөйлеу байланысты, сөздің мағынасын түсіну, оларды айту, заттарды ұғынып ану және мақсатты іс-әрекет пен оның нәтижесін болжау сияқты күрделі әрекеттер жылжымалы жүйке құрылмдарының қалыптасуын талап етеді. Болмысты жалпы талдауға,дерексіз бейнелеуге мүмкіндік беретін өте күрделі , уақытша байланыстар жүйесі. Ол адамның мінезінің ең жоғары реттеушісі және жеке кісінің дерексіз ойлануының, арнайы егізін құрайды.Сондықтан осы жүйе адамның санасы мен парасаттық мінезінің іре тасын қалайды. Зерде, түрлері, механизмдері. Зерде дегеніміз жүйкенің ақпаратты код түрінде сақтап, нақтылы бір жағдайда оның қасиеттері мен көшірмесін өзгертпестен қайта жаңғыртуы.Зерде есте қалдыру, сақтау және еске түсіру үрдістерінен тұрады. Зерденің генотиптік және фенотиптік түрлері бар. Генотиптік зерде дегеніміз шартсыз рефлексті, ырықсыз сезімді және имитингті қалыптастырады. Ал фенотиптік зерде дегеніміз тірі ағзаның жеке дамуыы кезінде иемденген ақпарттарын өңдеу және сақтау қасиетін жүзеге асырады. Зерде ақпаратты ұзақ сақтауына байланысты қысқамерзімдік және ұзақмерзімдік және мезеттік деп үш түрге бөлінеді. Қысқамерзімдік зерде ол өтіп жатан мінездік және ойлау амалдарын қамтамасыз етеді. Ал өте маңызды ақпараттар ұзақмерзімді зердеде сақталады. Қысқамерзімді зерденің минуттық, бірнеше секінд аймағындағы және амалдаудағы – оперативтік түрлері ажыратылады. Тағы да бұдан басқа мерзімді зерделердің аралық деген түрі де кездеседі. Оны консолидация деп атайды яғни, есте сақтау із жазбасының ныйғайтылысы. Мезеттік зерде әсердің іздерін қабылдағыш құрылымында бірнеше секінд сақтай алады. Мұндай іздердің ұзақтығы жеке ауқымы тітіркендіргіштің әсер етуші күші мидағы қабылдаушы құрылымдардың күйіне байланысты болады. Олардағы алғашқы үздік үрдістер сезімдік зерденің негізін құрайды. Мезеттік зерде мидың талдағыш құрылымдарына сигналдың жеке белгілері мен касиеттерін ажыратуға, бейнені тануға мүмкіндік береді. Адамның зердесінің барлық түрі қисынды-мағыналық және сезімді-бейнелік болып екі топа жіктеледі. Біріншісі ұғымдарға, екіншісі елестетіге сүйеніп іс жүргізеді. Адам үшін зерденің қисынды-мағыналық түрі ең жоғары сатысы болып есептеледі. Мұнда заттар мен құбылыстардың мида бекітілуі үш кезеңнен өтеді.1) із жазбаның қалыптасуы 2) жаңа ақпаратты іріктеу және жіктеу 3) маңызды мәліметті ұзақ уақыт сақтау. Сезімді –бейнелік зерде: көрі, есту, дәм сезу, қозғалыс зерделері болып жіктеледі. Есте сақтау сипатына қарай ерікті, еріксіз деп бөлінеді. Зерденің бейнлік, қимылдық, эмоциялық және шартты рефлекстік түрлері ажыратылады. жүктеу/скачать 1,79 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|