Нуржігіт Алтынбеков
жүктеу/скачать 1,09 Mb. Pdf көрінісі
|
| Нуржігіт Алтынбеков
II. Простогландинді аппарат ренин–ангиотензин аппаратының антогонисі, простогландинді (жинақтаушы өзектің ашық түсті жасушалары, интерстициялық және дисталды өзекше жасушалары бөледі) синтездеп гипотензивті жүйе түзеді. Интерстиялық жасушалар бүйректің милы бөлімінде дәнекер тінінде орналасқан. Синтезделген простогландиндер әсері – қантамыр диаметрінің кеңейуіне ықпал етіп, бөлінетін несептің мөлшерін арттырып, Na–дың экскрециясын жүзеге асырады. III. Калликреин–кининді аппарат қантамыр қабырғасын кеңейту қасиетіне ие және натриурезбен диурезді жоғарылатады,нефрон өзекшелеріндегі Na+ мен судың реабсорбциясын тежейді. Кининдер–калликреин ферментінің әсерінен белоктардан түзілетін пептидтер.Калликреин бүйректе дисталды өзекше жасушаларында кездеседі.Кининдер простагландиндердің секрециясын стимулдай отырып, өз әсерін береді. Бүйректің өте күрделі эндокринді комплексі, жалпы организмдегі және бүйректегі қанайналымын реттеп, несеп түзуге қатысады. 58. Несеп шығару жолдары. Бүйрек тостағаншалары, бүйрек түбегі қабырғасының құрылысы. Несепағар, қуық, несеп шығару түтігінің морфофункциялық сипаттамасы. Бүйректтің иннервациясы Зәр шығару және зәр түзу жүйесіне бүйректер, несепағарлар, куык және зәр шығару түтігі жатады. Бүйректер зәр түзуші кызмет аткарса, калғандары зәр шығару жолдарын кұрайды. Дамуы. Эмбрионалдык даму барысында жүйелі түрде үш жұп зәр түзуші мүшелер калыптасады: алдыңғы бүйрек (pronephros), алғашкы бүйрек (mesonephros), тұракты бүйрек (metanephros). Алдыңғы бүйрек мезодерманың алдыңғы 8—Юсегмент аякшаларынан (не- фротомдардан) пайда болады. Алдыңғы бүйрек эпителиалды түтікшелерден тұрады, олардың бір ұшы тұйыкталған және целомға караған, ал екінші үшы сомиттерге бағытталған, сол жерде бірігіп, мезонефральды (вольфов өзегін) өзекті кұрайды. Адам ұрығында алдыңғы бүйрек зәр түзу кызметін атқармайды, біраз уакыттан кейін ол кері дамиды. Бірак мезонефральды өзек сакталады және каудальды бағытта өседі. Алғашкы бүйрек ұрыктын кеуде бөлімінде орналаскан көптеген сег мент аякшаларынан (25-ке дейін) дамиды. Сегмент аякшалары сомит- тер мен спланхнотомнан окшауланады да алғашкы бүйректің тұйыкталған түтікшелеріне айналады. Түтікшелер мезонефральды өзекке карай өсіп, бір үшы онымен косылады. Алғашкы бүйректің түтікшесінің екінші ұшына карай колкадан тамырлар келеді де кылтамырлык шумактарға тармакталады. Түтікшелердің тұйык шеті шумактарды сыртынан коршап, олардың кап- суласын кұрайды. Қылтамырлык шумактар мен капсулалар бірігіп бүйрек денешіктерін күрайды. Алдынғы бүйректін дамуы барысында пайда болған мезонефральды өзек арткы ішекке ашылады. Тұракты бүйрек эмбрионалдык дамудын екінші айында дами бастай- ды, бірак онын толык дамуы бала туылғаннан кейін аякталады. Бұл бүйрек екі бастамадан — мезонефральды өзектен және нефрогендік тіннен да миды. Соңғысы үрыктын каудальды бөлігіндегі мезодерманын сегмент аякшаларына бөлінбеген аймактары. Мезонефральды өзек нефрогендік бастамаға карай өседі және кейін одан несепағар, бүйрек тостағандарымен бүйректің түбегі, ал олардан — өсінділер шығып, жинактаушы өзектер мен түтікшелерге айналады. Бұл түтікшелер нефрогендік бастамада түтікшелердің дамуының индукторы болып табылады. Нефрогендік бастамадан жасуша- лар шоғыры пайда болады, олар кейін тұйыкталған көпіршіктерге айналады. Көпіршіктер ұзынынан өсе келе түйыкталған бүйрек түтікшелеріне айналады және өсу барысында S-тәрізді иіледі. Түтікшенің кабырғасының жинактаушы түтікшенің тұйыкталған өсіндісіне жанаскан жағымен әрекеттескенде, олардың куыстарының косылуы өтеді. Бүйрек түтікшесінін карама-карсы тұйыкталған үшы екі кабатты тостағанға ұксайды, оның ойысына артериалдык кылтамырлардын шумағы енеді. Бүл жерде бүйректін тамырлы шумағы калыптасады, ол капсуламен бірге бүйрек денешігін кұрайды. Пайда болы- сымен тұракты бүйрек тез өсе бастайды және жүктіліктін екінші жартысында кері дамитын алғашкы бүйректен 3-ші айдан бастап жоғары орналасады. |