Нуржігіт Алтынбеков
жүктеу/скачать 1,09 Mb. Pdf көрінісі
|
| Нуржігіт Алтынбеков
отырады. Жыныстық көмелетке жеткен организмнің көпшілігінде өр 28 күн сайын кайталанып келіп отыратын процесс. Жыныстық немесе овариальді-менструальді құбылыс үш кезеңге бөлінеді. Олар: 1) менструальді кезең (эндометрнйдің десквамациясы) мұнымен алдыңғы цикл аяқталады; 2) менструальді циклден кейінгі кезең (Эндометрийдің пролиферациясы); 3) менструацияға дейінгі кезең немесе функциональді-секреция кезеңі, бұл кезде үрықтану орын алған жағдайда жатыр эндометриясы ұрықтанған жұмыртқа жасушасының имплантациясына дайындығы жүзеге асады, ( үлгі). Менструальді кезеңде (басталуы) эндометрийдің қанмеи жабдықталуының өзгерістері байқалады, Ал функциональді кезеңінде (3- ші) сары дене прогестерон гормонын бөледі. Осыдан жатыр қабырғасындағы спираль тәрізді, және тік артериялардың қалың тобы пайда болады. Жыныстық циклге дейінгі кезеңінің соңына қарай аналық бездегі сары дене сорыла бастады да (кері дамиды), прогестеронның белінуітоқталады, соның өнерінен спираль тәрізді артериялардың қабырғасы тарылады, эндометрийге қанның құйылуы (бөлінуі) едеуір азаяды. Мұны ишемия фазасы дейді. Гипюксия процесі дамиды, содан қан тамырлардың ішінде ұйлған қан пайда болады, Тамырлардың кабырғалары иілгіштігін жоғалтып, сынғыш- жарылғыш келеді. Осы аталған өзгерістер жатыр қабырғасындағы тік артерияларға қатысты. Эидометрийдің функциональді қабатындағы ншемияның (қысылу) салдарынан некроздық өзгерістер басталады да, қан тамырларында тромбалар пайда болады, Осындай ұзаққа созылған қан тамырларының қабырғасынын тарылуынан (спазмадан) кейін спираль тәріздес артериялар қайтадан кеңейіп эндометрийге қанның құйылуы ұлғаяды да, овариальді-менструальді цикл басталады. Жыныстық цикл басталған күні әйел организмінде овариальді гормондарының бөлінуі тоқталады да, эстрогеннің бөлінуі әлі бастала қоймайды, Бірақ сары дененің регрессиясы кезекті фолликуланың өсуіне кедергі жасайтын болғандықтан, эстрогеннің түзілуіне мүмкіндік туады, Осының әсерінен жатырдың эндометриінің регенерациясы жанданады. Бұдан өрі қарай кезекті жыныстық циклдің кейінгі кезеңі басталады. Олай болса жыныстық циклдің кейінгі кезеңі - эстрогенді, ал дейінгі кезең проғестеронның өсерімен анықталады екен. Аналық безде овуляция процесі жыныс циклінің 12-17-ші күндерінде, яғни шамамен алғанда екі кезекті жыяыс цикл (менструация) аралығында келеді. Менструальді циклдан кейінгі кезеңі. Бұл кезең жыныс циклі аяқталған сөттен басталады. Жатыр экдометрнінде қалған базальді қабаты мен жатыр бездерінің дистальді бөліктері болатын, енді осылардың регенерациясы жүзеге асады да, пролиферативті кезен басталады. Бұл кезең 5-il күндері өте активті (белсенді) түрде жүзеге асып, ал кейінірек баяулап жатырдың қалыпты тыныштық кезеңіне ауысады (11-14 күндері), Ал 14 тәулікте аналық бездің құрамында пісіп жетілген үшіншілік немесе көпіршікті овоциттің кезекті толық дамуы басталады. Менструальді циклға дейінгі немесе алдындагы кезеңі. Жыныстық циклдің кейінгі кезеңінің соңында безде овуляция процесі өткеннен соң жарылып шыққан овоциттің орнында пайда болған сары дене прогестерон гормонын бөледі. Бұл гормон жатыр бездерінің белсенділігін арттырып, секреторлық әсерін күшейтеді. Бездің мөлшері ұлғайып, жасушалары ісінеді де, без өзектері секретке толады. Без жасушаларының цитоплазмасында біраз гликогеи мен гликопротеидтердің түйіршектері жиналады. Осының өсерінен без жасушалары биік призма тәрізді пішінге не болады да, жатыр эндометри біртіндеп қалыидайды. Көптеген бездің жасушалары жатырдың децидуальді жасушаларына айгалады. Егер ұрықтанц процесі жүзеге асса , жатыр энометрйі плацентаға айналады, ал бул процес өтпесе эндометрийдің функционалды қабаты сыпырылып түседі де, кезекті менстрация кезеңі басаталады. 62.Жатыр түтікшелері, құрылысы қызметі. Жатыр қабырғасының құрылысы және қызметі. Овариальді- менструальді цикл және оның сатылары. Қынап. Жатыр қабырғасының овариальді- менструальді циклге байланысты құрылысы. Жасқа байланысты өзгерістері. Сүт бездері. АНАЛЫҚ ЖЫНЫС ЖҮЙЕСІНІҢ ҚОСЫМША МҮШЕЛЕРІ |