Нуржігіт Алтынбеков
жүктеу/скачать 1,09 Mb. Pdf көрінісі
|
| Нуржігіт Алтынбеков
ақуыздардың гликозамингликандармен қос лыстары ) және гликопротеиндерден құрылған . Эпителий тіні сияқты , шеміршек тінінде де қан тамырлары болмайды . Протеогликандардың жогары гидрофилділігі аркасында шеміршек матриксінде су көп мөлшерде жиналады . Қалып тасқан жасушааралық ( тіндік ) сұйықтық арқылы қоректік заттар , оттек , иондар шеміршек қабығының ( төменде қарастырылған ) қан тамырларынан диффузия жолымен шеміршек тінінің жасушаларына өтеді Байланган судың көлемі сонымен бірге шеміршек тінінің серпінділігін анықтайды . Болжам бойынша , қарт адамдардың остеоартроздарының себептерінің бірі - шемір шек матриксі протеогликандарының суды байлау қабілетінің төмендеуі . Нәтижесінде буындардың шеміршек тінінің серпінділігі де төмендейді . Шеміршек қабы екі қабаттан құралған: сыртқысы құрамында көптеген қантамырлары бар талшықты дәнекер тінді; ішкісі хондробласттар мен прехондроблаттардан құралған жасушалы. Шеміршек қабының астындағы аралық қабатта ұзын осьтері шеміршек бетімен бағыттас ұршық тәрізді жас хондроциттер орналасады. Төменгі қабаттарында шеміршек жасушалары сопақша немесе дөңгелек пішінді болады. Бұл жасушалардың синтетикалық және секреторлық қызметтері нашарлағандықтан, олар бөлінгеннен кейін ажырамай, 2-4 хондроцииттерден тұратын изогенді топтар түзеді. Шеміршек тіндерінің өсуі және регенерациясы . Шеміршек тіні бастамасының өсуі интерстициялық және аппозициялық әдістер арқылы қамтамасыз етіледі . Интерстициялық өсуі жас шеміршек жасушаларынын хондроциттердің саны мен өлшемдерінің ұлғаюы есебінен және жасушааралық заттың шеміршектің тереңдігінде жи нақталуы нәтижесінде өтеді . Шеміршек өскен сайын , оны қоршаган мезенхима аз дифференцияланган дәнекертінді шеміршек қабығына дамиды . Оның ішкі қабатында хондро бласттарға дифференциялануга кабілетті камбиалды элементтері , ягни прехондробласттары бар . Дәл осылар шеміршектің аппози циялық өсуін қамтамасыз етеді . Бұл жагдайда шеміршек бастамасының шеп бөліктерінде орналасқан хондробласт тары көбейеді де , өндірген макромолекулаларымен матрикстің көлемін ұлғайтып , шеміршек тінін өсіріп отырады . Шеміршек тінінің өсуі гормоналды факторлармен - соматотропты гор мюні , тироксин , инсулин , глюкокортикоидтар , эстрогендермен және т.б. pent теледі . Мысалы , соматотропин және пролактин шеміршек тінінің өсуін ын таландырады , бірақ олардың пісіп жетілуіне әсерін тигізбейді . Тироксин ж не трийодтиронин , керісінше , хондроциттердің дифференциялану процесте рін тездетеді , бірақ шеміршектің өсу процестерін тежейді . Хондроциттерде бұлардың әрқайсысын қабылдайтын рецепторлары бар . Атап өту қажет , микроортасының құрамдастары - гиалурон қышқылы фибронектин хондрогенезге де және жасушалардың өз қызметтерін атқаруына да әсерін тигізеді . Шеміршек тіндерінің регенерацияға қабілеттілігі ең алдымен шеміршек қабыгынын камбиалды жасушаларын мүмкін діктеріне байланысты . Прехондробласттар белсенді күйіне айналады : проли ферацияға ұшырап , хондробласттарға дифференцияланады . Соңғылар за қымданған жерді толтыратын шеміршек матриксін өндіреді . Толық репаративтік регенерация балалық шақта байқалады . Ересек адамдарда зақымданған шеміршектің дефекті әуелі шеміршек қабығы жағынан өскен борпылдақ талшықты дәнекер тінмен толтырылады . Кейін бұл тіннің орнын тыгыз талшықты дәнекер тін тыртық түрде басады . Мұндай реге нерация толыққанды емес , себебі үстем механикалық жүктеме түскен жағдайда , шеміршек осы тыртық бойымен қайтадан зақымдалуы мүмкін . 65. Сүйек ағза ретінде. Сүйек тіндерінің регенерациясы. Тікелей және тікелей емес остеогенез. Жасқа байланысты өзгерістер. Сүйектердің қосылыстары, буындар және олардың құрылысы мен тіндік құрамы.Сүйек тіні жасушааралық заты жоғары дәрежеде минералдануымен сипатталатн дәнекер тін. СҮЙЕК АГЗА РЕТІНДЕ Микроскоппен зерттегенде ағза ретінде сүйек сыртынан қаптаған периост , бір - біріне ауысатын тыгыз және кемік заттарынан , түтікті сүйектің диафизін қызыл кемік орналасқан қуыс жағынан төсейтін эндосттан құрылғаны көрінеді . Сүйектің құрамына басқа да 213 тіндер кіреді : тығыз және борпылдақ талшықты дәнекер , май және нерв тіндері , бірак функция жағынан жетекші тін - пластинкалы сүйек тіні . Сүйек қабығы ішкі және сыртқы қабаттар дан құрылған сүйектін сырткы кабығы . Периосттың сыртқы қабаты тығыз талшықты пішімделмеген дәнекер тіннен тұрады . Құрамында жалпайган ұршық пішінді остеогенді жасушалары , преостеобласттары және остеобласттары бар оның ішкі қабаты борпылдақ |