Оқулық. 2-басылым. Астана: ф олиант, 2013



Pdf көрінісі
бет9/85
Дата07.01.2022
өлшемі17,71 Mb.
#18556
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   85
Байланысты:
b2006

Бақылау  сүрақтары
1.  Жеміс  ағашының  өсу  кезеңі  және  бүл  кезеңде 
атқарылатын  агротехникалың  шаралар.
2.  Жеміс  ағашының  жеміс  салу  кезеңі  жөне  бүл 
кезеңде атқарылатын агротехникалық шаралар.
1.4. Ө сіп-даму м ен ты ны ғу кезеңдері ж әне
олардың сипаттамасы
Ж еміс-жидек өсімдіктерінің тіршілігі бір ж ы л ішінде 
бір-бірінен күрт айырмашылығы бар екі кезеңге бөлінеді. 
Олар: өсіп-даму жөне тыныгу кезеңдері. Өсіп-даму кезеңі 
ж ы лды ң ж ы лы  маусымына,  ал тынығу кезеңі жылдың 
суық маусымына сай  келеді.  Бүл кезеңдердің ж ы лды қ 
циклдегі  үзақты ғы   өсімдіктердің  түрлері  мен  сортта-
25


рына, жасына, табиғи ж ағдаиларға жөне агротехникаға 
байланысты  болады.  Мысалы,  алманың тынығу  кезеңі 
өрікке  қарағанда  үзақ  болады.  Субтропиктік  айм ақта 
өсетін  өсімдіктердің  өсіп-даму кезеңі (8-9  ай)  қалыпты 
аймаңқа (5-6 ай) қарағанда үзақ болады. Ж ас өсімдіктер 
өсіп-даму  кезеңін  созуға  бейім  келеді  де,  соның  салда- 
рынан  олардың  тіндері  толың  ж етіліп  болмай,  үсікке 
үрынады. Салқын жөне ылғалды жазға қарағанда қүрғаң 
та  ыстық  жазда  өсіп-даму  кезеңі  қы сқа  болады.  Өсіп- 
даму кезеңінің тынығу кезеңіне ауысуы ж ылдың цикл- 
де  ж ем іс-ж идек  өсім діктерінің  ү зақ  даму  процесінде 
дарыған  ңысңы  маусымның  ңолайсыз  ж ағдайлары на 
деген маңызды қүралы болып табылады.
Өсіп-даму кезеңі
Ө сімдіктердің  бүл  кезең і  ж ы л  сайы н  қай талан ы п  
оты раты н  ж екелеген   ңүбы лы стардан  тү р ад ы .  Олар 
фенологиялық фазалар деп аталады.
Өсіп-даму кезеңі жеміс-жидек өсімдіктерінің бүршік- 
терінің  бөртіп  ашылуымен  басталып,  ж апы рақтарды ң 
сарғайып түсуімен аяқталады . Өсіп-даму кезеңі мынадай 
негізгі фенол огиялық фазаларға бөлінеді:
1. Бүрш іктердің  жарылуы және гүлдеу;
2. Өркендердің өсуі;
3. Түйін салу және өркендердің өсуі;
4. Гүлді бүршіктердің дифференциациясы;
5.  Тіндердің  п ісіп -ж етілуі  ж әне  ж ап ы р ақ тар д ы ң  
Түсуі. 
V  '
1. Б урш ікт ердің ж арылуы және гцлдеу
Бүл кезең бүршіктердің ңабыршақтарының аш ылуы­
мен басталып, гүлдердің ж апы раңш аларыны ң түсуімен 
аяқталады. 
•  іііда
А лма  мен  алмүртта  гүлді  ж әне  өсу  бүрш іктері  бір 
мезгілде ашылады,  ал шиеде ал дымен гүлді бүршіктер 
ашылады, одан кейін өсу бүршіктері аш ылады,  ал беке
мен ж аңғақта керісінше болады.
26


Жеміс дақылдары әр түрлі мезгілде гүлдейді. Ең алды- 
мен фундук, одан кейін бадам, өрік, алша, шабдалы, тәтті 
шие,  алхоры,  шие,  алмүрт,  алма,  беке,  ж аңғақ,  шетен 
гүлдейді. Гүлдеу фазасының өтуі үшін қолайлы темпера­
тура: алма мен алмүрт үш ін -  15-20  С; шие, алш а жөне 
алхоры үш ін -  10-18 °С; шабдалы үш ін -  18-20 °С ңажет.
2. Өркендердің өсуі
Өсіп-даму  кезеңі  басталғанда  тебе  бүрш іктер  жөне 
іш інара бүйір  бүршіктер  ашылады.  Осы  кезден  бастап 
өркендердің  өсуі  басталады  және  өркендердің үшында 
ж аң а  бүрш іктердің  пайда  болуымен  аяңталады .  Бүл 
кезеңнің басында өсімдіктер ңоректік заттардың күзде 
ж инақталған ңорын пайдаланады, ал өрі қарай фотосин­
тез кезінде пайда болған ңоректік заттарды жөне тамыр- 
лардан келетін заттарды пайдаланады. Өркендердің өсу 
фенофазасының үзақтығы дақылға, сортына, жасына, ауа 
райына, агротехникаға байланысты. Ж ас ағаштарда бүл 
фенофаза 60-100 күнге, жеміс салатын ағаш тарда 40-60 
күнге, ал ылғал жетіспей, азотты ңорекпен ңамтамасыз 
етілмегенде  20  күнге дейін  созылады.  Өркендердің өсу 
фенофазасын үш ке белуге болады: бастапқы өсу, барын- 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   85




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет