Оқулық Алматы, 012 Əож 528(075. 8) Кбж 26. 12я73 т 53



Pdf көрінісі
бет175/292
Дата06.10.2023
өлшемі11,51 Mb.
#113253
түріОқулық
1   ...   171   172   173   174   175   176   177   178   ...   292
Байланысты:
tokpanov-kartografia

295
8.1 сурет.
 
Сызықтар бағыттарының бұрыштары: РР аймақтың біліктік
меридианы координаттық торының тік бағыттағы Р
1
 
жəне Р
2
оған бағыттас 
жүргізілген картаның координаттық торының тік бағыттағы шақырымдық
сызығы
Мысалы: 
АВ
түзуінің нағыз азимуты
нА
=60°
болса,
ВА
түзуінің кері азимутын анықтау үшін 180°-ты қосамыз. Кері 
нА 
60°+180°=240°, егер 
ВС
түзуінің нағыз азимуты 
А
н
320° тең болса, 
СВ
түзуінің нағыз азимутын табу үшін А
н
кері 320°–180°=140°.
Мысалдарда көрсетілгендей нағыз азимут 180° артық болса, кері 
азимутты табу үшін 180° аламыз, егер кем болса қосамыз.
Барлық меридиандар полюстарында түйілісетіндіктен жер 
шарының əртүрлі нүктелерінде олар бір-бірімен параллель 
болмайды. Сондықтан бір түзудің бойында жатқан əртүрлі 
нүктелердің азимуттық өлшемдері əртүрлі болады. 
СD
түзуінің 
М
1
, М
2
нүктесінде қиып өтетін РР, Р
1
Р
1
, Р
2
Р
2
нағыз меридиа-
ны 
М
нүктесінде қиып өтетін 
РР
меридианымен параллель емес. 
Сондықтан, М
1
жəне М

нүктелерінің
А
н1
А
н2
нағыз азимут-
тары тең.
Меридиандарды жақындату бұрышы
. Егер
СD
түзуінің М
1

М
2
нүктелерінде қиып өтетін Р
1
жəне Р
2
түзулеріне параллель 
М
нүктесінде қиып өтетін РР меридианын жүргізсек,
меридиан-
дарды жақындату бұрышы
γ
шығады. М нүктесінің шығысында 
орналасқан нүктелер үшін меридиандарды жақындату бұрышы 
γ
шығыстық 
деп атап, көрсеткіші оң (+), ал 
М
нүктесінің ба-
тысында орналасқандар (Р
2
Р
2
) үшін меридиандарды жақындату 
бұрышы 
γ
батыстық 
деп аталып, көрсеткіші теріс (-) деп 
белгіленеді [8.2-сурет].


296
Суретке талдау жасайтын болсақ:
А
н1
= А
н

γ
;
А
н2
= А
н
-
γ
;
D
С түзуінің 
М
нүктесіндегі 
А
кері = 
А
н
±
180°. 
Формуланың мəндерін орнына қойып, 
А
н2
= А
н
±
180°+
γ
шығаруға болады. Əртүрлі нүктелердің тура жəне кері ази-
муты 180°+
γ
айырма жасайды. Географиялық меридиандардың 
солтүстік бағытымен координаттық тордың тік шақырымдық 
сызығының арасында түзілген меридиандарды жақындату 
бұрышы 
γ
көрсеткіші 3º аспайды. Ол топографиялық картаның 
қосымша жабдықтаушы элементі ретінде оңтүстік бұрыштама 
астында көрсетіледі.
А
м
γ
δ
α
+

=
;
α=
А
м

δ-γ;
γ
α
+
=
A
;
А
н
кері=320°–180°=140°.
Мысалдарда көрсетілгендей нағыз азимут 180° кем болса, 180° 
қосамыз, егер артық болса аламыз. Нағыз азимут астрономиялық
өлшемдерге негізделіп алынады.


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   171   172   173   174   175   176   177   178   ...   292




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет