Оќулыќ Алматы 2005 Беркінбаев К. М

120

28.10. 12E,18 он  алтылыќ  жџйеде  берілген  санды  ондыќ  жџйеге

љрнектењіз.

28.11. CE,A1 он  алтылыќ  жџйеде  берілген  санды  екілік  жџйеге

љрнектењіз.

28.12. 1FB,F он  алтылыќ  жџйеде  берілген  санды  сегіздік  жџйеге

љрнектењіз.

Тапсырма 29.

29.1. 128,8125 ондыќ жџйеде берілген санды екілік жџйеге љрнек-

тењіз.

29.2. 245,4375 ондыќ жџйеде берілген санды сегіздік жџйеге љрнек-

тењіз.

29.3. 351,46875 ондыќ жџйеде берілген санды он алтылыќ жџйеге

љрнектењіз.

29.4. 1110011,011 екілік жџйеде берілген санды ондыќ жџйеге љрнек-

тењіз.

 29.5. 10100111,011011 екілік жџйеде берілген санды сегіздік жџйеге

љрнектењіз.

 29.6. 10000111,110011 екілік жџйеде берілген санды он алтылыќ

жџйеге љрнектењіз.

29.7. 701,06 сегіздік жџйеде берілген санды ондыќ жџйеге љрнек-

тењіз.

29.8. 566,31 сегіздік жџйеде берілген санды екілік жџйеге љрнек-

тењіз.

29.9. 573,74 сегіздік  жџйеде  берілген  санды  он  алтылыќ  жџйеге

љрнектењіз.

 29.10. 1A9,28 он алтылыќ жџйеде берілген санды ондыќ жџйеге

љрнектењіз.

29.11. BD,A7 он  алтылыќ  жџйеде  берілген  санды  екілік  жџйеге

љрнектењіз.

29.12. 15F,B он  алтылыќ  жџйеде  берілген  санды  сегіздік  жџйеге

љрнектењіз.

Тапсырма 30.

30.1. 137,5625 ондыќ жџйеде берілген санды екілік жџйеге љрнек-

тењіз.

30.2. 261,1875 ондыќ жџйеде берілген санды сегіздік жџйеге љрнек-

тењіз.

121

30.3. 302,53125 ондыќ жџйеде берілген санды он алтылыќ жџйеге

љрнектењіз.

30.4. 1101011,001 екілік  жџйеде  берілген  санды  ондыќ  жџйеге

љрнектењіз.

30.5. 10111100,10011 екілік жџйеде берілген санды сегіздік жџйеге

љрнектењіз.

30.6. 1001010,01000001 екілік жџйеде берілген санды он алтылыќ

жџйеге љрнектењіз.

30.7. 535,02 сегіздік жџйеде берілген санды ондыќ жџйеге љрнек-

тењіз.

30.8. 346,71 сегіздік жџйеде берілген санды екілік жџйеге љрнек-

тењіз.

30.9. 476,54 сегіздік  жџйеде  берілген  санды  он  алтылыќ  жџйеге

љрнектењіз.

30.10. 1A3,38 он  алтылыќ  жџйеде  берілген  санды  ондыќ  жџйеге

љрнектењіз.

30.11. AA,DC он  алтылыќ  жџйеде  берілген  санды  екілік  жџйеге

љрнектењіз.

30.12. 2DC,D он алтылыќ жџйеде берілген санды сегіздік жџйеге

љрнектењіз.

Џлгі:

1.1. 108, 5625 ондыќ жџйеде берілген санды екілік жџйеге љрнек-

тењіз.

1.2. 247,1875 ондыќ жџйеде берілген санды сегіздік жџйеге љрнек-

тењіз.

1.3. 326,4375 ондыќ  жџйеде  берілген  санды  он  алтылыќ  жџйеге

љрнектењіз.

1.4. 1100101,011 екілік жџйеде берілген санды ондыќ жџйеге љрнек-

тењіз.

1.5. 1110011,10011 екілік  жџйеде  берілген  санды  сегіздік  жџйеге

љрнектењіз.

1.6. 11101110,011111 екілік жџйеде берілген санды он алтылыќ жџйе-

ге љрнектењіз.

1.7. 243,02 сегіздік  жџйеде  берілген  санды  ондыќ  жџйеге  љрнек-

тењіз.

1.8. 352,56 сегіздік  жџйеде  берілген  санды  екілік  жџйеге  љрнек-

тењіз.

122

1.9. 634,72 сегіздік  жџйеде  берілген  санды  он  алтылыќ  жџйеге

љрнектењіз.

1.10. А9,38 он алтылыќ жџйеде берілген санды ондыќ жџйеге љрнек-

тењіз.

1.11. D1,A3 он алтылыќ жџйеде берілген санды екілік жџйеге љрнек-

тењіз.

1.12. 446,CC он алтылыќ жџйеде берілген санды сегіздік жџйеге

љрнектењіз.

Шешуі

1.1. 108, 5625 ондыќ жџйеде берілген санды екілік жџйеге љрнек-

тењіз. Ол џшін:

1. Санныњ бџтін бљлігі екілік жџйеде љрнектеледі. 108 санын екілік

жџйеге љрнектейміз. 108-ді 2-ге бљлеміз

2. Санныњ бљлшек бљлігі екілік жџйеге љрнектеледі.

0,5625 саныныњ дђрыс бљлшегін екілік санау жџйеcінде љрнектеу

џшін оны 2-ге кљбейтіп, шыќќан нѕтиженіњ бљлшек бљлігін таѓы да 2-

ге кљбейту ќажет, т.с.с. Бђл процесс кљбейтіндініњ бљлшек бљлігінде

нљл шыќќанда (ќажетті дѕлдік табылѓанда) тоќталуы тиіс. Шешімін

жазу џшін, аралыќ нѕтижелердіњ бџтін бљліктері алыну реті бойынша

бір-біріне тіркеліп, жазылады.

Жауабы: 108, 5625

10

 = 1101100,1001

2

123

1.2. 247,1875 ондыќ жџйеде берілген санды сегіздік жџйеге љрнек-

тењіз.

1. Санныњ бџтін бљлігі сегіздік жџйеде љрнектеледі.

247 санын сегіздік жџйеге љрнектейміз. 247-ді 8-ге бљлеміз.

2. Санныњ бљлшек бљлігі сегіздік жџйеде љрнектеледі.

0,1875 саныныњ дђрыс бљлшегін сегіздік санау жџйесінде љрнектеу

џшін оны 8-ге кљбейтіп, шыќќан нѕтиженіњ бљлшек бљлігін таѓыда 8-

ге кљбейту керек, т.с.с. Бђл процесс кљбейтіндініњ бљлшек бљлігінде

нљл шыќќанда (ќажетті дѕлдік табылѓанда) тоќталуы тиіс. Шешімін

жазу џшін аралыќ нѕтижелердіњ бџтін бљліктерін алыну реті бойынша

бір-біріне тіркеп жазу жеткілікті.

Жауабы: 247,1875

10

 = 367,14

8

1.3. 326,4375 ондыќ  жџйеде  берілген  санды  он  алтылыќ  жџйеге

љрнектењіз. Ол џшін:

1. Санныњ бџтін бљлігі он алтылыќ жџйеде љрнектеледі.

326 санын он алтылыќ жџйеге љрнектейміз. 326-ді 16-ге бљлеміз

2. Санныњ бљлшек бљлігі он алтылыќ жџйеде љрнектеледі.

0,4375 саныныњ дђрыс бљлшегін он алтылыќ санау жџйесінде љрнек-

теу џшін оны 16-ге кљбейтіп, шыќќан нѕтиженіњ бљлшек бљлігін таѓы-

да 16-ге  кљбейту  керек,  т.с.с.  Бђл  процесс  кљбейтіндініњ  бљлшек

бљлігінде нљл шыќќанда (ќажетті дѕлдік табылѓанда) тоќталуы тиіс.

124

Осыдан соњ, аралыќ нѕтижелердіњ бџтін бљліктерін алыну реті бойын-

ша бір-біріне тіркеп жазу жеткілікті.

Жауабы: 326,4375

10

 = 146,7

16

1.4. 1100101,011 екілік жџйеде берілген санды ондыќ жџйеге љрнек-

тењіз.

Екілік жџйеде берілген санды ондыќ санау жџйесіне љрнектеу џшін

оны (1) тџрде жазып алып, есептеуді ондыќ жџйеде жџргізу жеткілікті.

Есептеу барысында 5 жѕне 6 кестелерді пайдаланамыз.

1100101,011

2

 1

• 

2

6

+1

• 

2

5

+0

• 

2

4

+0

• 

2

3

+1

• 

2

2

+0

• 

2

1

+1

• 

2

0

+0

• 

2

-1

+1

• 

2

-2

+1

• 

2

-3

 =

= 64+32+0+0+4+0+1+0+0,25+0,125=101,375

Жауабы: 1100101,011

2

 = 101,375

10

1.5. 1110011,10011 екілік  жџйеде  берілген  санды  сегіздік  жџйеге

љрнектењіз.

Екілік жџйеде берілген санды сегіздік жџйесіне љрнектеу џшін ал-

дымен екілік санныњ бџтін бљлігін оњнан солѓа ќарай, ал бљлшек бљлігін

солдан оњѓа ќарай сѕйкес тђрде триадаларды пайдаланып, топтастыры-

лады. Соњѓы топтар толыќ емес болса, олар ќосымша нљлдерді тіркеп

жазу арќылы толыќтырылады. Екілік сандарды кестені пайдаланып,

триада арќылы сегіздік жџйеге љрнектеп жазу ќиын емес.

1110011,10011

2

 = 001 110 011, 100 110

2

 = 163,46

8

Жауабы: 1110011,10011

2

 = 163,46

8

1.6. 11101110,011111 екілік жџйеде берілген санды он алтылыќ жџйе-

ге љрнектењіз.

Екілік жџйеде берілген санды он алтылыќ жџйесіне љрнектеу џшін

алдымен  екілік  санныњ  бџтін  бљлігін  оњнан  солѓа  ќарай,  ал  бљлшек

бљлігін солдан оњѓа ќарай сѕйкес тџрде тетрадаларды пайдаланып топ-

тастыру ќажет. Соњѓы топтар толыќ емес болса, олар ќосымша нљлдерді

тіркеп жазу арќылы толыќтырылады. Екілік сандарды тетрада арќылы

он алтылыќ жџйеге љрнектеп жазу ќиын емес.

125

11101110,011111

2

 =1110 1110, 0111 1100

2

 =EE,7C

16

Жауабы: 11101110,011111

2

 =EE,7C

16

1.7. 243,02 сегіздік  жџйеде  берілген  санды  ондыќ  жџйеге  љрнек-

тењіз.

Сегіздік жџйеде берілген санды ондыќ санау жџйесінде љрнектеу

џшін  оны (1) тџрде  жазып  алып,  есептеуді  ондыќ  жџйеде  жџргізу

жеткілікті.

Есептеу барысында 7 жѕне 8 кестелерді пайдаланамыз.

243,02

8

=2

•

8

2

+4

•

8

1

+3

•

8

0

+0

•

8

-1

+2

•

8

-2

=128+32+3+0+0.03125=163,03125

10

Жауабы: 243,02

8

 = 163,03125

10

1.8. 352,56 сегіздік  жџйеде  берілген  санды  екілік  жџйеге  љрнек-

тењіз.

Сегіздік жџйеде берілген санды екілік жџйеде љрнектеу џшін сегізді

санныњ ѕр цифрын 3 екілік цифрѓа (триадаѓа) алмастыру жеткілікті.

Екілік сандардыњ сол жаќтарындаѓы, топтарды толтыру џшін жазылѓан,

шеткі нљлдерін љшіріп тастауѓа болады.

352,56

8

 = 011 101 010, 101 110

2

 =11101010,10111

2

Жауабы: 352,56

8

 = 11101010,10111

2

1.9. 634,72 сегіздік  жџйеде  берілген  санды  он  алтылыќ  жџйеге

љрнектењіз.

Сегіздік жџйеде берілген санды он алтылыќ жџйеге љрнектеу џшін

алдымен  сегіздік  жџйеден  екілік  жџйеге  љрнектейміз (1.8-ші  есепті

ќарањыз), содан кейін он алтылыќ жџйеге љрнектейміз (1.6-ші есепті

ќарањыз).

634,72

8

 =110 011 100, 111 010

2

 =110011100,11101

2

110011100,11101

2

 = 0001 1001 1100,1110 1000

2

 = 19C,E8

16

Жауабы: 634,72

8

 = 19C,E8

16

1.10. А9,38 он алтылыќ жџйеде берілген санды ондыќ жџйеге љрнек-

тењіз.

Он алтылыќ жџйеде берілген санды ондыќ санау жџйесіне љрнектеу

џшін  оны (1) тџрінде  жазып  алып,  есептеуді  ондыќ  жџйеде  жџргізу

жеткілікті.

Есептеу барысында 9 жѕне 10 кестелерді пайдаланамыз.

126

А9,38

16

 = 10

•

16

1

+9

•

16

0

+3

•

16

-1

+8

•

16

-2

 = 160+9+0,1875+0,03125 =

169,21875

10

Жауабы: А9,38

16

 = 169,21875

10

1.11. D1,A3 он алтылыќ жџйеде берілген санды екілік жџйеге љрнек-

тењіз.

Он алтылыќ жџйеде берілген санды екілік жџйеге љрнектеу џшін

он алтылыќ санныњ ѕр цифрын 4 екілік цифрѓа (тетрадаѓа) алмастыру

жеткілікті. Екілік сандардыњ сол жаќтарындаѓы, топтарды толтыру  џшін

жазылѓан, шеткі нљлдерді љшіріп тастауѓа болады.

D1,A3

16 

= 1101 0001,1010 0011

2

 = 11010001,10100011

2

Жауабы: D1,A3

16 

= 11010001,10100011

2

1.12. 446,CC он алтылыќ жџйеде берілген санды сегіздік жџйеге

љрнектењіз.

Он алтылыќ жџйеде берілген санды сегіздік жџйеге љрнектеу џшін

алдымен он алтылыќ жџйеден екілік жџйеге љрнектейміз (1.11-ші есепті

ќарањыз), содан кейін сегіздік жџйеге љрнектейміз (1.5-ші есепті ќара-

њыз).

446,CC

16

 = 0100 0100 0110,1100 1100

2

 = 10001000110,110011

2

10001000110,110011

2

 = 010 001 000 110,110 011

2

 = 2106,63

8

Жауабы: 446,CC

16

 = 2106,63

8

 Тест тапсырмалары

1. Информатика ѓылымы -

1) техникалыќ тасымалдаушыѓа аќпараттарды орналастыру;

2) аќпарат, оны саќтау жѕне мѕліметтерді тањдау;

3) аќпарат, оныњ ќасиеттерін љрнектеу тѕсілдері, оны жинау, саќтау

жѕне беру ѕдістері;

4) оќу процесінде компьютерді пайдалану;

5) телекоммуникациялыќ технологиялар.

2. Аќпараттыњ ењ кіші бірлігі

1) байт;

2) Кбайт;

3) бит;

127

4) код;

5) Мбайт.

3. Байт бђл –

1) 1 жѕне 0 сандармен бейнеленетін аќпарат саны;

2) ОСЌ-да компьютердіњ кодын љзгерту ќђралы;

3) сегіз бірліктен тђратын БИТ тізімі;

4) он алтылыќ цифрдаѓы тљрт шифр комбинациясы;

5) аќпараттар саныныњ максимальды адресті љлшем бірлігі.

4. Санау жџйесініњ негізін ќалай тџсінесіз? –

1) 4 битта орналасќан ењ џлкен сандар жиыны;

2) сандарды жазуда пайдаланылатын ѕріптер саны;

3) сандарды жазуда пайдаланылатын цифрлар саны;

4) санау жџйелерінде сандарды ќђру ережелері.

5) 8 битта орналасќан ењ џлкен сандар жиыны;

5.  Санау  жџйелерініњ  тізімі  берілген:  екілік,  ондыќ,  сегіздік,

он алтылыќ. 100 символдар жинаѓы сандарыныњ жазылуы –

1) екілік санау жџйесінде емес;

2) берілген тізімдердіњ барлыѓында табылады;

3) ондыќ санау жџйесінде емес;

4) сегіздік санау жџйесінде емес;

5) он алтылыќ санау жџйесінде емес.

6. 1 килобайтта … бар –

1) 1000 байт;

2) 1000 бит;

3) 100 байт;

4) 1024бита;

5) 1024 байт.

7. 8 биттан кем емес аќпараттыњ ењ џлкен саны –

1) 256;

2) 512;

3) 1024;

4) 2048;

5) 4096.

128

8. 0 жѕне 1 цифрлары компьютерлерде ќолданылатын екілік

санау жџйесінде –

1) џлкен разрядта ќосуда бірліктер ауыстырылмайды;

2) ењ ќарапайым кљбейту кестесі;

3) ењ ќарапайым ќосу;

4) ЭЕМ-ніњ элементтері екі орныќты жаѓдайларда орналасады;

5) ЭЕМ тђраќты тоќпен жђмыс жасайды.

9.  Ондыќ  санау  жџйесіндегі 2 санын  екілік  санау  жџйесінде

ќалай жазуѓа болады? –

1) 11;

2) 01;

3) 10;

4) 1111;

5) 1001.

10. 111011 + 101010 екілік сандарыныњ ќосындысы неге тењ?

1) 1100101;

2) 0101100;

3) 0101110;

4) 0111011;

5) 1100111.

11.  Екілік  санау  жџйесіндегі  11101101011  саны  сегіздік  санау

жџйесінде мына санѓа ауыстырылады –

1) 3553;

2) 7326;

3) 76А;

4) 5553;

5) 7323.

129

Жауаптар:

1.1. 1100101,0001.

1.2. 355,44.

1.3.  Е2,7.

1.4. 103,375.

1.5. 162,42.

1.6.  АЕ,74.

1.7. 164,8125.

1.8. 11100010,101101.

1.9. DC,А8.

1.10. 185,90625.

1.11. 11010001,00000011.

1.12. 505,154.

2.1. 1101001,0011.

2.2. 326,34.

2.3. D9,5.

2.4. 119,875.

2.5. 176,54.

2.6. 9F,0C.

2.7. 187,59375.

2.8. 10100001,110110101.

2.9. D6,78.

2.10. 174,71875.

2.11. 11100100,10100001.

2.12. 610,72.

3.1. 1110001,0001.

3.2. 273,3.

3.3. F3,B8.

3.4. 135,375.

3.5. 371,27.

3.6. EF,1A.

3.7. 165,5625.

3.8. 1010111,011011011.

3.9. 11B,B.

3.10. 422,65625.

3.11. 101000010010,10000001.

3.12. 402,44.

 4.1. 10000010,1111.

4.2. 255,34.

4.3. 6E,98.

4.4. 163,75.

4.5. 204,22.

4.6. 102,11.

4.7. 179,15625.

4.8. 101000111,100001.

4.9. 10D,F.

4.10. 497,15625.

4.11. 11100110110,00110001.

4.12. 256,35.

5.1. 11000001,1011.

5.2. 251,14.

5.3. 79,F8.

5.4. 133,1875.

5.5. 252,26.

5.6. 81,04.

5.7. 234,09375.

5.8. 11111110,100101.

5.9. 14C,D8.

5.10. 162,46875.

5.11. 100101101010,111.

5.12. 357,56.

6.1. 10100001,0001.

6.2. 236,44.

6.3. F5,F8.

6.4. 213,09375.

6.5. 275,67.

6.6. B14,B. 6.7. 201,03125.

6.8. 111010001,001111.

6.9. 139,C8.

6.10. 167,78125.

6.11. 11101010,111101.

6.12. 235,42.

 7.1. 10010011,0101.

130

7.2. 471,1.

7.3. 108,B.

7.4. 225,5.

7.5. 303,02.

7.6. 91,41.

7.7. 209,34375.

7.8. 111010001,100111.

7.9. E6,98.

7.10. 171,46875.

7.11. 10010100001,000111.

7.12. 1674,364.

8.1. 10001001,101.

8.2. 436,64.

8.3. FD,88.

8.4. 149,25.

8.5. 356,54.

8.6. A1,81.

8.7. 211,46875.

8.8. 1001100,11111.

8.9. DF,98.

8.10. 172,09375

8.11. 110100010,1010101.

8.12. 1357,532.

9.1. 10000100,001

9.2. 247,5.

9.3. F1,28.

9.4. 184,5625.

9.5. 543,73.

9.6. C2,AC.

9.7. 215,59375.

9.8. 110111001,00111.

9.9. A3,58.

9.10. 171,84375.

9.11. 1110110111,00100111.

9.12. 375,52.

10.1. 1101010,001.

10.2. 407,54.

10.3. EE,3.

10.4. 157,625.

10.5. 652,13.

10.6. B6,4

10.7. 216,65625.

10.8. 11011110,110011.

10.9. B1,E8.

10.10. 174,90625.

10.11. 100100011010,1000001.

10.12. 415,62.

11.1. 1101111,011.

11.2. 422,04.

11.3. 112,6.

11.4. 199,15625.

11.5. 734,47.

11.6. 1B7,9A.

11.7. 217,84375.

11.8. 10010101,011001.

11.9. 18A,88.

11.10. 178,9375.

11.11. 100000110,00000011.

11.12. 1036,72.

12.1. 1111101,0011.

12.2. 400,34.

12.3. 9D,08.

12.4. 184,6875.

12.5. 521,71.

12.6. 8AF,FE.

12.7. 222,8125.

12.8. 1111110,001011.

12.9. 14C,78.

12.10. 185,96875.

12.11. 11000000011,01010101.

12.12. 5021,74.

13.1. 1100110,011.

13.2. 356,4.

13.3. DF,28.

13.4. 131,625.

13.5. 647,53.

131

 3.6. C41,CA.

13.7. 359,09375.

13.8. 111111001,1011.

13.9. 10A,98.

13.10. 177,5.

13.11. 10100011101,1101101.

13.12. 256,16.

14.1. 1101010,001.

14.2. 327,2.

14.3. DD,B.

14.4. 137,375.

14.5. 413,45.

14.6. B01,1.

14.7. 362,65625.

14.8. 110000011,11001.

14.9. 11B,D8.

14.10. 282,25.

14.11. 101001010100,0111111.

14.12. 344,22.

15.1. 1110010,111.

15.2. 274,6.

15.3. DB,D.

15.4. 147,125.

15.5. 242,7.

15.6. 832,2.

15.7. 172,03125.

15.8. 10110111,0111.

15.9. 164,E8.

15.10. 284,75.

15.11. 101100010100,00010011.

15.12. 371,26.

16.1. 1111001,1011.

16.2. 256,7.

16.3. D3,5.

16.4. 188,75.

16.5. 403,67.

16.6. B84,E.

16.7. 269,4375.

16.8. 101010010,010011.

16.9. 21C,A8.

16.10. 315,875.

16.11. 100010001,0000001.

16.12. 716,36.

 17.1. 11000000,101.

17.2. 252,1.

17.3. B3,1.

17.4. 182,625.

17.5. 310,07.

17.6. 52C,C.

17.7. 353,96875.

17.8. 100001001,110001.

17.9. 1EE,98.

17.10. 350,125.

17.11. 100000001,00010001.

17.12. 652,42.

18.1. 10100000,1101.

жүктеу/скачать 3,9 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: