Оқулық Қазақ тіліне аударған А. М. Марқабаева Жауапты редакторы проф. Т.Қ. Рахыпбеков 2015

КІРІСПЕ
Бкіл дние жзі бойынша леуметтанулы білім жйесіні медици-
налы ызметкерлері, денсаулы сатау саласын басару, медициналы 
сатандыру жйесінде, денсаулы сатау саласыны коммерциялы са-
ласы ызметкерлері шін маыздылы ы мен ажеттілігі мойындал ан 
(АШ, @лыбритания, Германия жне т.б. елдерде б"л ажеттілік ХХ . 
50-ші жылдары алыптасты). Б"л медициналы леуметтану а деген 
ызы ушылыты артуымен тсіндіріледі. Я ни, о амды денсаулы 
сатау мен медициналы к мекті "йымдастыруды леуметтік-эконо-
микалы факторлар а туелділігін зерттейтін ылым ретінде, сонымен 
атар, медицинаны леуметтік институт т"р ысынан рі леуметтік 
мселелерді зерттеу мен емдеу барысында бірт"тас леуметтік жйені 
б лігі ретінде арастыр анда ажеттілігі арта тседі.
Медицина леуметтануын жеке ылым ретінде б ліп арастыру от-
басы леуметтануы, леуметтану ылымы, "ы леуметтануы, білім 
леуметтануы, дін леуметтануы, нер т.б. дербестендірумен атар 
жрді.
рбір олданбалы леуметтанулы сала мселелерді мына лгіде а-
растырады: леуметтік институт ( ылым, нер, медицина, "ы, т.б.); 
ксіби (загер, алым, дрігер, т.б.); «жеткізуші — т"тынушы» (загер-
т"тынушы, дрігер — науас, т.б.); р лдерді б лу (сот — сотталушы, 
дрі гер — науас, т.б.).
Медицина леуметтануы бірнеше ба ыттар а жіктеледі: емдеуші 
мамандытар леуметтануы; аурулар жне науасты мінез-"лы-
ы леуметтануы; медицина институттары жне денсаулы сатауды 
"йымдастыру; ауру этиологиясыны леуметтік факторларын зерттеу; 
туу мен лім к рсеткіштеріні леуметтік факторларын зерттеу; меди-
циналы к мекке зрулікті тудыратын леуметтік факторлар а сарап-
тама; дрігер мен науасты зара арым-атынасыны леуметтануы; 
денсаулы сатау жйесіні дамуына сер ететін леуметтік салдарды 
зерттеу (жеке, мемлекеттік, отанды, шетелдік).
Медицина леуметтануыны маызды б лімдері мен ба ыттары 
бойынша жйеленген білім медициналы-леуметтанулы а идалар-
ды, т"жырымдарды, лгілерді, медициналы-леуметтанулы м-
селелерді алыптасуы жне зерттеу, ылыми діс-тсілдер, медицина 
саласында ылыми жне тжірибелік іс-рекеттер нтижелерін ба алау 
ережелері, т.б. алыптасуыны сабатасты ы туралы пікір алыптас-
тырады.

12 
Кіріспе
Медицина леуметтануыны ылыми маыздылы ынан б лек, 
леуметтанулы к зарастарды тжірибеде олдану о амды денсау-
лы, денсаулы сатау жне оларды зерттеу дістемесінде ммкіндік 
береді:
мір сру дегейіне сйкес ауруларды таралу ммкіндігі бойын-
●
ша р трлі топтарда ауру туралы к зарас алыптастыруда мде-
ниетті (дстр) сері, емдеу рдісін жзеге асыратын дрігерге, 
емдеуге, институттарды рекеттеріне, т.б. деген арым-атынас-
тар мселелері бойынша медициналы-леуметтанулы зерттеу-
лер жргізу;
т"р ындарды медициналы ызмет трлеріне деген с"ранысына 
●
сер ететін леуметтік-экономикалы факторлар а сараптама жа-
сау;
денсаулы сатау саласын басаруда шешімдер абылдау бары-
●
сында леуметтанулы к зарастарды ескеру;
денсаулы сатау жйесіні леуметтік-экономикалы тиімділігін 
●
арттыру масатында "рылымды згерістер жргізген кезде е 
"тымды н"саларды жасау;
денсаулы сатау жйесіні ксіби арым-атынастар саласында 
●
леуметтік мселерді сараптау жне шешу;
денсаулы сатауды басару жйесін жетілдіруде "тымды техноло-
●
гияларды тадау;
азіргі заман ы жа дайларда денсаулы сатауды леуметтік-
●
экономикалы маыздылы ын леуметтік саланы бір ба ыты 
ретінде ба алау;
денсаулы сатау жйесінде медициналы-леуметтанулы жне 
●
маркетингтік зерттеулерді "йымдастыру жне жргізу.
Баса да о амды жне жаратылыстану ылымдарымен бірге меди-
цина леуметтануы да т"р ындарды денсаулы ын жасарту а арнал-
ан леуметтік-экономикалы жоспарларды "ру а ммкіндік береді. 
олжетімділік, дер кезінде олжетімді медициналы ызмет к рсету 
т"р ындарды мір сру дегейін айындайтын леуметтік к рсеткіш 
болып табылады.
Денсаулы жа дайы к бінесе, т"л аны мдени дегейіне туелді, со-
нымен атар, ебек ету мен демалу, деттер мен уестенуде ережелерді 
д"рыс сатаудан к рінеді. Зиянды деттер, д"рыс таматанбау, дене оз-
алысыны т мендеуі, санитарлы-гигиеналы ережелерді сатамау жас 
кезінен крделі созылмалы ауытуларды, ерте лімге, мгедектікті а-
лыптасуына келеді. Я ни, ауіпті топты алыптастырады.

Кіріспе 
13
о амды мірмен елдегi экономикалы жа дай адам денсаулы ы-
на белсенді турде сер етеді. Rз кезегінде т"р ындарды денсаулы ы 
да о амды мірге ыпалын тигізеді. Ауру трлері ебекке жарамсыз-
дыа, нерксіптерде ебек німділігіні, туу к рсеткішіні т мен-
деуіне, жалпы жне жас балаларды лімі мен мгедектігіні артуына, 
сонымен атар, адамны зіні, отбасыны, ол ж"мыс атаратын 
нерксібіні, ол азаматы болып табылатын мемлекетті экономика-
лы шы ындарына келеді.
азіргі о амны леуметтік-экономикалы жа дайын арастыр-
анда т"р андарды табыс к леміні, нім ндіру к леміні, баспана, 
т.б. т мендеуіне баса назар аударылады. Біра б"л мселелерді шешу 
аншалыты крделі бол анымен, т"р ындар, е алдымен з денсау-
лытары шін аладаулы.
Т"р ындарды денсаулы ын сатау мселелері, адамдарды меди-
цина андай болуы тиіс деген к зарастары, к бінесе, леуметтік зерт-
теулерден к рініс табады.
Не "рлым зекті медициналы-леуметтік мселелерді анытау 
жне оны о амны мшелеріне, жеке адамдар а, денсаулы сатау 
жйесінде шешім абылдап, басарып отыр ан лауазым иелеріне уа-
ытында жеткізу — медициналы к мек к рсету саласын "йымдасты-
руда ы "за мерзімді жоспарлау а жне елді медициналы- ндірістік 
кешенін дамыту а ммкіндік береді.

жүктеу/скачать 1,31 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: