Сын есім
Заттың, құбылыстың сын-сипатын, көлемін, түр-түсін, сапасын білдіретін сөз табы: __________________
Сұрақтары:____________________________
Сәйкестендір.
1.Заттың түрін, түсін білдіретін сөздер
|
1.Биік үй, кіші інісі, тар бөлме, ұзын ағаш, қысқа жіп, жеңіл жүк.
|
2.Заттың көлемдік, аумақтық, салмақтық белгісін, сынын білдіретін сөздер
|
2.Жақсы сөз, жаман ырым, сараң адам, тентек бала, алғыр бала, зерек оқушы, жалқау кісі.
|
3.Заттың сапалық белгісін, сипатын білдіретін сөздер
|
3.Ақ қағаз, көк сия, қара костюм, сұр бұлт, құла бие, күрең ат, қызыл сиыр, жасыл жапырақ.
|
4.Заттың дәміне, иісіне және басқа сипаттарына байланысты білдіретін сөздер
|
4.Балалы үй, тасты жер, білімді жігіт, көтеріңкі көңіл, сусыз арна, қысқы каникул, аспалы шам, жазғы демалыс, төменгі ағыс.
|
5.Затқа, қимылға, іс-әрекетке, мезгіл-мекенге қатысты сынды білдіретін сөздер
|
5.Ащы пияз, тұщы су, қышқыл қымыз, тәтті тағам, жұмсақ төсек.
|
Сын есім тұлғасына қарай түрлері_______________________
Сын есім құрамына қарай түрлері_______________________
Қосымшасыз түбір күйінде жұмсалатын сын есімді _________
дейміз.
Басқа сөз табынан жұрнақ арқылы жасалған сын есімді ____________
дейміз.
Негізгі сын есімге жататын сын есімдердің астын сызып көрсет: көшпелі, тасты, өткір, таза, жақсы, азаматтық, тарихи, діни, үркек, қысқы, үстеме, көтеріңкі, сары, терең.
Көрсетілген жұрнақтардың әрқайсысынан туынды сын есім жаса.
-лы, лі
|
|
|
-ды, ді
|
|
|
-ғы, гі
|
|
|
-шыл, шіл
|
|
|
-и, ы
|
|
|
-ғыш, гіш
|
|
|
Сапалық сын есім мен қатыстық сын есімнің айырмасы ____________________________________________________ байланысты болады.
Түбір сын есімнің өзінен болып, заттың сынын, түр-түсін, тікелей анықтайтын болса, ол ________________________ сын есім болғаны.
Туынды сын есім қандай сөз таптарынан жасалады, көрсетілген сын есімдердің астын сыз: зат есім, сын есім, сан есім, есімдік, етістік, үстеу.
Заттың сын-сипатын, әртүрлі белгісін, басқа сөз табының қатысы арқылы білдіретін сын есімді __________________________________ дейміз.
Сын есімнің шырайлары:________________________________________________
Заттық мағынада (заттануы) жұмсалып тұрған сын есімнің астын сызып көрсет: Күштілерім сөз айтса, бас изеймін шыбындап: әлсіздің сөзін салғыртсып, шала ұғамын қырындап (Абай).
Біркелкі сындардың бірінен екіншісінің артық я кемдігін салыстыру арқылы көрсететін шырай түрі______________________________________________
Біркелкі сындардың бірінің екіншісінен өте артық не өте кем екендігін көрсететін шырай түрі_______________________________________________________
Барлық сапалық сын есімдерге жалғанып, салыстырмалы шырай жасай беретін жұрнақтардың тұсына белгі қой:
1) –рақ, рек, ырақ, ірек;
2) -лау, -леу, -дау, -деу, -тау, -теу;
3) –ғыл, -қыл, ғылт, қылт, ғылтым, қылтым;
4) –шыл, -шіл, -шылтым, -шілтім;
5) –ғыш, -ілдір.
6) –аң, -қай, - ша, -ше.
Күшейткіш буын үстелгенде бірігіп жазылатын екі сөзді жаз:_________________________________
Қосарлану, қайталану арқылы жазылған сын есімдер қалай жазылады:_______________
Жап-жасыл, аппақ, әп-әдемі сөздері құрамына қарай дара, күрделінің қайсысы? Астын сызып көрсет.
Сын есімнің сөйлемдегі негізгі қызметі:_________________________________ Неліктен? Себебі ____________________________________________________
Сын есімнің жіктік тұлғада тұрып атқаратын қызметі: _____________________
Сын есім сөйлемде етістіктің алдында тұрып, қимыл, іс-әрекеттің сынын білдіріп, атқаратын қызметі:____________________________________________________
Сын есім қай септіктерде тұрса, толықтауыш қызметін атқарады? Астын сызып көрсет.: Атау, ілік, барыс, табыс, жатыс, шығыс, көмектес.
Достарыңызбен бөлісу: |