Оқу  сауаттылығын  бағалау  бойынша  PISA  зерттеуіне  оқушыларды

9. 
Жердің  алғашқы  жасанды  серігімен  (Спутник-1)  бірінші  ғарышкер 
Байқоңыр ғарыш айлағынан ұшты.  
10. 
Байқоңыр  –  әлемдегі  бірінші  және  ең  үлкен  ғарыш  айлағы.  Ол 
Қазақстан жерінде Төретам кентіне жақын ауданда табан тіреген. Көлемі 6717 
шаршы шақырым.  
11. 
Орыс  тілінің  «деньги»  сөзі  Қазақстан елінің  қазіргі  валютасы  «теңге» 
сөзінен шыққан.  
12. 
1968 жылы ақпанның жиырмасы күні Қазақ ССР темір жолы салмағы 
43,4  мың  тонна,  ал  ұзындығы  6,5  шақырым  болатын  440  вагонымен  әлемдік 
рекордты жаңартқан.  
13. 
Көктөбе телемұнарасын теңіз деңгейінен төмен есептейтін болсақ, онда 
ол дүниежүзіндегі ең биігі болып есептеледі.  
14. 
Ұлы  Отан  Соғысы  кезінде  майданға  жіберілетін  әр  оқтың  үшіншісі 
қазақстандық қорғасын өндіретін зауыттарда жасалған [11].  
 
Тапсырмалар:  
1-
сұрақ.  
Өзің  үшін  қандай  ерекше  қызықты  мәлімет  алдың?  Жауабыңызды  бір 
сөйлеммен жазыңыз.  
2-
сұрақ.  
Қай  мәліметте  рекорд  жаңарту  туралы  айтылған?  Мәліметтің  нөмірін 
жазыңыз.  
3-
сұрақ.  
Екінші  және  бесінші  мәліметтерге  сәйкес  Қазақстан  Республикасы  жер 
көлемі  жөнінен  әлемде  мұхитпен  шектеспейтін  елдердің  арасында  нешінші 
орында тұр? Жауабыңызды бір сөйлеммен жазыңыз.  
4-
сұрақ.  
Мына  сурет  (3.4-сурет)  қай  мәліметке  сәйкес  келеді?  Мәліметтің  нөмірін 
жазыңыз.  
 
 
3.4-
сурет  
84 
 

Тапсырмаларды орындауға арналған ұсыныстар:  
 
1-
тапсырма  
1. 
Мәтінді зейін қойып оқып шығыңыз.  
2. 
Мәтіннің тақырыбына зейін аударыңыз.  
3. 
Кіріспедегі «ұлықтайық» деген сөзге назар аударыңыз.  
4. 
Бір сөйлеммен жауап беріңіз.  
2-
тапсырма  
1. 
Мәтінді көз жүгіртіп қарап шығыңыз.  
2. 
Мәтіннен санға қатысты мәліметтерге назар аударыңыз.  
3. 
Әлемдік рекордты орнатуға қолайлы жерге мән беріңіз?  
4. 
Реттік нөмірін жазыңыз.  
3-
тапсырма  
1. 
Тапсырманы мұқият оқыңыз.  
2. 
Мәтіннен 2 және 5-мәліметтерді тағы бір оқып шығыңыз.  
3. 
2 және 5-мәліметтердегі микротақырыптарды белгілеңіз.  
4. 
Жауабыңызды бір сөйлеммен өз сөзіңізбен жазыңыз.  
4-
тапсырма  
1. 
Суретті мұқият қараңыз.  
2. 
Оның детальдарына назар аударыңыз.  
3. 
Оқылған мәтін мен суреттің қандай байланысы бар екенін ойланыңыз.  
4. 
Мәліметтің нөмірін жазыңыз.  
Бағалау кестесі.  
Ең жоғары балл – 4.  
1. 
Жауапта кем дегенде келесілердің біреуі ескерілген:  
- 
Отанын сүю;  
- 
Отанын ұлықтау.  
2. 8-
кеңес.  
3. 
Дұрыс жауапта айтылатын мағына: бірінші орында тұр.  
4. 
Үшінші мәлімет.  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
85 
 

Арал теңізі  
 
2-
мәтін сұрақтарының сипаттамасы  
 
С
ұра
қт
ар
ды
ң 
нөм
ір
і 
Сұрақтар типтері 
Мәнмәтін 
Құзыреттілік 
К
өп
 т
аң
да
уд
ы
 қа
же
те
те
ті
н 
сұ
ра
қт
ар
 
Қ
ы
сқа
 жа
уа
пт
ы
 қа
ж
ет
 
ет
ет
ін
 с
ұр
ақ
та
р 
Ө
зі
нд
ік
 
Ө
зі
нд
ік
 
К
өп
ш
іл
ік
 
М
ект
еп
 
К
әс
іб
и 
А
қп
ар
ат
ты
 із
де
у 
ж
ән
е 
та
бу
 
Ө
зі
нд
ік
 
Тұ
ж
ы
ры
мд
ау
 
1 
+ 
 
 
 
+ 
 
 
+ 
 
 
2 
 
+ 
 
 
+ 
 
 
 
+ 
 
3 
 
+ 
 
 
+ 
 
 
 
 
+ 
4 
 
 
+ 
 
+ 
 
 
 
 
+ 
 
№2-мәтін  
 
5-
суретте  Арал  теңізінің  ауданы  көрсетілген.  Арал  теңізі  Қазақстан  мен 
Өзбекстан  шекарасында  орналасқан.  Теңіз  ХХ  ғасырда  ауданы  жағынан 
(68 
мың  км
2
)  әлемде  төртінші  орында  болған  болатын,  бірақ  1960  жылдардан 
бастап теңіздің суы азайып келеді.  
 
 
3.5-
сурет – Арал теңізінің ауданы  
86 
 

Арал  теңізі  –  Қазақстанның  інжу-маржаны,  шөл  белдеміндегі  бірден-бір 
көгілдір  су  айдыны  еді.  Оның  апатқа  ұшырағанға  дейінгі  көлемі  –  1066  км³, 
тереңдігі – 30-60 метр, тұздылығы – 10-12% болған.  
Мәселен, Арал 1960-1965 жылдар арасында 44 мың м³, ал 1990 жылдары 
екі  есеге  қысқарды.  Нәтижесінде,  Арал  теңізінің  деңгейі  23  метрге  дейін 
төмендеп, оның су айдыны 30-200 км-ге дейін қусырылды. Судың тұздылығы 
40 пайызға дейін артты (3.6
-
сурет)
.  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
3.6-
сурет – Арал теңізінің ғарыштан түсірілген суреті  
 
Тапсырмалар:  
1-
сұрақ.  
2007 жылы Арал теңізінің ауданы қанша км
2
 
болған?  
А. 15 мыңға жуық.  
В. 20 мыңға жуық.  
С. 50 мыңға жуық.  
Д. Түгелімен жоғалып кеткен.  
Е. Ондай ақпарат жоқ.  
 
2-
сұрақ.  
Арал  теңізінің  ауданы  шамамен  қай  жылдары  бірдей  көлемде  болғанын 
анықтаңыз?  
 
3-
сұрақ.  
Автор не себепті 2-сұрақтағы жылдарды ерекше көрсетіп отыр?  
 
4-
сұрақ.  
Арал  теңізінің  болашағы  туралы  бір  сөйлеммен  ойыңызды 
қорытындылаңыз (3.6-сурет).  
 
5-
сұрақ.  
Арал теңізі апатқа ұшырағаннан кейін тұздылығы қанша пайыз болды?  
Арал теңізі ғарыштан 
Тамыз 1985  
Арал теңізі ғарыштан 
Тамыз 1997  
Арал теңізі ғарыштан 
Тамыз 2009  
87 
 

А) 10-12% 
 
В) 5-10% 
 
С) 15-20% 
 
Д) 25-30% 
 
Е) 50-52% 
 
Тапсырмаларды орындауға арналған ұсыныстар:  
 
1. 1-
суретке мұқият қараңыз.  
2. 1-
суреттен қажетті ақпаратты алыңыз.  
3. 
Екінші сұрақтың жауабына мұқият назар аударыңыз.  
4. 2-
суреттің қандай жағдайда бейнеленіп тұрғаны туралы ойланыңыз.  
5. 
Мәтінді мұқият оқыңыз.  
Бағалау кестесі.  
Ең жоғары балл – 5.  
 
1.  14 
183  км
2
 
(оқушының  10 000  км
2 
және  15 000  км
2
 
жауабы 
қабылданады).  
2. 
2007 және 2010 жылдары бірдей көлемде болған (2007 жылы – 14 183 
км
2
; 2010 жылы – 13 900 км
2
).  
3. 
Арал  теңізінің  ауданы  2008  жылы  төмендеп  (10 579  км
2
)  2007  және 
2010 жылдары шамамен теңескен болатын.  
4. 
Барлық  мәліметтер теңіз осы жылдамдықпен  тартыла берсе,  Аралдың 
орнында шөл (сахара) пайда болатынын көрсетеді.  
5. 
Апатқа  ұшырағанға  дейін  тұздылығы  10-12%  болған,  апатқа 
ұшырағаннан кейін 40 пайызға дейін артты, демек 50-52%.  
 

жүктеу/скачать 4,99 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: