ИОНДЫҚ АЛМАСУ № 13,14 зертханалық жұмыс Катиониттің толық динамикалық алмасу сыйымдылығын анықтау Жұмыстың мақсаты: иониттің негізгі физика-химиялық сипаттамаларының бірін – толық динамикалық алмасу сыйымдылығын (ДАС) анықтау.
Жұмыстың мәні.Ион алмастырғыш сіңіре алатын иондардың максималды саны оның толық алмасу сыйымдылығын анықтайды. Ол ионогенді топтардың шоғырлануына сәйкес келеді. Сыйымдылық алмасатын ионның миллимоль эквиваленттерінің санымен көрсетіледі, оның толық иондалуына сәйкес келетін рН мәндері кезінде 1 г құрғақ (ммоль-экв/г) немесе 1 мл ісінген ионитке (ммоль-экв/мл) келетін. Иониттердің сыйымдылығын анықтау Статикалық немесе динамикалық жағдайларда (ион алмасу бағанында) жүзеге асырылады. Динамикалық жағдайдағы иониттердің сыйымдылығы "бағаннан шығудағы алмасатын ионның концентрациясы – элюат көлемі" координаттарында құрылған Шығыс қисықтары арқылы анықталады. Олар толық динамикалық алмасу сыйымдылығын (ТДАС) және динамикалық алмасу сыйымдылығын секіруге дейін (ДАС) табады, бұл элюатта пайда болғанға дейін сіңірілген иондардың санын көрсетеді (секіру).
Зертханалық жұмыста мыс (II) бойынша КУ-2 қатты қышқыл катионитінің (ТДАС) анықтау қажет. Ол үшін CuSO4 ерітіндісі КУ-2 катионитімен толтырылған баған арқылы Н+ -нысанда үздіксіз өткізіледі және олардың әрқайсысында Cu2+ концентрациясын кейіннен анықтау үшін ағып жатқан ерітіндінің (элюаттың) жекелеген бөліктерін өлшеуіш ыдыстарға жинайды.CuSO4 ерітіндісі ионит қабаты арқылы өткен кезде ион алмасу реакциясы жүреді:
2 R-SO3H + CuSO4 ⇔ (R-SO3) 2Cu + Н2ЅО4.
Элюаттың алғашқы бөліктерінде Cu2 + иондары болмауы керек, өйткені ионит қабаты ерітінді өткен сайын біртіндеп осы иондармен қанықтырылады. Содан кейін Cu2+ иондарының элюатқа өтуі басталады, содан кейін бағанның шығысындағы Cu2+ концентрациясы бағанның кіреберісіндегі Cu2+ концентрациясына тең болғанша артады, бұл ионит қабатының толық қанығуын көрсетеді.
Cu2 + иондарының құрамына элюатты талдау фотометриялық түрде жүргізіледі. Анықтама қарқынды көк түске ие мыс (II) аммиакатының түзілуіне негізделген:
Cu 2+ + 4NH3 ↔ [Cu(NH3)4]2+ Бұл қосылыстың максималды жарық сіңіруі λ = 620 нм сәйкес келеді. Белгісіз концентрацияны табу үшін градуирлеу графигі әдісі қолданылады.