Реферат тақырып: Архимед
жүктеу/скачать 435,09 Kb.
|
| Архимед күші жайлы аңыз
Аңызда айтылатындай, Сиракуз патшасы Гиерон Архимедке зергер жасаған тәждің таза алтыннан немесе алтын мен күмістің қоспасынан жасалынғанын анықтауды тапсырды. Бұл есепті шеше алмай, Архимед көп күн әуреленді. Бір күні толтыра су құйылған ваннаға түскен кезде кенеттен ойына әлгі есептің шешуі келген екен дейді. Өзінің ашқан жаңалығына шаттана куанған ол «Эврика!» (Таптым!) деп Сиракуз көшелерінің бойымен айғайлап жүгірген екен. Сірә, жаңалық ашқан адам ерекше бір сезімге бөленетін болар. Өлім Біздің эрамызға дейінгі 212 жылдың күзінде. Сиракузаны римдіктер басып алды. Бұл Артемида мерекесі кезінде, күзетшілер мас болған кезде болды. Сақшылардың бірі жауға қабырғадағы құпия өткел ашты. Қалаға шабуыл кезінде Архимед өлтірілді. Ежелгі дереккөздерде Архимедтің римдіктердің қолынан қайтыс болуы туралы әңгіме бірнеше нұсқада бар. Рим авторлары Тит Ливий мен Плиний Аға өз отандастарының жасаған қиянатын мойындай отырып, оның кездейсоқ және дүрбелең кезінде болғанын жазады. Олар сондай-ақ шабуыл кезінде Архимедті өлтірмеуді бұйырған Марселлдің наразылығын атап өтеді. Рим билігі кезінде өмір сүрген ұлты гректер Диодор Сикулус пен Плутарх Сиракузаның басқыншыларын білімсіз, ғылымнан алшақ, тіпті тонаумен айналысатын қорқақ сарбаздар ретінде көрсетеді. Марселл әскерлерінің қатыгездігі тіпті Сенатта қаралды, онда командир ақталды. 2 жылдан кейін Марселлге қайтадан Сицилияға бару тапсырылғанда, Римде болған арал тұрғындары аза тұту киімдерін киіп, сенаторлардың үйлеріне бара бастады, егер Марселус туған аралына оралса, онда бәрі арал тұрғындары үйлерін тастап кетеді.Диодор Сикулустың айтуынша, Архимедті белгілі бір легионер басып алған. Сонда ғалым: «Тез, біреу, менің бір көлігімді алып кел!» деп айқайлайды. Рим солдаты қорқып, Архимедтің келесі жаңалығын оған қолданғысы келеді деп шешіп, 75 жастағы қартты қылышпен өлтірді. Плутарх Сиракуз ғалымының өлімінің үш нұсқасын келтіреді. Олардың бірінің айтуы бойынша, римдік бір сарбаз бұйрық бойынша Архимедті ұстап алып, Марсельге апармақ болған. Алайда тұтқын Рим әскерінің бас қолбасшысына еруден үзілді-кесілді бас тартты, өйткені ол белгілі бір математикалық мәселені шешуі керек болды. Сонда ашуланған сарбаз Архимедті өлтіреді.Плутарх сипаттаған басқа нұсқаға сәйкес, Архимед қайтыс болғанға дейін солдаттың сол кезде айналысқан міндеті шешімін табуы үшін сәл күтуін сұрайды. Ал үшінші Плутарх нұсқасы бойынша Архимедтің өзі математикалық аспаптарымен Марсельге барған. Легионерлер қарияның қолында құнды нәрсе бар деп шешіп, оны тонау мақсатында өлтірді. Екі автор да Рим әскерінің бас қолбасшысы Марселлдің болған оқиғаға қайғырғанын баса айтады. Басқа нұсқаны 12 ғасырдағы византиялық филолог Джон Цец (Хилиада, II кітап) келтіреді. Шайқас кезінде 75 жастағы Архимед өз үйінің табалдырығында отырып, тура жол құмында салған сызбаларына терең ой салды. Осы кезде қасынан жүгіріп өтіп бара жатқан римдік сарбаз сызбаны басып кетті, ал ашуланған ғалым римдіктерге: «Менің суреттеріме тиіспе!» деп айқайлады. («шеңберлердің» басқа нұсқасы бойынша). Сарбаз тоқтап қалып, қарияны семсерімен ұрып-соқты 75 жылы Сицилияда квэстор болған Цицерон. Архимед қайтыс болғаннан кейін 137 жылдан кейін ғалымның қираған бейітін таба алғанын «Тұсқұлан әңгімелерінде» жазған. Онда Архимед өсиет еткендей цилиндрге доптың суреті жазылған. Архимедтің өлімінің шынайы мән-жайлары, сондай-ақ Марселлдің бұл оқиғаға шынайы реакциясы белгісіз болып қала береді. Ежелгі авторлардың келтірілген аңыздары ғалымның римдіктер Сиракузаны басып алғаннан кейін бірден тонау мен кісі өлтіру толқыны кезінде өлтірілгенін біржақты дәлелдейді. Марселус қайғырып, тіпті өлтірілгендерге құрмет көрсетуді бұйырған болуы мүмкін. Римдіктерге гректердің қолдауы қажет болды және олар үшін эллиндік өркениеттің ең жақсы өкілдерін жойып, өлтірушілер мен зорлаушылардың рөлінде көріну өте тиімсіз болды. Қалай болғанда да, бастапқыда Сиракузада тамаша отандасыңызды еске алу қауіпті болды. жүктеу/скачать 435,09 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|